H2.2b, 4.2, 4.3 en 4.5

In Vietnam woedde het bloedigste conflict uit de Koude Oorlog. Het door VS gesteunde kapitalistische Zuid-Vietnam werd aangevallen door het communistische Noord-Vietnam. In 1960 stuurde Noord-Vietnam wapens en infiltranten naar het zuiden om een opstand op te wekken. Zo kwam er een guerrillaoorlog in het zuiden van Vietnam. De VS stuurde troepen naar Vietnam. Maar doordat het noorden steun kreeg van China en de SU hielp het niks. In 1969 zocht de Amerikaanse president Nixon steun bij de SU. Dit in de hoop dat Moskou Noord-Vietnam de strijd liet staken. Terwijl hij Moskou en Peking bezocht liet hij Noord-Vietnam bombarderen. In 1973 haalde China Noord-Vietnam over om tot een akkoord te gaan met een vredesregeling. Hier werd afgesproken dat Zuid-Vietnam mocht blijven bestaan en dat de Amerikanen moeten vertrekken. Maar in 1975 liepen de communisten Zuid-Vietnam alsnog onder de voet.

Doordat de SU honderden nieuwe kernraketten plaatsten kwam er een einde aan de ontspanning. De SS-20’s waren niet krachtig genoeg om onder intercontinentale raketten te vallen, maar konden wel EU bereiken. Er werd aangeboden aan Moskou om over 572 raketten te plaatsen in EU. De oorlogsangst onder de Europeanen groeiden doordat de sfeer tussen de VS en SU steeds slechter werd, hierdoor liepen de onderhandelingen ook mis.

Er waren verschillende oorzaken van de toenemende spanning:

-   In Afghanistan werd het door de SU opgezette communistische regime bedreigd door islamitische rebellen. De Sovjettroepen vielen eind 1979 Afghanistan binnen om de rebellen uit te schakelen. De VS ging de opstandelingen steunen DMV wapens en geld. 

-   De economie werd steeds slechter. De levensstandaard in het Oostblok was altijd veel slechter dan in het Westen. Tot 1875 ging dit beter. Daar kwam nu een eind aan en de onvrede onder de bevolking groeide.

-   De leiders werden nerveus van de groeiende Amerikaanse vijandigheid.

Gorbatsjov trok de conclusie dat het zo niet meer ging. De SU kon alleen blijven bestaan als er glasnost (openheid) en perestrojka (hervorming) kwamen. Hij maakte een eind aan de wapenwedloop, vervolging van andersdenkenden en riep iedereen op openlijk over misstanden te spreken. In 1987 kwam er een verdrag met Reagan waarin de vernietiging van afstandsraketten werd geregeld. Een jaar later kwam er een einde aan de oorlog in Afghanistan. De andere regimes in het Oostblok werden ook niet meer geschermd. Het gevolg was dat daar in 1989 massale protesten uitbraken. In Polen en Hongarije werd de macht aan democratische opstandelingen gegeven, daarna viel de Berlijnse Muur, vervolgens kwam in Tsjecho-Slowakije, Bulgarije en Roemenië een eind aan het communisme. De DDR werd opgeheven en de Koude Oorlog was voorbij. In 1990 werd in Rusland een staatsgreep gepleegd, maar binnen 3 dagen maakte Jeltsin hier een einde aan. Hetzelfde jaar hief hij de SU op en verbood de communistische partij.

H 4.5

Sinds de 1^e eeuw n.C. leefden veel joden verspreid over Europa, West-Azië en Noord-Afrika. Rond 1900 woonden de meeste joden in Rusland en Polen. Zij waren het slachtoffer van pogroms. Daarom emigreerden een hoop Poolse en Russische joden. Eind 19^e eeuw begon de joods-Oostenrijkse journalist Theodor Herzl een joods nationalisme, het zionisme, die een joods nationaal huis in Palestina wilde. Het Ottomaanse rijk dat over Palestina heerste, werkte hier niet aan mee, uit vrees voor spanningen met Arabieren.  Tijdens WOI beloofden de Britten zowel aan de Arabieren als de Joden dat ze een eigen staat/nationaal tehuis in Palestina zouden krijgen. Na 1933 stroomden joden toe, vooral toen velen Nazi-Duitsland ontvluchtten.

