Samenvatting geschiedenis eerste wereldoorlog.
1. oorzaken
Het rijk van de Turken ( balkan ) werden kleine staten zoals Griekenland, Servië, Roemenië, Bulgarije. Rusland en Oostenrijk- Hongarije probeerden hun invloed en grondgebied op de balkan te vergroten. Oostenrijk- Hongarije annexeerde Bosnië-Herzegovina waardoor de Serviërs in de minderheid waren en streefden naar: Incorporatie. ( alle Serviërs te verenigen in een staat). 28 juni 1914 kwam er een aanslag op Franz ferdinand en zijn vrouw om zo een opstand van de Serviërs uit te lokken. Deze aanslag was een oorzaak voor de Wo1.
Oostenrijk- Hongarije straften Servië voor de moorden, en dienden ook om het nationalisme af te schrikken. Rusland is een bondgenoot van Servië, dus vroeg Franz-Jozef aan Duitsland of zij wilden helpen Servië uit te schakelen.
Duitsland steunden Oostenrijk-Hongarije, want ze dachten dat Rusland Servië toch niet zou helpen. Het prestige van Duitsland zou zo dus toenemen. 23 julie geeft Oostenrijk-Hongarije een ultimatum aan Servië, en als ze zich niet aan die eisen hielden werd de oorlog verklaard. Servië verwierp een deel, waardoor op 28 juli1914 de oorlog werd verklaard.
Rusland liet Servië niet in de steek en vertrouwden op bondgenoten: Frankrijk en GB.De Servische hoofdstad werd gebombardeerd en de Russen begonnen met mobilisatie. Rusland kreeg een ultimatum van Duitsland, maar Rusland reageerden niet waarop Duitsland de oorlog verklaarden aan Rusland. GB en Frankrijk deden mee omdat ze wilden voorkomen dat Duitsland een hegemonie zou krijgen in Europa. Bij elkaar heet dit allemaal de juli-crisis.
Wo 1 heeft ook nog dieperliggende oorzaken. Voor de moord waren er nogal wat problemen. Aan het eind van de 19e eeuw was er een grote internationale spanning door de wedloop om koloniën of imperialisme. Nieuwe machten wilden namelijk ook koloniën hebben want dat gaf weer veel aanzien, goed voor industrie enz. ( VS, Japan,Italië) Veel conflicten die zorgden voor onderling wantrouwen. Europa was begin 20e eeuw verdeeld in: DRIEBOND, Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië. En TRIPLE ENTENTE, Rusland, Frankrijk, en GB.
Wantrouwen tussen deze groepen leiden tot een wapenwedloop.
Belangrijkste tegenstelling in Europa:
- Oostenrijk-Hongarije ---- Rusland
Beide landen wensten vergroting van hun grondgebied en versterking van hun invloed op de Balkan.
- oostenrijk- Hongarije-------Italië.
Italië wilden grondgebied van Oostenrijk-Hongarije.
- Duitsland----Frankrijk
Frankrijk wilden gebied terug en wilden revanche voor de nederlaag.
Duitsland-----GB. Bouw Duitse slagvloot leidde tot een wapenwedloop met GB.
2. totale oorlog
schlieffenplan: Duitsland wilden Frankrijk snel verslaan om te voorkomen dat Rusland naar de Duitse grens kwam. Ze wilden door België, en dan de Fransen en Engelsen omsingelen. Er waren er echter een paar ontkomen en konden nu vanuit het Zuiden Duitsland aanvallen. Nu vocht Duitsland dus op een tweefrontenoorlog, nadat de slag bij Marne was uitgevochten.
Duitsland trok de Centralen naar zich toe: Osmaanse rijk en Bulgarije.
De triple entente oftewel de Geallieerden trokken Japan, Italië,Roemenië en Griekenland naar zich toe. Ook de VS verklaarden de oorlog aan Duitsland. Zo werd het een wereldoorlog.
Na de slag aan de Marne groeven de tegenstanders zich in van de Zwitserse grens tot de Vlaamse noordzeekust. Hier sneuvelden honderden soldaten.
