De eerste wereldoorlog (1914-1918)

7.9

Samenvatting door Safaa
4e klas vmbo | 2177 woorden
8 januari 2021
22 keer beoordeeld

7.9

22 keer beoordeeld

ADVERTENTIE

Overweeg jij om Politicologie te gaan studeren? Meld je nu aan vóór 1 mei!

Misschien is de studie Politicologie wel wat voor jou! Tijdens deze bachelor ga je aan de slag met grote en kleine vraagstukken en bestudeer je politieke machtsverhoudingen. Wil jij erachter komen of deze studie bij je past? Stel al je vragen aan student Wouter.

Meer informatie

Hoofdstuk 2 Geschiedenis Samenvatting:

Paragraaf 2.1

Modern imperialisme:

Europa raakte in de 19de eeuw GEÏNDUSTRIALISEERD
Voor fabrieksproducten waren steeds meer GRONDSTOFFEN nodig, zoals: IJZERERTS, RUBBER EN HOUT
Fabrikanten haalden die voor een groot deel uit KOLONIËN in AFRIKA EN AZIË
Veel producten die van die grondstoffen werden gemaakt werden weer in de koloniën verkocht
Daarom was het hebben van koloniën ERG BELANGRIJK voor de economie van de Europese moederlanden
Iedere Europees land probeerde over zo veel mogelijk gebieden in andere werelddelen te heersen
Een andere reden voor dit MODERN IMPERIALISME (gebieden in andere werelddelen veroveren om economische redenen en omdat dit macht en aanzien oplevert) was dat een land daarmee zijn kracht kon laten zien
Hoe meer koloniale gebieden een land had, hoe sterker en machtiger zijn positie in de wereld was

De Frans-Duitse oorlog:

Duitsland had in 1900 veel minder KOLONIËN dan Groot-Brittannië
Voor 1870 waren er tientallen kleine Duitste STAATJES (aaneengesloten gebied met duidelijke grenzen en 1 regering)
De belangrijkste Duitste staat was PRUISEN
In 1860 begon er een oorlog tussen Frankrijk en de Duitse staatjes onder leiding van PRUISEN
Frankrijk werd verpletterend verslagen
De minister-president van Pruisen kondigde toen aan dat Duitsland voortaan 1 LAND zou zijn
Met koning van PRUISEN als KEIZER van dat land
Als verliezer van de oorlog moest FRANKRIJK bovendien een PROVINCIE aan DUITSLAND afstaan

Nationalisme:

Rond 1900 waren veel mensen in EUROPA erg trots op hun LAND, VOLK EN CULTUUR
Dit NATIONALISME (trots zijn op je eigen volk, land en cultuur) zorgde voor spanning tussen de landen
Waarom was er spanning?: omdat:

Nationalisten een eigen land willen voor hun volk, sommige volken zoals de FRANSEN EN DE NEDERLANDERS hadden dat al
Andere volken kregen pas in de 19de eeuw een EIGEN LAND, daardoor waren er in 1900 2 nieuwe en grote landen bij gekomen in EUROPA: DUITSLAND EN ITALIË
Vooral Duitsland, dat snel INDUSTRIALISEERDE en een sterk leger opbouwde, werd MACHTIG EN INVLOEDRIJK
De oude grootmachten FRANKRIJK, GROOT-BRITTANNIË EN RUSLAND kregen concurrentie
Veel kleine volken hadden geen EIGEN LAND. De gebieden waar zij leefden lagen in een groter land
Dat was vooral zo op de BALKAN, EEN DEEL VAN ZUIDOOST-EUROPA

Militarisme en bondgenootschappen:

Veel Europese landen hadden een GROOT EN GOED BEWAPEND LEGER
Elk land wilde voor zijn leger de BESTE EN NIEUWSTE WAPENS
Door de industrialisatie waren er veel WAPENFABRIEKEN die snel heel veel wapens konden produceren
Er ontstond een WAPENDWEDLOOP (strijd tussen landen om wie de meeste en krachtigste wapens heeft) zodat elk groot Europese land rond 1910 over een enorme hoeveelheid wapens beschikte
Door dit MILITARISME (trots zijn op alles wat met het leger te maken heeft: uniformen, wapens, medailles) zagen veel mensen oorlog niet als iets slechts, maar als een goede manier om te laten zien HOE STERK EN MACHTIG HUN LAND WAS
De regeringen van de Europese landen begrepen dat je samen sterker staat dan alleen
Daarom sloten veel landen zich aan bij een BONDGENOOTSCHAP (twee of meer landen die hebben afgesproken om elkaar te helpen)

