Hoofdstuk 1: Jagers en Verzamelaars

Hoofdstuk 1: Van jagen en verzamelen naar landbouw

1. Prehistorie is de tijd tot er door of over een volk wordt geschreven. De oudste skeletten van mensachtigen zijn gevonden in oost-Afrika en van ongeveer 2 miljoen jaar geleden. Deze mensachtigen zijn apen die door klimaatverandering een andere ontwikkeling door maakten. De eerste ‘mensen’ noemen we Australopithecinen.

Etnische groep is een groep mensen met lichamelijke kenmerken die anders zijn dan bij andere groepen, oftewel erfelijke kenmerken (zoals huidskleur). Elke etnische groep heeft een andere cultuur. Cultuur is het denken en doen van een groep. Cultuurverschillen onstaan doordat groepen een andere geschiendenis hebben. Tot cultuur behoren:

• Hoe mensen in hun levensonderhoud voorzien en hun inkomsten verdelen (economie);

• Hoe mensen zich gedragen en met elkaar omgaan (sociale omstandigheden);

• Hoe mensen de macht onderelkaar verdelen (politiek);

• Andere onderdelen of uitingen van een cultuur zoals godsdienst, taal, onderwijs en wetenschap kunst, rechtspraak en sport.

Alle groepen begonnen met Jagen en Verzamelen. Hierbij deden de mannen de jacht en het vissen en de vrouwen het verzamelen van eetbare vruchten en planten. Ze verzamelden voedsel voor een korten tijd en waren hier dan de hele dag mee bezig. Ze leefden maar kort op 1 plek, omdat na een tijdje het voedsel in dat gebied op was en ze dan weer verder moesten trekken. Ze hadden eenvoudige werktuigen en leefden in kleine groepjes, waardoor er niet een baas nodig was. Deze mensen geloofden in Magie en Goden om zo onverklaarbare dingen te verklaren, wat ze een gevoel van veiligheid gaf.

2. In de geschiedenis zijn 2 vernieuwingen van enorme betekenis. Eerst de overgang van jagen en verzamelen naar landbouw (akkerbouw en veeteelt). De tweede belangrijke vernieuwing is de overgang van landbouw naar industrie. In veel westerse landen hebben beide vernieuwingen al plaatsgevonden, maar in veel niet-westerse landen is landbouw nog steeds het belangrijkste middel van bestaan.

Akkerbouw en veeteelt werden voor het eerst ongeveer 7000 jaar voor Chr. in het midden-oosten bedreven. De mens heeft bijna 2 miljoen jaar van jagen en verzamelen geleefd. Vondsten hebben aangetoond dat er op meerdere plaatsen in de wereld landbouw zelfstandig is uitgevonden.

In het Midden-Oosten ontdekte men het eerst hoe men door te zaaien het volgende jaar kon oogsten. Ook werd daar als eerst ontdekt hoe je sommige dieren kan temmen en als ‘huisdier’ kan houden. Daardoor hoefden de mensen niet meer rond te trekken, hierdoor ontstonden dorpen. Een dorp is een kleine nederzetting waar de meeste inwoners leven van akkerbouw en veeteelt. Na een tijdje leverde de landbouw zoveel op dat niet iedereen meer boer hoefde te zijn. In grote dorpen begonnen mensen hierdoor ook andere beroepen uit te voeren (ambachten). Sommige grote dorpen groeiden uit tot steden. Steden zijn plaatsen waarin de meeste mensen niet meer in de landbouw werkten. Door de verschillende beroepen, profiteerde niet iedereen meer in de zelfde mate, gevolg: gelaagde samenleving.  

In Mesopotamië (irak nu) ontstonden langs de rivieren de Eufraat en de Tigris de eerste steden zoals Oer, Nineve en Babylon. Eerst waren de landen en het omliggende gebied zelfstandig, maar sommige politieke leiders slaagden erin gebieden samen te voegen, hierdoor ontstonden er staten (Soemerië en Babylonië). Een staat is een land met duidelijke grenzen waarin een kleine groep mensen de rest van de bevolking bestuurt. Koningen en Priesters hadden in die staten de meeste macht.  Zo’n 5000 jaar geleden kregen de bestuurders behoefde aan schrift en ontstond het in het Midden-Oosten. Koningen konden dankzij het schrift hun wetten overal bekend maken en laten vastleggen hoeveel belasting er binnen moest komen en er daadwerkelijk binnenkwam. Handelaren hielden bij wat ze verkochten en legden handelsafspraken vast. Ook konden mensen nu hun gedachten en kennis opschrijven voor de volgende generaties.

Na Mesopotamië ontstonden ook steden langs de Nijl, hierdoor kwam de staat Egypte tot stand. Ook in China langs de Gele rivier ontstond een landbouwgemeenschap. Vanuit dit gebied hebben vroege heersers steeds verderaf gelegen gebieden veroverd. Op deze manier wilden ze zich beschermen tegen de steeds weer terugkerende invallen van Nomandische volken aan de grenzen.

Over het gebied waar ons land is ontstaan, hebben de Romeinen in de eerste eeuw na Chr. geschreven. Hunebedden zijn de bekendste monumenten uit de Prehistorie van Nederland. Hunebedden zijn graven voor mensen uit een heel dorp. Onderzoekers denken dat de mensen door de hunebedden hun voorouders een huis wilden geven en wilden vereren. De hunebedden zijn gebouwd in de periode 3500 - 2700 voor Chr. Deze samenleving was schriftloos en weten we dus weinig over.

3. Tussen 5000 en 4000 voor Chr. ontdekten jagers en verzamelaars in het vruchtbare Nijldal dat zij zaden van wilde gewassen konden bewaren en opnieuw zaaien. Ook slaagden zij erin wilde dieren te temmen en te gebruiken als trekdieren en als voedsel. De egyptenaren leerden de rivier te beheersen met dammen, dijken en sloten. Hierdoor kregen ze meer vruchtbare grond. De beheersing van het water word de waterhuishouding genoemd, daarvoor waren veel werkkrachten en een goede organisatie nodig. Elk dorp had een aparte regeling, maar er waren ook samenwerkingen (nodig) tussen verschillende dorpen. Hierdoor ontstonden grote gebieden geleid door een koning. Rond 3100 voor Chr. waren er nog 2 bestuursgebieden: Boven-Egypte en Onder-Egypte. Koning Menes van Boven-Egypte wist er 1 staat van te maken waar hij Farao van werd.

De farao had geen om alle besluiten zelf te maken dus nam ambtenaren in dienst: mensen die de farao helpen met het bestuur. Alle ambtenaren samen vormden het bestuursapparaat. Burgers moesten belasting afstaan, moest werkzaamheden verrichten. In oorlogstijd moesten velen als als soldaat dienen. Voordelen waren dat waterhuishouding goed was geregeld, men werd beschermd tegen vijanden en dat men naast landbouw ook andere beroepen kon kiezen.