Franse revolutie

De Franse revolutie
Deïsme  God is geen persoon maar herkenbaar in alle natuurlijke processen

Optimistisch Rationalisme  God, geloof, kerk + wetenschap met je verstand beredeneren, zorgde voor optimisme onder zware druk geloof.

Trias politica  driedeling van machten, wetgevende(regering) uitvoerende(politie en ambtenaren) rechtsprekende(rechters)

Verlicht absolutisme  Een goed argumenterende vorst die zijn verstand gebruikt en goed is voor zijn volk, bijv. Catherina II

Common Sense 1776  Boek van Thomas Paine, Amerika moet onafhankelijk zij, slavernij en monarchie afgeschaft


Age of Reason 1794  Boek Paine, het is tijd voor gezond verstand gebruiken. Geloof is vrij, maar bijbelse God slaat nergens op: Wie laat zijn zoon aan een kruis sterven. My country is the World and my religion is to be good.

Puriteinen  Engelse calvinisten die Philadephia oprichten. 17e eeuw al democratie al
geloofsvrijheid. Zij vonden dat Engelse koning geen hoofd van de Engelse kerk kon zijn.

Patriotten  Nederlandse revolutionairen, vlak na Amerikanen in actie. Waren eigenlijk voor volledige vrijheid en democratie (geen voordelen regenten, calvinisten)

Joan Derk van der Capellen tot den Pol  bekend patriot, schreef pamflet aan heel Nederland: verenig ons tegen Oranjes en regenten

Oranjegezinden  Oranjes juiste persoon, zij hadden Nederland gered. Patriotten>’kezen’

Patriotten vs. Oranjes = staatsgezinden vs. Stadhouderschap

Patriotten > verdeeldheid in Republiek moest weg, centraal gezag dan weer goede economie

Abolitionisme  beweging van pioniers voor afschaffing slavernij

Zevenjarige oorlog  oorlog tussen Fransen en Engelsen 1756-1763

Stamp act  belasting heffing op papier in VS, Benjamin Franklin zorgde dat deze wegging

Boston Teaparty  16 dec 1773 alle thee overboord, na Engelse dump op VS markt

5 Sep 1774  Continental Congres Philadelphia  Boycot Engelse goederen

Mei 1775  oprichting Amerikaans leger + onderhandelingen met Frankrijk


Jan 1776  ‘Common Sense’ komt uit

4 Jul 1776  Thomas Jefferson’s ‘Declaration of Independence’

1781  Beslissende slag Yorktown

1783  Engelsen erkennen USA

Vierde Engelse oorlog 1780-1784  einde Nederlandse economie

1786-1787  gewesten tegen stadhouder, voor patriotten. In sommige steden burgeroorlog Pruisen hersteld macht Willem V, veel patriotten naar Frankrijk

Federalisme  gewesten hadden veel macht

1789  Franse revolutie

1795  Franse legers verjagen Willem V, kiesrecht mannen & lagere onderwijswet

1806 – 1810  Lodewijk Napoleon koning

1810  Nederland deel van Frankrijk, bestuur in Parijs

1814  zoon Willem V (Willem I) terug naar Nederland  officiële koning

Geschiedenis samenvatting 7.3

- 14 mei 1789  eerste Staten Generaal sinds 1614, alle 1600 leden demonstratief gekleed als in 1614

- 1788  (progressieve) ministers probeerde belastingstelsel te verbeteren, adel weigerden omdat zij dan ook moesten betalen


De Sociale ongelijkheden:

- Bourgeoisie betaalde over grond die ze van adel kochten belasting, adel hierover niet.
- Arbeiders kregen te weinig loon, boeren moesten dus hun prijzen te laag houden.
- Edelen: gratis boeren gebruiken + hoge functies leger/kerk + recht jacht/vissen
- Bourgeoisie belemmerd in handel/transport door belastingen

Deze sociale ongelijkheden + absoluut koningschap = Ancien Regime ( in frankrijk alleen )