Wie waren Franz-Ferdinand en Gavrilo Princip?:

Franz-Ferdinand was de KROONPRINS VAN OOSTENRIJK-HONGARIJE
Franz-Ferdinand was een MILITARIST hij hield van het leger
Het BOSNISCHE VOLK was met zijn grondgebied overwonnen door het OOSTENRIJK-HONGAARSEleger
In Bosnië woonden ook veel Serviërs
Servische nationalisten vonden dat BOSNIË niet bij Oostenrijk-Hongarije moest horen, maar bij buurland SERVIË
Toen Franz-Ferdinand en Sophie in juli 1914 de Bosnische stad Sarajevo bezochten, pleegde de ZWARTE HAND een aanslag en vermoorde FRANZ-FERDINAND EN SOPHIE
Princip werd opgepakt
De moord van FRANZ-FERDINAND werd de AANLEIDING tot de EERSTE-WERELDOORLOG

Paragraaf 2.2

Het von schlieffenplan:

Duitsland lag ingesloten tussen VIJANDEN: in het WESTEN waren dat FRANKRIJK EN GROOT-BRITTANNIË & in het OOSTEN was dat RUSLAND
Als het oorlog werd, zou het Duitse leger zich moeten splitsen
De Duitse generaal VON SCHLIEFFEN bedacht een plan om zo’n TWEEFRONTENOORLOG (oorlog waarbij een land zijn leger moet splitsen omdat er op twee verschillende plaatsen gevochten wordt) te voorkomen: het zogeheten VON SCHLIEFFENPLAN
Als Duitsland met een snelle aanval binnen ZES WEKEN Frankrijk zou verslaan, dan konden de Duitse soldaten daarna snel naar de DUITS-RUSSISCHE GRENS worden gebracht
Ze zouden daar dan net op tijd zijn om tegen de RUSSEN te vechten
Een probleem was wel dat de Fransen de grens met Duitsland zwaar bewaakten met heel veel soldaten en zware kanonnen
Daarom wilde von Schlieffen om deze verdedigingslinie heen trekken en Frankrijk in het noorden binnenvallen via het NEUTRALE (niet betrokken zijn bij een oorlog, geen partij kiezen) België

Home before Christmas?:

In een brief aan de Belgische koning eiste de Duitse legerleiding vrije doorgang over Belgisch grondgebied
Toen de Belgische koning dit weigerde verklaarde Duitsland de oorlog aan België
De FRANSEN EN BRITTEN schoten België te hulp
De TWEE BONDGENOOTSCHAPPEN waren nu met elkaar in OORLOG
Honderduizenden enthousiaste mannen meldden zich vrijwillig bij het leger
Groepen vrolijke en zingende soldaten marcheerden naar de kazernes of naar het front, sommige soldaten met een met bloem versierd geweer
WE’LL BE HOME BEFORE CHRISTMAS klonk het in vele talen
De strijd werd zo hevig dat de soldaten zich gingen ingraven
Op die manier waren ze veilig voor VIJANDELIJKE BESCHIETINGEN
De kuilen waarin de soldaten schuilden worden LOOPGRAVEN genoemd
Uiteindelijk lagen de twee partijen over de hele lengte van het front tegenover elkaar in een LOOPGRAVENOORLOG (oorlog die wordt uitgevochten vanuit schuilplaatsen in de grond. Het front ligt daardoor lange tijd op dezelfde plaats)

Loopgravenoorlog:

Zodra de soldaten uit hun LOOPGRAVEN kwamen begon de andere partij te schieten met KANONNEN EN MITRAILLEURS
Uiteindelijk vluchtten de overlevende weer terug hun loopgraaf in, waarna de andere partij een TEGENAANVAL deed
In 1916 werd er op deze manier VIJF MAANDEN gevochten bij het Franse riviertje de SOMME
Bescherming tegen KOU, REGEN EN WIND was er nauwelijks
De hygiëne was slecht: er waren geen WC’S in de loopgraven en er waren nauwelijks mogelijkheden om jezelf of je kleding te WASSEN

Nieuwe wapens:

