Dekolonisatie en koude oorlog in Vietnam

Samenvatting geschiedenis, boek = Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam!!! Hoofdstuk 1 -> De Koude Oorlog: Botsing in Europa: De twee supermachten uit de 2e WO waren de Sovjet-Unie & de Verenigde Staten. Beide supermachten hadden in Azië nauwelijks problemen met elkaar. In Europa was dat anders -> machtsverdeling moest opnieuw verdeeld worden maar VS was een democratie, kapitalisme en vrij ondernemersschap en SU was communistisch, dictatuur en het individu + economie waren ondergeschikt aan de staat. Stalin (dictator SU) voerde communisme in in de gebieden die bevrijd waren door Stalin’s Rode Leger, dit deed hij omdat hij zich onveilig voelde maar ook omdat hij zijn westerse bondgenoten niet vertrouwde. Die konden namelijk een einde maken aan het communisme en daarom wilde hij zijn grens meer naar het westen verdrijven met daarachter een veiligheidscordon. Estland, Letland, Litouwen en het oosten van Polen en Roemenië werden toegevoegd aan de SU. Ook in Duitsland kwam een communistische staat. Duitsland werd opgedeeld in 4 bezettingszones: een Amerikaanse, Russische, Britse en een Franse -> goede samenwerking was de bedoeling maar die ging niet door, want SU wilde Duitslang herstelbelastingen opleggen terwijl de andere bezetters een snel herstel van de Duitse economie wilden -> Duitsland viel uiteen in twee staten. Namelijk: BRD (van de drie westerse bezetters) & DDR (van de SU). In het midden zat het ijzeren gordijn. Het vrije + welvarende Amerika was een prettigere bondgenoot dan de armlastige + dictatoriale SU want Amerikanen boden hulp in het geruïneerde Europa: Marshallhulp. De West-Europese landen namen die hulp dankbaar aan. Stalin pikte dit niet -> trok nog meer macht naar zich toe. De Russische revolutie kwam, met als doel het communisme met geweld aan de hele wereld te opleggen. Machtsuitbreiding in Europa was de eerste stap. De Koude Oorlog in Europa: Het communisme werd steeds verder uitgebreid in Europa. Amerika kwam in actie -> Truman besloot Griekenland en Turkije financiële + militaire steun te bieden. Containmentpolitiek (indamming v/h communisme) was gebaseerd op de overtuiging dat het communisme en de vrije wereld waren verwikkeld in een strijd om de wereldmaatschappij. SU was het commandocentrum van het communisme. SU beschikte over een indrukwekkend leger maar had ook overal ter wereld hulptroepen in de vorm van communistische partijen. De VS moest de machtsuitbreiding van de SU voorkomen. Het communisme moest bestrijd worden, maar een rechtstreekse oorlog met de SU moest voorkomen worden -> was ook niet nodig want indamming was al genoeg. Het communisme zou dan vanzelf bezwijken. Containmentpolitiek was begin van de Koude Oorlog -> de wereld raakte verdeeld in 2 vijandige kampen, die nooit rechtstreeks met elkaar in oorlog zouden raken, maar elkaar wel met alle andere middelen bestreden. SU zag Amerika als de belangrijkste vertegenwoordiger van het westers imperialisme. Amerika zou uit zijn op vernietiging van het communisme en wilde de hele wereld in de greep van het kapitalisme krijgen. Het ging de VS niet om vrijheid en democratie maar om afzetmarkten en grondstoffen voor het Amerikaanse kapitalisme. De Koude Oorlog was voor Europa een opmerkelijk stabiele periode. Tot het einde van de Koude Oorlog bleef de vrede bewaard -> had te maken met de militaire dreiging die al die tijd in de lucht hing. VS en SU hielden sterke troepenmachten in Europa en raakten verwikkeld in een wapenwedloop. VS wierp 2 atoombommen en dat maakte indruk op Stalin -> er moest er ook 1 gemaakt worden voor de SU. Amerika had niet verwacht dat de bom zo snel klaar was en begon aan sterkere wapens, waarna de SU ook weer sterkere ging maken -> beide supermachten waren flink bewapend en dat kon in een handomdraai de wereld totaal vernietigen. De wederzijdse afschrikking maakte nieuwe oorlogen kleiner en men besefte dat er met elkaar geleefd moest worden. Politiek: “vreedzame coëxistentie” -> de strijd tussen communisme en kapitalisme moest niet door oorlog worden bepaald maar door economische concurrentie. Dit betekende dat het kapitalisme en communisme nog lang naast elkaar zouden bestaan. VS en SU probeerden via “ontspanningspolitiek” de vijandschap en de wapenwedloop te beperken. Dekolonisatie: Koude Oorlog was alleen in Europa omdat de supermachten weinig aandacht hadden voor de rest van de wereld. Maar er was nog een ontwikkeling die grote invloed zou hebben op de wereldpolitiek -> dekolonisatie. 