Rusland verloor de strijd tegen Oost-Pruisen maar won terreinwinst tegen Oostenrijk-Hongarije. Eind 1914 werden de legers wel heel ver naar het oosten teruggedreven.
Eind 1915 werd Servië door Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Bulgarije bezet. Alleen in Griekenland wisten de Geallieerden zich te handhaven.
In Duitsland ontstonden tekorten aan voedsel en grondstoffen door de blokkade die de Britten in de Noordzee hadden gemaakt. Duitsland zetten duikboten in, maar er werden ook neutrale schepen geraakt. Daardoor verklaarden de vs in 1917 aan Duitsland de oorlog.
De WO1 was de eerste totale oorlog, waarbij de staat de hele samenleving inschakelde en waarbij het thuisfront net zo belangrijk was.
De staten werden machtiger en groter. In Frankrijk gold de staat van beleg, het leger had een onbegrensde macht. In Duitsland had de leger ook de economie in handen.
Propaganda en censuur stuurden de meningen van de bevolking.
In GB en Frankrijk werden na verloop van tijd regeringen van nationale eenheid gevormd, waarin socialisten een belangrijke rol speelden. De sociale verhoudingen veranderden.
3. de Russische revolutie
begin 1917 waren de oorlog voerende volkeren omgeslagen in oorlogsmoeiheid en ontevredenheid. Het ergste was de toestand in Rusland. Door de tegenslagen was het leger uiteengevallen en veel voedseltekort. De politieke situatie was ook jaren erg gespannen door de polarisatie tussen een repressief autocratisch systeem die niet bereid was tot de omverwerping van het Tsarenrijk.
Vanaf jan. 1917 waren er stakingen in de hoofdstad Petrogad. De Russische troepen sloten zich aan bij de demonstranten. Op 12 mrt. Trad de keizerlijke regering af. Het leger dwong de tsaar om af te treden en Nicolaas II deed dit ook op 15 mrt. 1917. Zijn broer nam de troon niet over waardoor dit het einde was van de Tsarenrijk.
Dit alles heet: de februarie-revolutie.
Het land viel uiteen en er ontstonden 3 machtscentra:
- de officieren van het tsaristisch leger,- liberalen uit de Doema (Russisch parlement ) die een voorlopige regering hadden gevormd,- arbeiders en soldatenraden ( sovjets )
ze moesten samenwerken maar hadden alle3 andere politieke ideeën. De voorlopige regering zette de oorlog voort. Om de samenwerking te versterken namen Mensjewieken en sociaal-revolutionairen zitting in de regering. Zij gingen akkoord met een offensief.
Het offensief werd een complete mislukking. Onder de russische bevolking was er veel ontevredenheid over de regering die geen greep kreeg op de chaos in het land. Zij luisterden naar radicale alternatieven: de Bolsjewieken.
16 April 1917 kwam Lenin aan in Petrogad. Hij was de leider van de Bolsjewieken en werd gesteund door Duitsers. In juli 1917 kwam er weer een opstand tegen de regering, maar dit mislukte. Lenin vluchtte maar de groei van de Bolsjewieken ging door. Hun leuzen waren; vrede, brood en land en alle macht aan de sovjets.
De Bolsjewieken riepen een nationale vergadering bijeen, maar voordat dit gebeurden grepen ze de macht. Er werd geen tegenstand geboden en de machtsovername werd goed gekeurd. Ze sloten een wapenstilstand met de Centralen: Vrede van Brest-Litovsk. Dit alles: de Oktoberrevolutie.
De Bosjewieken moesten voor nog voor twee taken zorgen; De controle over het land te winnen en hun programma uit te voeren. Dit lukte pas na een burgeroorlog. De Bosjewieken veranderden Rusland in een eenpartijdictatuur.
Door requisities van voedsel op het platteland, kwam er een enorme hongersnood.
Na de burgeroorlog en de NEP die marktgericht was kon het land zich stabiliseren en in 1922 kwam de oprichting van de Sovjet-Unie.
4. Versailles
Toen de VS de oorlog verklaarden hadden ze nog veel tijd nodig om een leger op te bouwen. Duitsland zag door de Vrede van Bres-Litovsk een mogelijkheid om de oorlog in Frankrijk de beslissen voordat de VS er aankwam. De Geallieerden drongen het Duitse leger terug en ieder moment kon het Duitse leger instorten en ze moesten een wapenstilstand verzoek doen.