- Deze oorzaken + hongersnood 1788 + revoluties VS/NL  Franse revolutie

- 3e stand richtte Nationale Vergadering op (3e stand + progressieve geestelijke/edelen)

- Koning verbood NV  geheim in sporthal, werden Constituante  Eed van de Kaatsbaan

14 juli 1789  40.000 gedeserteerde soldaten o.l.v. Generaal Lafayette  bestormen Bastille

1789  Grande Peur  kastelen worden bestormd uit angst voor neerslaan opstand in Parijs

Besluiten N.V. in revolutie:

- Adel afgeschaft, goederen kerk verbeurd + verkocht
- Godsdiensten gelijk

- Geestelijken werden voortaan gekozen
- Iedereen word gelijk geboren en blijft gelijk

Oktober 1789  stoet (verkleed als) marktvrouwen brachten koning naar Tuilerieën om toezicht te houden (geruchten gingen dat Oostenrijk/Pruisen gingen ingrijpen)

- Grondwet 1791  koning is uitvoerende macht, Parlement is wetgevende macht, kiesrecht

- 1791  koning vlucht richting Oostenrijkse legers  wordt gepakt en gebracht naar Parijs

Girondijnen & Jacobijnen

- Girondijnen vooral Bourgoisie, vonden revolutie geslaagd en welletjes geweest

- Jacobijnen (o.l.v. Robespierre)  socialistische ideeën  bourgeoisie rijkdom verdelen

- Jacobijnen begonnen terreur (bij nood van vaderland) 1000en mensen geëxecuteerd vanwege verraad  er was burgeroorlog ontstaan
- 1793 was koning onthoofd (kleine meerderheid in parlement) + Marie Antoinette

- 1794 Robespierre onthoofd

Bourgeosie aan de macht  5 directeuren werden de Directoire  censuskiesrecht

- Oorlog tegen alle absolutistische landen, revolutie moest geëxporteerd worden


- Europa vs. Frankrijk, 1799 slag bij bergen tegen Engelsen + Russen

- 1799 Succesvolle Napoleon grijpt macht

Franse Revolutie ‘Moeder der Revoluties’  meest radicale, werd steeds verder doorgedrijft

8.1 – Op weg naar een industriële samenleving

King Cotton:
- rond 1830 katoen de baas in Engelse industrie  King Cotton
- al sinds 16e eeuw katoen vervoerd naar Europa
- Wolfabrikanten (meestal op platteland vanwege gildebeperkingen) zagen mogelijkheid voor katoen
- Boeren steeds meer in weefnijverheid  geen oorlog in Engeland, dus platteland niet vernield
- Schietspoel uitgevonden  lonen per klos daalde sterk
- Aandrijfkracht schietspoel probleem  Watt’s verbeterde stoommachine werd een succes
- Katoen industrie groot door vele landarbeiders en onbegrensde afzetgebied (koloniën)

Crystal Palace:

- Ook ijzerindustrie bloeide op
- Queen Victoria opende Crystal Palace  gigantisch tentoonstellinggebouw over/van ijzer
- in 18e eeuw daalde ijzerproductie even door houttekort, dus ze gingen over op steenkool
- ijzer werd het belangrijkste constructiemiddel van de 19e eeuw

- Engeland was de eerste industriële samenleving (niet landbouw maar industrie toon aangevend)
- grote afzetmarkt vanwege aanleg van sporen, kanalen(stoomboot)  goedkoop en snel vervoer
- Industriele Revolutie  verandering Engeland tussen 1750-1850

Sociale kwestie:
- Arbeidssituatie zeer slecht  lange dagen, gevaarlijke machines, slechte huisvesting
- Fysieke klachten door werk in mijnbouw of eentonig werk in textielindustrie
- Er ontstonden huurkazernes en sloppenwijken, iedereen op elkaar gepakt in slechte huizen
- Alles vies  geen riool, geen waterleiding en alles zwart van het roet  ziektes (tyfus, cholera)
- Welgestelde burgers noemde het ‘Sociale Kwestie’ , langzamer hand kwamen er wetjes