2e WO was het einde voor het kolonialisme in Azië. Europa kwam het verlies aan macht en prestige niet meer te boven. Engeland legde zich hier snel bij neer. Nederland stuurde nog wel troepen naar Indonesië maar werd gedwongen door de VS om de Indonesische onafhankelijkheid te erkennen. Alleen Frankrijk bleef zich krachtig verzetten. Maar ook zij zouden later ten ondergaan. SU had weinig ogen voor het dekolonisatieproces -> Stalin was sterk gericht op Europa. Hij had weinig vertrouwen in zijn communistische partijen in alle kolonies -> ze zouden te zwak zijn om de macht te grijpen. Communistische ideologie = het communisme moet het hebben van de arbeidersklasse. De samenlevingen waren namelijk nog sterk agrarisch ->boeren waren het grootste deel van de bevolking. Amerikanen hadden meer oog voor Azië. De Amerikaanse regering verklaarde in de 2e WO dat het koloniale tijdperk voorbij was -> Europese mogendheden moesten na de oorlog hun kolonies de onafhankelijkheid geven. De Amerikanen waren wel voorzichtiger tegen de Fransen -> was verrassend omdat de VS juist een afkeer had tegen het Franse kolonialisme. Amerika bleef (tegen hun gewoonte in) neutraal toen er in Vietnam een onafhankelijkheidsoorlog uitbrak. Amerikanen wisten niet goed wat ze aan moesten met het conflict in Vietnam -> veel onduidelijkheden. Koude Oorlog in Azië: Situatie in EU was stabiel -> Koude Oorlog in Azië. Aanleiding: communistische machtsovername in China. SU en VS hadden weinig oog voor China maar dat veranderde toen de communisten daar de macht grepen. China en SU gingen beetje “samenwerken”. China moest het voortouw nemen in Azië en SU in Europa. De Chinezen moesten de Aziatische onafhankelijkheidsbewegingen steunen met troepen, wapens en advies, de SU zou op de achtergrond materiële steun en advies geven -> Chinezen gingen hier enthousiast op in. Ook China was bang voor VS (net als SU dat was). Waren bang dat de VS China aan zou vallen, bijv. met kernwapens. Mao (leider China) en Stalin beweerde dat de VS geen haar beter waren dan de koloniale onderdrukkers. VS werd “bang” van Mao’s machtsovername -> dit omdat de SU toen ook net haar eerste atoomproef had uitgevoerd. Er was paniek -> viel het rode gevaar nog te keren was de vraag. De Amerikaanse regering besloten dat in de wereldwijde strijd tegen het communisme alles belangrijk was -> gebieden die voor VS van levensbelang waren, maar ook de gebieden die dat niet waren. Containmentpolitiek moest wereldwijd toegepast worden (dus niet alleen in EU) -> kostte veel geld maar anders zou alles verloren zijn. Alleen als VS + bondgenoten snel hun bewapening op peil brachten en overal bedreigde regeringen hielpen, viel het “Soviet-design” (hele wereld communistisch onder Russische leiding) tegen te houden. Maar het Soviet-design kwam toch al erg snel. De Amerikaanse regering twijfelde niet en begon aan een wereldwijd aanvalsplan -> sloeg dus meteen toe. Amerika viel Chinese grens aan en Chinese troepen vielen de Amerikanen aan -> langdurige oorlog, maar later wapenstilstand. Communistisch initiatief had tot niets geleid. De Korea-oorlog maakte de VS duidelijk dat ook in Azië grote inspanning nodig was. Amerikanen gingen die grote inspanningen leveren. Amerikaanse bases + Amerikaanse militairen in Azië werden fors uitgebreid. VS gaven ook economische, politieke en militaire hulp aan het anticommunisme in derde wereld. Economische hulp -> populariteit van pro-Amerikaanse regering moest vergroot worden. Politieke steun -> VS probeerde marionettenregeringen in het zadel te krijgen/houden (waar het nodig was steunden ze staatsgrepen of hielden die juist tegen). Militaire steun -> VS betaalden mee aan pro-Amerikaanse legers en strijdgroepen + leverden materiaal