De joden paste zich in Palestina aan. Dat leidde tot spanningen met Palestijnen en in 1936 tot oorlog. Vanuit Europa stroomden een enorm aantal Holocaust overlevenden toe en de spanningen nemen weer toe. Engeland kondigt in 1947 aan dat ze in 1948 het land zullen verlaten. De VN stelt voor om Palestina te delen tussen Joden en Arabieren. Het geweld neemt toe, doordat de Palestijnen hier niet akkoord mee gaan. Arabieren proberen de joden te verjagen, maar dat mislukt en de Joden moorden Arabische dorpen uit met het gevolg dat een hoop Arabieren op de vlucht slaan. David Ben roept Joodse staat Israël uit, waardoor Arabische buurlanden gezamenlijk Israël aanvallen. Israël verslaat de Arabische buurlanden en verovert grote delen van Palestina.

Israël werd een moderne democratie, een kleine westerse enclave in het Midden-Oosten. Ze waren omringd door vijandige Arabische landen. In Egypte 1952  kwam Nasser aan de macht en wilde de westerse invloed terugdringen. Dit leidde tot een korte oorlog waarbij Israël de Egyptische luchtmacht vernietigde. In Irak en Syrië kwamen ook Arabisch-nationalistische regimes aan de macht, die werden verrast door een Israëlische aanval. Israël kreeg hulp van de Amerikanen en veroverde omliggende gebieden.

Dit wil je ook lezen:

Linda (27) werkt in de zorg: ‘Hier kun je het verschil maken’

In 1973 vielen Egypte en Syrië weer Israël aan, maar Israël sloeg hard terug, tot de VS Israël overhaalden de aanval te staken. De Arabische landen boycotte olie tegen Amerika en Nederland. De VS ging bemiddelen tussen Israël en Egypte. Dat leidde in 1978 tot succes, toen de nieuwe Egyptische president vrede met Israël sloot in ruil voor Sinaï terug.

In de jaren 1960 werden Palestijnse bevrijdingsbewegingen opgericht . de belangrijkste was de PLO, dit was populair in vluchtelingenkampen waar ze terroristen en guerrillastrijders opleidde. Het leidde tot een golf van geweld. Het werd vanaf 1980 ook steeds meer geïnspireerd door de radicale Islam. In 1979 ontketenden fundamentalistische moslims in Iran een revolutie. Ze stichtten een Islamitische republiek, die zich tegen Israël en het Westen keerde. Palestijnse fundamentalisten richtten de radicale verzetsbeweging Hamas op.

Het Palestijnse verzet werd ook aangewakkerd door de Israëlische politiek. De Israëlische regering steunde de bouw van joodse nederzettingen in gebieden die in 1967 waren bezet. Orthodoxe joden meenden op grond van de Bijbel dat die bij Israël hoorden. Ook maakte Israël het leven van de Palestijnen in de bezette gebieden steeds moeilijker. In 1987 brak een Palestijnse opstand uit, de intifada. Jongeren vielen het Israëlische leger aan. Waarop Israël met grof geweld antwoordde. De woede van de Palestijnen nam alleen maar toe en in het Westen groeide ook kritiek.

Het Palestijnse verzet werd ook aangewakkerd door de Israëlische politiek. De Israëlische regering steunde de bouw van joodse nederzettingen in gebieden die in 1967 waren bezet. Orthodoxe joden meenden op grond van de Bijbel dat die bij Israël hoorden. Ook maakte Israël het leven van de Palestijnen in de bezette gebieden steeds moeilijker. In 1987 brak een Palestijnse opstand uit, de intifada. Jongeren vielen het Israëlische leger aan. Waarop Israël met grof geweld antwoordde. De woede van de Palestijnen nam alleen maar toe en in het Westen groeide ook kritiek.