Adam Smith  economisch liberalisme, theorie van marktwerking, invisible hand


- Bevolking groeide gigantisch; twee uitlaatkleppen
- Verstedelijking  mensen trokken naar steden, alles werd onpersoonlijker (opkomst media)
- Immigratie naar VS  spoorwegen en stoomboten vermakkelijkte dit

De economie groeide verder  Tweede Industriele Revolutie:
- uitvinding explosie en dieselmotor vliegtuigen, auto’s, onderzeeërs kwamen op
- aardolie komt op  fusie Engelse Shell en Nederlandsche Bataafsche Petroleum maatschappij
- verbeteringen  sporen, kanalen, geneeskunde. Ook komen er tunnels en telefoons

-Frankrijk + Engeland + Duitsland  7/10 van de industrie Europa  4/5 van de staalproductie
-Frankrijk raakt achter, Duitsland haalt in en later haalt de VS iedereen in

8.2 – Het spook waart door Europa

- 1830  overal in Europa braken revoluties uit

Frankrijk:

- In Frankrijk na Juli-revolutie (en Napoleon)  bourgeoisie met Louis-Phillipe aan de macht
- Bourgeoisie  liberalisme  afzet tegen kerk/adel  voor verklaring rechten van de mens

- 1848  Februari revolutie  na 2 jaar economische crisis en verbod op banket

- Louise Phillipe treedt af  als Mr. & Mrs. Smith naar Londen
- Assemblée Constituante gekozen door mannenkiesrecht  democratisering
- Assemblée stelt grondwet in  een president wordt gekozen door mannenkiesrecht
- Uitvoerende macht nu meer macht dan Wetgevende macht
- Lodewijk Napoleon krijgt in 1848 5,4 miljoen stemmen  meerderheid
- 3 jaar na intrek in Elsée  laat zich kronen tot Keizer Napoleon III

Thorbecke’s liberalisme:

- Franse revolutie naschokken NL  Thorbecke wil grondwet veranderen  weggestemd
- Willem II stelt staatscomissie in  nieuwe grondwet en regering maken
- Binnen een jaar grondwet  cencuskiesrecht; vrijheid van drukpers, onderwijs, godsdienst
- Koning werd onschendbaar, maar weinig te vertellen  meer macht 1e en 2e kamer
- Arbeiders, vrouwen, middenstanders, boeren, ambachtslui  telde nauwelijks mee
- vanaf 1848 organiseren  nieuwe politieke stromingen  feminisme en socialisme

- ook kwam confessionalisme (geloofsstroming, conservatief)

- Dominees en artsen medelij met arbeiders, zelf stichtten ze vakbonden  wederzijdse steun
- Ze eisten: loonsverhoging, 8-uur dagen, arbeidsomstandigheden, invalide en ouderen zorg
- Liberaal  Algemeen Nederlandsch Werkliedenverbond/Diamantbewerkers
- Confessioneel  Roomsch-katholieke Volksbond, (protestantse) Patrimonium
- Socialisme  oprichting Jelle Troelstra van Sociaal Democratische Arbeidspartij (1884)

Karl Marx:

- 1848  Karl Marx & Friedrich Engels  Communistisch Manifest:
- Boek tegen bourgeoisie, voor bezitloze arbeidsklasse  oproep tot revolutie
- Veel mensen wilde toch liever volksvertegenwoordiging, bijv. in NL het de SDAP

Vrouwen presteerde hetzelfde als mannen  toch maatschappelijk ondergewaardeerd
- Vakbewegingen vonden dat vrouwen recht niet het mannen recht mocht aantasten
- Suffragettes  Engelse militante feministen (suffrage  stemrecht)
- Aletta Jacobs  1e vrouwelijke arts - streed voor vr. kiesrecht + toegang hoger onderwijs

- Abraham Kuyper 1879  Anti-Revolutionaire parij  tegen socialisme, liberalisme