en advies. Amerika had de gedachten dat het voor één groot machtsblok stond maar dit bleek onjuist, want na Stalin’s dood liepen de spanningen tussen de 2 communistische grootmachten (SU & China) snel op. De Chinese communisten wilden niet luisteren naar de “SU” omdat ze beweerde zich zelf wel te kunnen redden. De Chinezen moesten niets hebben van de vreedzame coëxistentie -> zagen ze als verraad v/d wereldrevolutie. Er ontstond een strijd tussen China & SU om het leidersschap in de communistische wereld -> later openlijke breuk. China kwam in isolement (???) terecht. Aan Amerikaanse politiek veranderde dat niets. Hoofdstuk 2 -> De Vietnamese deling: Vietnam onder de Fransen: In 2e helft v/d 19e eeuw -> Frankrijk veroverde Vietnam. Vietnamezen waren een strijdbaar volk -> daardoor hadden ze hun land lang zelfstandig weten te houden, maar tegen de Fransen konden ze niet op. Dit doordat Vietnam nauwelijks economisch ontwikkeld was (90% landbouw en geen industrie = geen moderne vuurwapens). Fransen wilde Vietnam voor de macht en eer + om economische redenen -> ze zochten er grondstoffen en afzetmarkten voor hun industrie. Frankrijk bracht er de ontwikkeling op gang (wegen bouwen, onderwijs + gezondheidszorg verbeteren enz.). Er ontstond een Parijs in het Oosten waarin met rooms-katholiek en welvarend was -> kinderen naar Franse scholen. Maar meeste Vietnamezen waren boeddhistisch en agrarisch. In de delen waar Fransen niet actief waren was alles veel armer -> bijv. regelmatig honger, maar ook weinig grootgrondbezitters. Fransen waren hier niet geliefd. De koloniale bestuurders waren autoritair en arrogant -> “wreede” behandeling v/d bevolking. Van gelijke rechten was geen sprake -> Fransen werden voor hetzelfde werk meer betaald dan de Vietnamezen. Alles wat men probeerde tegen de Fransen mislukte, alleen het communisme vormde een serieuze bedreiging voor koloniale gezag. Leider v/d Vietnamese communisten -> Ho Chi Minh. Hij was flink tegen kolonialisme. Door allerlei omstandigheden voelde hij zich bedrogen door de Amerikanen en daardoor raakte hij onder de indruk v/h communisme, maar vooral van Lenin (stichter v/h communisme). Dit was hij omdat Lenin ook een grote tegenstander was v/h kolonialisme. Hij wist dat hij Lenin nodig had omdat hij een bondgenoot was van hem in de strijd tegen de Fransen. Een koloniale oorlog: Indochinese Communistische partij (in Hong Kong) -> leed erg onder vervolgingen. Door hongeroproeren traden Fransen keihard op -> veel leden werden geëxecuteerd + gevangengenomen. Vietminh -> nationale bevrijdingbeweging opgericht door Ho Chi Minh -> zou onder communistische leiding staan, maar dat mocht niemand weten. Nationalistische onafhankelijkheid was eerste doel, daarna pas de communistische revolutie. Vietminh werd opgesticht na 2e WO want Ho Chi Minh verwachtte dat na de oorlog een machtsvacuüm zou ontstaan -> dat zou een unieke kans op onafhankelijkheid opleveren -> voorspelling kwam uit. Vietminh kreeg bijna heel Vietnam in handen waarna onafhankelijkheid werd uitgeroepen. Minh hoopte weer op Amerikaanse steun en dit keer kregen ze die (geheime) steun ook. Minh deed zijn best om de relatie goed te houden tussen Vietnam en de VS -> zie liet hij bijv. bij het uitroepen v/d onafhankelijkheid het Amerikaanse volkslied spelen. Dat hij communist was, hield hij verborgen. Maar toch stelden de Amerikanen hem nog teleur. De Amerikanen lieten de Fransen hun gang gaan in Vietnam -> die keerden dus terug en namen vanuit het zuiden geleidelijk het land weer in. Minh vroeg de VS nog wel om hulp maar dat was tevergeefs. De VS wilde wel een eind hebben aan het kolonialisme maar had weinig vertrouwen in de Vietminh. De Amerikanen wisten namelijk wel dat Minh een communist was en dat de Vietminh door communisten werd gedomineerd. Nadat de Fransen steeds grotere delen van Vietnam had ingenomen brak daar een openlijke oorlog tussen Frankrijk en de Vietminh-regering uit. Minh had voorspeld dat de Fransen slecht opgewassen waren tegen de guerrillatactiek v/d Vietminh, en gelijk had hij. In directe confrontaties waren de Fransen oppermachtig maar de Vietminh