De nieuwe prins Max von Baden deed aan de Amerikaanse president een verzoek voor een wapenstilstand op basis van de 14 punten. ( oprichting Volkenbond, Bewapeningsbeperking, herstel België )
Er kwamen wapenstilstanden in: Turkije, Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Oostenrijk-Hongarije viel uiteen.
Er werden arbeiders en soldatenraden opgericht.
11 november tekent Duitsland wapenstilstand, het leger trekt zich terug achter de Rijn, levert oorlogsmateriaal in en de vloot gaat naar GB.
12 januari 1919 onderhandelingen over vrede tussen Geallieerden en Centralen.De VS en Frankrijk kregen een discussie want Frankrijk wilden juist Duitsland verzwakken maar de VS wilden een nieuwe, stabiele wereldorde. De VS kreeg hun in en Duitsland moest ondertekenen. Na tegenstribbeling en dreiging met oorlog werd het op 28 juni 1919 getekend: het verdrag van Versailles.
Daarin stond oa:
- Duitsland verloor een aantal gebieden waaronder Malmedy.
- Het duitse leger werd beperkt en gebied werd gedemilitariseerd.
- Duitsland moest herstelbetalingen doen, voor wederopbouw.
- Uitlevering van oorlogsmisdadigers en de keizer.
Ook kwamen er vredesverdragen met Oostenrijk, Bulgarije,Hongarije en Turkije. Allemaal moesten ze veel gebieden in leveren en Oostenrijk mocht zich niet aansluiten bij Duitsland (Anschlussverbot )
Gevolgen van de oorlog:
- Dode soldaten, invaliden en burgerslachtoffers.
- mensen stierven door ondervoeding, slecht hygiene en griep.
- materiële schade, hele gebieden verwoest.
- veel schulden. Europa was in de oorlog overgeschakeld op een oorlogsindustrie, terwijl andere landen hun industrie juist goed hadden opgebouwd. De oorlog maakte een einde aan de industriële hegemonie van Europa.
-vluchtelingen
- de oorlog wakkerde inflatie aan, pensioenen gingen verloren
- positie van vrouwen veranderden
- eerste immigrantengemeenschappen
- doorbraken chemische industrie en medische wetenschap.
- politieke veranderingen. ( Russische revolutie, de Sovjet-Unie)
mvh
1. oorzaken
Het rijk van de Turken ( balkan ) werden kleine staten zoals Griekenland, Servië, Roemenië, Bulgarije. Rusland en Oostenrijk- Hongarije probeerden hun invloed en grondgebied op de balkan te vergroten. Oostenrijk- Hongarije annexeerde Bosnië-Herzegovina waardoor de Serviërs in de minderheid waren en streefden naar: Incorporatie. ( alle Serviërs te verenigen in een staat). 28 juni 1914 kwam er een aanslag op Franz ferdinand en zijn vrouw om zo een opstand van de Serviërs uit te lokken. Deze aanslag was een oorzaak voor de Wo1.
Oostenrijk- Hongarije straften Servië voor de moorden, en dienden ook om het nationalisme af te schrikken. Rusland is een bondgenoot van Servië, dus vroeg Franz-Jozef aan Duitsland of zij wilden helpen Servië uit te schakelen.
Rusland liet Servië niet in de steek en vertrouwden op bondgenoten: Frankrijk en GB.De Servische hoofdstad werd gebombardeerd en de Russen begonnen met mobilisatie. Rusland kreeg een ultimatum van Duitsland, maar Rusland reageerden niet waarop Duitsland de oorlog verklaarden aan Rusland. GB en Frankrijk deden mee omdat ze wilden voorkomen dat Duitsland een hegemonie zou krijgen in Europa. Bij elkaar heet dit allemaal de juli-crisis.
