Historisch Overzicht Wolters-Noordhoff

-- SAMENVATTING VAN HOOFDSTUK 1 EN HOOFDSTUK VAN GESCHIEDENIS TWEEDE FASE

H1

 Neanderthaler:
- schedel had laag voorhoofd, grote wenkbrauwboog
- het idee dat de mens voorouders had met een ander uiterlijk dan de moderne mens » in strijd met de bijbelse gedachte dat God de mens schiep ‘als zijn evenbeeld’.
 Charles Darwin:
- schreef het boek ‘On the Origin of Species’
- bracht revolutie in het denken over de oorsprong vd aarde & ontwikkeling v mensen & dieren
- ‘al het leven op aarde is geëvolueerd door natuurlijke selectie uit vroeger leven’

 Thomas Huxley:
- bewees dat de mens ook een product v evolutie was
 Geschiedenis vd mensheid wordt verdeeld in 5 perioden:
- prehistorie (tot 3000 vC)
- oudheid
- middeleeuwen
- vroegmoderne tijd
- moderne tijd
 Hunebedden:
- zijn grafkamers v belangrijke doden
- rond 3500 vC gebouwd
- hieruit blijkt dat de boeren een cultuur met voorouderverering hadden en geloof in een hiernamaals
 Samenleving v jagers-verzamelaars:
- onze bronnen: afval, fossielen, brokstukken, potscherven, grotschilderingen
- de mannen vingen vis, jaagden op herten, kleine zoogdieren en vogels
- de vrouwen verzamelden eetbare paddestoelen, bessen en knollen en zorgden voor de kinderen
- middel v bestaan: voedsel verzamelen, jagen, vissen

- woonden in groepen v 10-25 personen in tenten of eenvoudige hutten
- bleven op een plek wonen zolang er voedsel te vinden was
- hadden veel kennis door ervaring (generatie op generatie doorgegeven)
 Grotschilderen konden 2 functies hebben gehad:
- de makers geloofden dat ze zouden helpen bij de jacht
- de grotten waren heiligdommen waar magische rituelen werden uitgevoerd
 Landbouwrevolutie:
- was een langzaam proces maar had zulke verstrekkende gevolgen dat we het een revolutie noemen
- begon in de vruchtbare halvemaan
 Samenleving v landbouw:
- boeren leefden in permanente nederzettingen bij hun akkers
- hun dagindeling werd bepaald door het werk op het land & verzorging vh vee
 Uitvindingen door landbouw:
- het wiel & de ploeg
- andere energiebron dan eigen spierkracht » ossen die ploegen voortrekten
- ontdekten dat je klei kon bakken » potten v aardewerk

- kalenders, uitvinding brons, ontstaan vh schrift (« einde prehistorie)
 Jager-verzamelaars stapten niet meteen over naar landbouw, omdat:
- er was veel voedsel in het wild te vinden
- boeren moesten had werken
- er was risico op een mislukte oogst door wateroverlast, droogte, plantziektes
(er was wel een belangrijk voordeel: succesvolle oogst = voedsel voor lange tijd en grote groep mensen)
 Stedelijke beschaving:
- het land langs de rivieren de Tigris & Eufraat waren geschikt voor landbouw
- boeren legden dijken aan & bouwden irrigatiesysteem
- boeren hadden steeds grotere oogsten & gingen meer produceren dan ze voor de eigen consumptie nodig hadden
( » 2 gevolgen: )
- deel vd bevolking gingen zich specialiseren in het maken v gereedschap, kleding, aardewerk
- andere deel ging handel drijven

H2

• 3000 vC tot 500 nC: oudheid of tijd vd Grieken & Romeinen
• hellenisme: Grieks-Perzische cultuur

• Griekenland was een lappendeken v stadstaten met een landbouwstedelijke samenleving » alle stadstaten eigen leger, eigen munt, onafhankelijke bestuur
 Verschillende regeringsvormen:
- monarchie: regering door een vorst
- aristocratie: regering door de besten
- tirannie: regering door een onwettig alleenheerser
- democratie: regering door het volk
- oligarchie: regering door weinigen
 Democratie in Athene:
- alle vrije Atheense mannen stemrecht
- ekklesia (volksvergadering) besliste over wetten, koos militaire commandant, andere hoge functionarissen en controleerden de amtenaren & bestuurders
• sofisten: rondtrekkende filosofen die zich lieten betalen voor hun lessen ‘in wijsheid’ (speelden belangrijke rol in democratie)
• filosofen: mensen de voor het eerst op een wetenschappelijk manier gingen nadenken over de natuur
 Kritiek op democratie:

- filosofen wantrouwden het volk » die lieten zich meer door emoties dan verstand leiden en gemakkelijk te beïnvloeden door handige demagogen
- ze wilden liever aristocratie of oligarchie
- Socrates: democratische politicus sprak niet de waarheid
- Plato: demo leidde tot chaos & dictatuur v lagere klassen
 De Romeinen:
- hardheid, taaiheid en discipline, waren uitstekende organisatoren
- geordend en stabiel bouwwerk, aquaducten & riolering
- het rijk werd vanuit 1 centraal punt, rome, geregeerd
- verharde wegen zodat het leger zich snel kon verplaatsen
- ze deden op cultureel gebied alles vd Grieken na
 Griekse cultuur:
- perfectie (streefden een ideaal na), verfijnd en beweegelijk
- architraaf: dwarsbalk waar de dakconstructie op rust
- fries: boven de architraaf, afbeeldingen
- fronton: boven fries, afbeeldingen
 Romeinse cultuur:
- beeldhouwkusnt was heel realistisch
- knappe bouwkundige prestaties

 Joden:
- Abramam » nomade die op aanwijzing v God terechtkwam in Kanaän, daar deed God hem een belofte
- Mozes » o.l.v. hem trokken de joden uit egypte terug naar Kanaän
 Christenen:
- Jezus: predikte de naastenliefde, nam op voor de zieken & armen
- Paulus: prediker die een belangrijke rol speelde bij de verspreiding vh geloof onder de niet-joden
- Christenen werden in het Romeinse Rijk vervolgd, doordat ze weigerden de keizer te vereren (netals de joden)
- er was 1 god met 3 verschijningsvormen: Vader, Zoon, Heilige Geest
- ketters: opvattingen die het mens zijn v Christus benadrukken of hem juist alleen als God zagen
 Oorzaken vd ondergang vh Romeinse Rijk:
- pax romana » genialiteit & militaire discipline verdampten hierdoor
- het moreel verval door de luxe waaraan iedereen zicht te buiten ging
- hoge belastingdruk die de armen nog armer maakten
- invallen vd Germaanse stammen
- brood & spelen maakten het volk lui