ging die uit de weg en sloeg telkens onverwacht toe -> jarenlange, bloedige en zenuwslopende oorlog. Vietminh moest het zonder steun van buitenaf doen, zelfs de SU hielp niet. Stalin interesseerde zich totaal niet voor Vietnam. Maar de communistische machtsovername in China veranderde de situatie, want de Chinezen wilden hun Vietnamese kameraden wel graag helpen. Ook Stalin had nu ineens belangstelling voor Azië. China ging meteen wapens en adviseurs leveren. Later beloofde ook Stalin hulp. De SU zou de materiële steun geven die China niet kon bieden. Ook Amerikaanse houding veranderde. Dit doordat de Fransen Amerika tevreden hadden gesteld. De VS begon de Franse oorlogsinspanningen te steunen met wapens en geld. Volgens de containmentpolitiek was het immers van levensbelang dat het communisme ook in deze uithoek v/d wereld werd gestopt. Het bedrog van Genève: Amerikaanse steun aan Fransen werd steeds meer, maar een Franse overwinning kwam niet dichtbij -> veel doden -> oorlogsmoeheid sloeg toe. Daarom in Genève overeenkomst om een internationale vredesconferentie te houden. Alle grootmachten zouden meepraten. Maar in aanloop naar de conferentie probeerden de strijdbare partijen op het slagveld alsnog een doorbraak te vinden. Bij Dien Bien Phu in Noord-Vietnam namen de Fransen een fort in -> legerde daar veel militairen. Rond het fort kwamen ook vele Vietminhstrijders, ook arbeiders verzamelde zich er met vele materialen. Toen de strijd losbarste waren de Fransen verrast door de enorme hoeveelheden troepen en wapens die de Vietminh bleek te hebben aangevoerd -> wekenlang zwaar gevochten (aan beide zijden veel doden). Toen duidelijk werd dat Frankrijk het niet kon winnen vroeg Frankrijk de VS om hulp (luchtsteun). De VS overwoog dat maar deed het toch niet. Dit omdat Engeland (beste bondgenoot van VS) weigerde mee te doen. Engeland vond het gevaar te groot. De Vietminh had het grootste deel van Vietnam in handen. Frankrijk wilde niet meer vechten en dus was de eindoverwinning v/d Vietminh dichtbij. Maar VS wilde niet dat heel Vietnam communistisch zou worden. Eisenhower (president van VS) moest denken aan de containmentpolitiek maar hij noemde zijn plannen anders -> dominotheorie. Amerikanen gingen met tegenzin naar Genève -> ze wilden eigenlijk niet met communisten praten. De conferentie liep voor de VS helemaal niet slecht af -> ze wisten te voorkomen dat heel Vietnam communistisch werd. Afgesproken was dat het land tijdelijk verdeeld zou worden. Er kwam (in Vietnam) een wapenstilstand en de Fransen beloofden binnen 2 jaar te vertrekken. Vietnam moest neutraal blijven. Geen van beide delen mocht zich aansluiten bij een militaire bondgenootschap. Volgens de Geneefse akkoorden zouden er later nationale verkiezingen worden gehouden -> land zou verenigd worden. Maar Ho Chi Minh was met de Geneefse akkoorden niet tevreden. Hij moest namelijk een groot grondgebied inleveren dat de Vietminh had veroverd. Maar hij had geen keus -> VS dreigde met militair ingrijpen als ze hun zin niet kregen. Dus SU en China dwongen Ho Chi Minh genoegen te nemen met de helft van Vietminh. Vietminh stemde er toch mee in omdat over 2 jaar Vietnam toch een verenigd communisme zou worden. Maar VS weigerde de slotverklaring te ondertekenen omdat ze vonden dat de verkiezingen nooit eerlijk konden verlopen -> omdat communisten Noord-Vietnam onder controle hadden waren alleen in Zuid-Vietnam vrije verkiezingen mogelijk -> communistische zege stond dus al vast. SU en China vonden alles wel best. Noord en Zuid groeien uiteen: In 1956 zouden die verkiezingen in Vietnam gehouden worden, maar die kwamen er nooit -> er ontstonden 2 vijandige staten. Noord-Vietnam: communisten gaven hier de vereniging van Vietnam nooit op maar richtten zich even op de interne revolutie (opbouw v/h communisme in Noord-Vietnam). De economie stond er erg slecht voor en kreeg nog een extra klap doordat veel Noord-Vietnamezen naar het zuiden vluchtten -> dat waren vooral de beter opgeleide en welvarende Vietnamezen. Zo kwam Noord-Vietnam vrijwel zonder geschoold personeel te zetten. Noord-Vietnam werd sterk afhankelijk