Wo 1 heeft ook nog dieperliggende oorzaken. Voor de moord waren er nogal wat problemen. Aan het eind van de 19e eeuw was er een grote internationale spanning door de wedloop om koloniën of imperialisme. Nieuwe machten wilden namelijk ook koloniën hebben want dat gaf weer veel aanzien, goed voor industrie enz. ( VS, Japan,Italië) Veel conflicten die zorgden voor onderling wantrouwen. Europa was begin 20e eeuw verdeeld in: DRIEBOND, Duitsland, Oostenrijk-Hongarije, Italië. En TRIPLE ENTENTE, Rusland, Frankrijk, en GB.
Wantrouwen tussen deze groepen leiden tot een wapenwedloop.
Belangrijkste tegenstelling in Europa:
- Oostenrijk-Hongarije ---- Rusland
Beide landen wensten vergroting van hun grondgebied en versterking van hun invloed op de Balkan.
- oostenrijk- Hongarije-------Italië.
Italië wilden grondgebied van Oostenrijk-Hongarije.
- Duitsland----Frankrijk
Frankrijk wilden gebied terug en wilden revanche voor de nederlaag.
Duitsland-----GB. Bouw Duitse slagvloot leidde tot een wapenwedloop met GB.
2. totale oorlog
schlieffenplan: Duitsland wilden Frankrijk snel verslaan om te voorkomen dat Rusland naar de Duitse grens kwam. Ze wilden door België, en dan de Fransen en Engelsen omsingelen. Er waren er echter een paar ontkomen en konden nu vanuit het Zuiden Duitsland aanvallen. Nu vocht Duitsland dus op een tweefrontenoorlog, nadat de slag bij Marne was uitgevochten.
De triple entente oftewel de Geallieerden trokken Japan, Italië,Roemenië en Griekenland naar zich toe. Ook de VS verklaarden de oorlog aan Duitsland. Zo werd het een wereldoorlog.
Na de slag aan de Marne groeven de tegenstanders zich in van de Zwitserse grens tot de Vlaamse noordzeekust. Hier sneuvelden honderden soldaten.
Rusland verloor de strijd tegen Oost-Pruisen maar won terreinwinst tegen Oostenrijk-Hongarije. Eind 1914 werden de legers wel heel ver naar het oosten teruggedreven.
Eind 1915 werd Servië door Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Bulgarije bezet. Alleen in Griekenland wisten de Geallieerden zich te handhaven.
In Duitsland ontstonden tekorten aan voedsel en grondstoffen door de blokkade die de Britten in de Noordzee hadden gemaakt. Duitsland zetten duikboten in, maar er werden ook neutrale schepen geraakt. Daardoor verklaarden de vs in 1917 aan Duitsland de oorlog.
De WO1 was de eerste totale oorlog, waarbij de staat de hele samenleving inschakelde en waarbij het thuisfront net zo belangrijk was.
Propaganda en censuur stuurden de meningen van de bevolking.
In GB en Frankrijk werden na verloop van tijd regeringen van nationale eenheid gevormd, waarin socialisten een belangrijke rol speelden. De sociale verhoudingen veranderden.
3. de Russische revolutie
begin 1917 waren de oorlog voerende volkeren omgeslagen in oorlogsmoeiheid en ontevredenheid. Het ergste was de toestand in Rusland. Door de tegenslagen was het leger uiteengevallen en veel voedseltekort. De politieke situatie was ook jaren erg gespannen door de polarisatie tussen een repressief autocratisch systeem die niet bereid was tot de omverwerping van het Tsarenrijk.
Vanaf jan. 1917 waren er stakingen in de hoofdstad Petrogad. De Russische troepen sloten zich aan bij de demonstranten. Op 12 mrt. Trad de keizerlijke regering af. Het leger dwong de tsaar om af te treden en Nicolaas II deed dit ook op 15 mrt. 1917. Zijn broer nam de troon niet over waardoor dit het einde was van de Tsarenrijk.
Dit alles heet: de februarie-revolutie.
- de officieren van het tsaristisch leger,- liberalen uit de Doema (Russisch parlement ) die een voorlopige regering hadden gevormd,- arbeiders en soldatenraden ( sovjets )
ze moesten samenwerken maar hadden alle3 andere politieke ideeën. De voorlopige regering zette de oorlog voort. Om de samenwerking te versterken namen Mensjewieken en sociaal-revolutionairen zitting in de regering. Zij gingen akkoord met een offensief.