In de loop van de oorlog zijn er allerlei manieren bedacht om door de verdediging van de tegenstander heen te breken
Als de WINDRICHTING gunstig was werden er GRANATEN gevuld met gifgas voor de vijandelijke loopgraven gegooid
Andere granaten werden met BENZINE gevuld
Maar zelfs deze vreselijke wapens konden het verschil niet maken
Het front bleef waar het was, want de partijen konden elkaar NIET VERSLAAN

Paragraaf 2.3

Totale oorlog:

De eerste Wereldoorlog kostte aan miljoenen mensen het leven
Behalve soldaten waren dat ook honderdduizenden burgers
In het gebied waar de LOOPGRAVEN lagen leefde NIETS meer
STEDEN, DORPEN EN BOERDERIJEN waren vernietigd
Dit waren niet de enige gevolgen voor de burgers
Door de oorlog lag de HANDEL VRIJWEL STIL, WERDEN VEEL PRODUCTEN DUURDER EN ONTSTONDEN ER TEKORTEN
De eerste Wereldoorlog was dus een TOTALE OORLOG (oorlog waarbij niet alleen het leger maar de hele samenleving betrokken is)
Om hun volk ervan te overtuigen dat de oorlog noodzakelijk was gebruikten alle oorlogvoerende landen PROPAGANDA (reclame voor een politiek idee, politieke groep of politicus)
Met POSTERS, TEKENINGEN, VERHALEN EN ALLERLEI ANDERE MANIEREN werd duidelijk gemaakt dat de vijand slecht was en de oorlog daarom rechtvaardig
De propaganda diende ook om te laten hoe goed en sterk het eigen leger was
Maar het slecht nieuws werd juist GECENSUREERD (verbod om bepaalde informatie bekend te maken)

Problemen voor Rusland:

Aan het WESTFRONT lagen beide legers vier jaar lang op vrijwel dezelfde plaats tegenover elkaar
In het OOSTEN van Europa verliep de oorlog anders
Daar veroverden de CENTRALEN enorme gebieden op de RUSSEN
Het Russische leger bestond voor een groot deel uit slecht getrainde boeren
Doordat er zoveel boeren aan het oostfront streden, werd er in Rusland te weinig voedsel geproduceerd
Hierdoor ontstonden VOEDSELTEKORTEN & HOGERSNOOD
Tijdens de RUSSISCHE REVOLUTIE kreeg Rusland een nieuw bestuur
De nieuwe regering van Rusland sloot eind 1917 een WAPENSTILSTAND (afspraak tussen oorlogvoerende landen om te stoppen met vechten) met de CENTRALEN
Enkele maanden later werd in het VREDESVERDRAG (officiële overeenkomst tussen oorlogvoerende landen waarmee een oorlog wordt beëindigd) vastgelegd dat Rusland in ruil voor vrede bijna een kwart van zijn grondgebied aan Duitsland zou afstaan

Onbeperkte duikbootoorlog:

Behalve op het land en in de lucht werd in de eerste Wereldoorlog ook op ZEE GEVOCHTEN
Volgens de INTERNATIONALE REGELS mogen oorlogsvoerders geen geweld gebruiken tegen schepen van NEUTRALE landen
Britse schepen vielen Duitse schepen aan en deden daarbij alsof ze tot een neutraal land behoorden
De bedoeling was dat de Duitsers uiteindelijk niet meer zouden afwachten of een neutraal schip wel echt neutraal was en zelf als eerst gingen schieten
Churchill hoopte dat de regeringen van die neutrale landen vervolgens zo kwaad werden dat ook zij de oorlog aan Duitsland zouden verklaren

Wapenstilstand en vrede:

Een Duitse minister schreef in een TELEGRAM aan de Mexicaanse regering: ALS JULLIE EEN OORLOG BEGINNEN MET JULLIE BUURLAND VERENIGDE STATEN DAN ZAL DUITSLAND JULLIE HELPEN
Toen de Amerikanen dit ontdekten waren ze woedend hierom en omdat door de ONBEPERKTE DUIKBOOTOORLOG vele Amerikaanse burgers waren omgekomen verklaarden de VERENIGDE STATEN in 1917 de oorlog aan de CENTRALEN
Op 11 november 1918 ging een WAPENSTILSTAND in
Daarna werd in het Franse stadje VERSAILLES vergaderd over de straf die de CENTRALEN zouden krijgen
In het VREDESVERDRAG VAN VERSAILLES werden de volgende beslissingen gemaakt:

