Hoofdstuk 1, De maakbaarheid van de wereld

H1 De maakbaarheid van de wereld §1 Auf zu einem frischfröhlichen Krieg Pleiten voor vrede
Rond de eeuwwisseling waren er verschillende groepen actief die pleitten voor vrede: - vrouwen; wilden hun echtgenoot en kinderen niet verliezen - pacifisten; vaderlandse liefde, je moet je plicht vervullen - communisten; bang dat arbeiders gaan strijden want die hebben niks te verliezen - zakenlui; bang dat kapitalisten land overnemen en fouten maken
Europese rivaliteit

1. Nationalisme (streven naar eenheid van natie en staat, versterken eigen natie); beschouwden Europese landen elkaar meer als tegenstanders. Vooral Duitsland was gedreven een wereldmacht te worden. Engeland was heerser over zee, dat wilde Duitsland ook zijn. 2. Modern Imperialisme; door de Industriële Revolutie nam de drang tot koloniseren toe, vooral in Afrika. In 1898 kwamen Frankrijk en Engeland daar in botsing. Door conflicten wankelde de Europese machtsevenwicht. Bondgenootschappen gesloten: - Triple Alliantie; Duitsland, Oostenrijk-Hongarije (1879), Italië (1882) - Triple Entente; Frankrijk, Engeland (1904), Rusland (1892) Onrust op de Balkan
De moord op de Oostenrijkse troonopvolger Frans Ferdinand was de aanleiding tot WO1 (28 juni 1914, door Gavrilo Princip). Bosnië-Hercegovina was deel van Oostenrijk-Hongarije. De Bosniërs, Serviërs en Slovenen wilden één Slavische natie vormen. Servië was vanaf 1882 onafhankelijk en steunde de Bosnische activisten. Rusland steunde ze over de gehele linie, dus ook Duitse grens. Duitsland verklaarde Rusland de oorlog. Frankrijk en Engeland stonden achter Rusland. Oorlog was een feit. §2 De Volkenbond tijdens het interbellum Nooit meer oorlog
Door de gruwelijke loopgravenoorlog werd de beroemde Veertien Punten in Volkenbond opgenomen (opgesteld door Wilson). Duitsland en Rusland werden niet toegelaten tot Volkenbond. Amerika moest zich afzijdig houden. Afspraken: - bemiddelen; wanner oorlog dreigde kon beroep worden gedaan op de Raad - alle verdragen openbaar maken - wapenbezit terugdringen
Een test
Griekenland en Bulgarije wilden in 1925 allebei hetzelfde deel van Turkije (havenstad Saloniki en gedeelte van provincie Thracië). Volkenbond bemiddelde door te zeggen dat militaire actie moest stopen. Dit was dus succes voor de Volkenbond
De oorlog in Ethiopië In 1934 kwamen Italiaanse en Ethiopische legers op de grens van Ethiopië en Somalië (Italiaanse kolonie) in conflict. Mussolini wilde namelijk het Romeinse Rijk weer tot leven brengen. Etheopische keizer bracht de zaak voor Volkenbond. Maar Italië (grootmacht en lid van de Raad) was de agressor. Dus Engeland en Frankrijk waren bang uit de Volkenbond te worden gezet. In mei 1936 was Etheopië in handen van Italie. Italie stapte uit Volkenbond en sloot aan bij Hitler. Volkenbond dus geen succes. §3 De aanloop tot de Tweede Wereldoorlog Hitlers buitenlandse politiek

In 1933 kwam Hitler aan de macht in Duitsland. Hij wilde een machtig rijk maken. In 1923 belande Hitler na een mislukte staatsgreep in de gevangenis. Nu wilde hij afrekenen met verdrag van Versaille (1919). Daar stond o.a. in: - Afstaan Elzas-Lotharingen, West-Pruisen, Opper-Silizië en Posen - Verlies alle koloniën - Verbod Duitse troepen in Rijnland - Bezetting van Saarland door Geallieerden voor 15 jaar - Leger teruggebracht tot 100 000 man - Geen vliegtuigen en zware bewapening - Herstelbetalingen
In 1935 startte Hitler herbewapening Duitsland, en bezette het Rijngebied. Hitler begon eisen te stellen. De verzoeningspolitiek van Engeland en Frankrijk
Engeland en Frankrijk grepen niet in tegen Hitler: - Ze vonden dat ze te hard waren geweest voor Duitsland in 1919 - Ze wilden oorlog voorkomen - Chamberlain (Engeland) kon Hitler goed gebruiken tegen Rusland
Door deze appeasement kwamen Chamberlain(En), Daladier(Fr), Hitler(Du) en Mussolin(Ru) in 1938 in München bij elkaar. Hier kraag Hitler zijn laatste eis. Stalins ‘collectieve veiligheid’ Stalin wilde veiligheid voor Rusland. Hij was niet eens met Chamberlain en Daladier. Duitsland sloot zich aan bij Rusland (augustus 1939). Duitse troepen vielen Polen binnen en Frankrijke en Engeland verklaarde de oorlog. In 1941 (operatie Barbossa) viel Hitler Rusland toch aan. Ook bemoeide Japan en Amerika ermee. §4 De Verenigde Naties: ideaal of werkelijkheid? De oprichting van de Verenigde Naties
Vanwege slechte imago van Volkenbond, werden de Verenigde Naties opgericht. De ‘Big Four’ (Am, SU, En, Fr) moesten nu nauw gaan samenwerken. In april 1945 tekende 49 landen de ‘Handvest van de Verenigde Naties’. Het moest conflicten oplossen of voorkomen. De VN in actie: Kongo
Op 30 juni 1960 werd Kongo onafhankelijk van België. Maar er ontstonden rellen tegen Europeanen die daar nog waren. België stuurde troepen om te beschermen. De koude oorlog ontstond tussen Amerika en Rusland. Beide wilden ze dat de VN troepen stuurden naar Kongo. Toch moesten de Belgische legers uit Kongo vertrekken van de VN. Het kwam tot een compromis. De UNOC (een VN-vredesmacht) kreeg 4 taken: 1. herstellen van rust en orde in Kongo
2. Voorkomen dat andere landen zich met Kongo gaan bemoeien

3. Helpen metopbouwen van het land
4. hulp op lange termijn bij economische en sociale ontwikkeling van Kongo
De UNOCactie mislukte want de huurlingen vochten terug. Er ontstond een bloedbad. De VN op non-actief: de inval in Tsjecho-Slowakije
Tsjecho-slowakije was communistisch vanuit Moskou. De Russische regering was niet eens met de Praagse Lente (b.v.vrije meningsuiting). De SU greep in en de VN kon niks doen. De Golfoorlog
Op 2 augustus 1990 viel de krijgsmacht van Saddam Houssein (Irak), koeweit binnen en versloeg Koeweit binnen één dag. Amerika en de SU keurden dit af. De VN greep in door geweld te gebruiken. Irak en de VN sloten een wapenstilstand; het doel an VN was bereikt.