Het offensief werd een complete mislukking. Onder de russische bevolking was er veel ontevredenheid over de regering die geen greep kreeg op de chaos in het land. Zij luisterden naar radicale alternatieven: de Bolsjewieken.
16 April 1917 kwam Lenin aan in Petrogad. Hij was de leider van de Bolsjewieken en werd gesteund door Duitsers. In juli 1917 kwam er weer een opstand tegen de regering, maar dit mislukte. Lenin vluchtte maar de groei van de Bolsjewieken ging door. Hun leuzen waren; vrede, brood en land en alle macht aan de sovjets.
De Bolsjewieken riepen een nationale vergadering bijeen, maar voordat dit gebeurden grepen ze de macht. Er werd geen tegenstand geboden en de machtsovername werd goed gekeurd. Ze sloten een wapenstilstand met de Centralen: Vrede van Brest-Litovsk. Dit alles: de Oktoberrevolutie.
De Bosjewieken moesten voor nog voor twee taken zorgen; De controle over het land te winnen en hun programma uit te voeren. Dit lukte pas na een burgeroorlog. De Bosjewieken veranderden Rusland in een eenpartijdictatuur.
Na de burgeroorlog en de NEP die marktgericht was kon het land zich stabiliseren en in 1922 kwam de oprichting van de Sovjet-Unie.
4. Versailles
Toen de VS de oorlog verklaarden hadden ze nog veel tijd nodig om een leger op te bouwen. Duitsland zag door de Vrede van Bres-Litovsk een mogelijkheid om de oorlog in Frankrijk de beslissen voordat de VS er aankwam. De Geallieerden drongen het Duitse leger terug en ieder moment kon het Duitse leger instorten en ze moesten een wapenstilstand verzoek doen.
De nieuwe prins Max von Baden deed aan de Amerikaanse president een verzoek voor een wapenstilstand op basis van de 14 punten. ( oprichting Volkenbond, Bewapeningsbeperking, herstel België )
Er kwamen wapenstilstanden in: Turkije, Oostenrijk-Hongarije en Duitsland. Oostenrijk-Hongarije viel uiteen.
Er werden arbeiders en soldatenraden opgericht.
11 november tekent Duitsland wapenstilstand, het leger trekt zich terug achter de Rijn, levert oorlogsmateriaal in en de vloot gaat naar GB.
12 januari 1919 onderhandelingen over vrede tussen Geallieerden en Centralen.De VS en Frankrijk kregen een discussie want Frankrijk wilden juist Duitsland verzwakken maar de VS wilden een nieuwe, stabiele wereldorde. De VS kreeg hun in en Duitsland moest ondertekenen. Na tegenstribbeling en dreiging met oorlog werd het op 28 juni 1919 getekend: het verdrag van Versailles.
- Duitsland verloor een aantal gebieden waaronder Malmedy.
- Het duitse leger werd beperkt en gebied werd gedemilitariseerd.
- Duitsland moest herstelbetalingen doen, voor wederopbouw.
- Uitlevering van oorlogsmisdadigers en de keizer.
Ook kwamen er vredesverdragen met Oostenrijk, Bulgarije,Hongarije en Turkije. Allemaal moesten ze veel gebieden in leveren en Oostenrijk mocht zich niet aansluiten bij Duitsland (Anschlussverbot )
Gevolgen van de oorlog:
- Dode soldaten, invaliden en burgerslachtoffers.
- materiële schade, hele gebieden verwoest.
- veel schulden. Europa was in de oorlog overgeschakeld op een oorlogsindustrie, terwijl andere landen hun industrie juist goed hadden opgebouwd. De oorlog maakte een einde aan de industriële hegemonie van Europa.
-vluchtelingen
- de oorlog wakkerde inflatie aan, pensioenen gingen verloren
- positie van vrouwen veranderden
- eerste immigrantengemeenschappen
- doorbraken chemische industrie en medische wetenschap.
- politieke veranderingen. ( Russische revolutie, de Sovjet-Unie)
mvh
REACTIES
1 seconde geleden