Duitsland moest een deel van zijn grondgebied en al zijn koloniën afstaan
Duitsland mocht voortaan nog maar een klein leger hebben en geen vloot of luchtmacht
Duitsland moest een enorm bedrag aan herstelbetalingen doen als vergoeding voor de schade die de oorlog had veroorzaakt
Duitsland mocht geen soldaten hebben in de provincie die het dichtst bij Frankrijk lag. De DEMILITARISATIE (alle soldaten uit een gebied weghalen) van dit gebied moest zorgen voor extra veiligheid in Frankrijk

In een apart vredesverdrag werd ook OOSTENRIJK-HONGARIJE gestraft
Dat land werd opgedeeld in een AANTAL KLEINERE LANDEN

Nooit meer oorlog:

De vreselijke oorlog had aangetoond dat de manier waarop volken hun conflicten oplosten, verouderd was
Het MILITARISME, DE BONDGENOOTSCHAPPEN die van een kleine oorlog een grote oorlog konden maken dit alle moest veranderen
Vooral de Amerikaanse president WILSON vond dat de regeringen hun ruzies voortaan moesten oplossen door met elkaar te praten
Hiervoor werd de VOLKENBOND opgericht
Een organisatie waarvan zo veel mogelijk landen lid moesten worden
Duitsland mocht geen lid worden, werd in VERSAILLES besloten

Paragraaf 2.4

Mobilisatie:

België was net als Nederland NEUTRAAL
Toch raakte België bij de oorlog betrokken. Dat kon Nederland ook overkomen
Daarom besloot de Nederlandse regering om het land te verdedigen bij een aanval
Tijdens deze MOBILISATIE (het leger gereedmaken voor een oorlog) die net zolang duurde als de oorlog, waren 200.000 mannen gelegerd in de KAZERNES
Ze werden onder meer ingezet om de grens te bewaken

Op de vlucht:

Honderduizenden Belgen vluchtten voor het oorlogsgeweld naar Nederland
Volgens internationale afspraken was Nederland als neutraal land verplicht de oorlogsvluchtelingen op te vangen
Maar doordat zoveel Belgen wegvluchtten dreigde het land leeg te raken
Omdat te voorkomen plaatsen de Duitsers eind 1914 een ELEKTRISCHE GELADEN PRIKKELDRAADHEK langs de hele Belgisch-Nederlandse grens
Niet alle vluchtelingen waren burgers
Onder hen waren duizenden SOLDATEN die vanaf de slagvelden van het westfront naar Nederland waren gevlucht
Zij wilden niet langer VECHTEN EN DESERTEERDEN

Tekorten:

De Nederlandse economie had veel last van de oorlog
Door het oorlogsgeweld nam de INTERNATIONALE HANDEL AF
Het vervoer van GRONDSTOFFEN, FABRIEKSPRODUCTEN EN VOEDSEL OVER ZEE werd erg gevaarlijk
Om de beschikbare producten zo eerlijk mogelijk te verdelen, werd DISTRIBUTIE (manier om de beschikbare producten te verdelen, vaak met een systeem van bonnen) ingevoerd
Vanaf 1917 kreeg ieder gezin BONKAARTEN

De vergissing van Troelstra:

HONGER, KOU, ZIEKTE, WERKLOOSHEID: het waren maar enkele van de vele problemen waarmee miljoenen Europeanen in het laatste oorlogsjaar te maken hadden
In sommige landen was dit voor COMMUNISTEN het moment om te proberen de macht te grijpen
Zij meenden dat ARBEIDERS bereid waren in opstand te komen, nu duidelijk was dat hun regering niet voor verbeteringen kon zorgen: LEVE DE REVOLUTIE
In Nederland dacht ook PIETER TROELSTRA VAN DE SDAP dat
Verandering door WETGEVING, wat de sociaaldemocraten wilden duurde hem te lang
Met een REVOLUTIE zou het veel sneller gaan
Toen er rellen uitbraken in een kazerne op de Veluwe dacht Troelstra dat die revolutie was uitgebroken
Hij liet de TWEEDE KAMER weten dat de arbeiders de macht in handen namen
Maar er hoefde nauwelijks gevochten te worden, want nergens waren grote groepen COMMUNISTISCHE ARBEIDERS te zien
De paar kleine rellen konden eenvoudig worden neergeslagen
Toen enkele dagen later ook nog een enorme DEMONSTRATIE werd gehouden voor het KONINGSHUISen tegen grote veranderingen, was duidelijk dat Troelstra zich had VERGIST
Er kwam in Nederland geen revolutie