van door China gestuurde managers en technici. Communistische partij wilde 3 dingen: steun onder de arme boeren krijgen, de klassenvijand uitschakelen en de voedselproductie op proberen te voeren. Maar dit liep uit de hand -> strijdlustige partijleden hielden volkstribunalen (???) waarin ze boeren ophitsten tegen hun onderdrukkers. Vele boeren werden vernederd en geëxecuteerd terwijl ze niet eens rijk waren of geheuld hadden met de vijand, maar omdat ze gewoon redelijk succesvolle zelfstandige boeren waren. Maar het leverde ook nog wel iets goeds op -> veel boerenfamilies kregen grond en de rijstproductie nam toe. Maar het was nog niet genoeg -> de partij ging nog een stapje verder -> er werd een communistische planeconomie ingevoerd naar Russisch en Chinees voorbeeld. Privé-bezit van grond werd afgeschaft en de handel en industrie kwam in handen v/d staat. Er ging een ambitieus plan van start dat voorzag in de opbouw v/e zware industrie. Maar toen de VS Noord-Vietnam ging bombarderen kwam die industriële opbouw stil te liggen. Zuid-Vietnam: VS hoopten op een kapitalistische democratie naar westers model -> want dan zou er naast het straatarme en onderdrukte Noord-Vietnam een vrij en welvarend Zuid-Vietnam ontstaan -> Vietnamezen zouden dan voor het vrije kapitalisme gaan i.p.v. het communisme. Ngo Dinh Diem moest voor deze mooie toekomst gaan zorgen. Diem was katholiek. Hij wilde noch met de Vietminh noch met het koloniale bestuur te maken hebben, daarom was hij naar de VS vertrokken. Tijdens conferentie in Genève werd hij tot premier van Zuid-Vietnam benoemd. Hij maakte korte metten met de resten v/h koloniale bewind en trad keihard op tegen het communisme. Maar hij stelde VS teleur -> VS pompte miljarden dollars aan economische en militaire steun maar Diem investeerde dat geld niet in de economie maar bouwde er een politiestaat mee op. Hij had geen begrip voor democratie -> iedereen met andere mening zag hij als verraad en hij vertrouwde niemand. Trok alle macht naar zich toe en benoemde familieleden op sleutelposities + bevooroordeelde katholieke mensen en leden van zijn partij. Politiek perste onschuldige burgers af anders zouden ze als communist worden opgepakt. VS zag dit door de vingers als Diem succes had in de strijd tegen het communisme -> en dat had hij, dat leek iig zo. Veel Vietminhstrijders waren naar het Noorden vertrokken en andere waren achtergebleven in het Zuiden waar ze met terreuraanslagen Diem ten onder wilde halen. Diem trad hiertegen hard op -> land werd uitgekamd en vele werden geëxecuteerd of werden in concentratiekampen gezet. Er bleven zo nog maar weinig communisten over -> gevaar leek geweken. Diem ging even naar VS en werd aangezien als een held/groot leider. Maar werkelijkheid was anders -> er kwam wel welvaart maar die was gebaseerd op de miljardensteun v/d VS. Eigen industrie kwam er niet. Armoede + ongelijkheid op het platteland bleef bestaan -> VS vroeg Diem de grond eerlijker te verdelen en de arme boeren te helpen maar het tegendeel gebeurde -> boeren moesten pachtsommen betalen aan de landheren (daarvoor hadden ze het land nog gratis gekregen v/d Vietminh). Diem maakte zich niet populair.
Hoofdstuk 3 -> Amerika trekt ten strijde: Volksopstand in Zuid-Vietnam: 1959 -> Noord-Vietnam besloot te strijd te hervatten. Men zag de situatie in Zuid-Vietnam zowel gevaarlijk als kansrijk. Gevaarlijk -> communisten werden er met totale vernietiging bedreigd. Kansrijk -> haat tegen Diem nam toe. Noord-Vietnam ging zich inzetten voor de “externe revolutie” (strijd in het zuiden). Openlijke agressie moest vermeden worden anders zou de VS ingrijpen. Noord-Vietnam ging verzet tegen Diem steunen/leiden maar wel int geheim -> moest lijken alsof het verzet in Zuid-Vietnam spontaan was ontstaan. Noord-Vietnam begon (int geheim) infiltranten (???) en wapens naar het zuiden te sturen. Er werd in de jungle en lang pas uitgehakt -> Ho-Chi-Minh-route: gedurende de hele oorlog zouden infiltranten hierlangs Zuid-Vietnam inkomen. Ook wapens + munitie werden hier per fiets langs binnengevoerd. Nationaal Bevrijdingsfront -> soort Vietminh, ook met eigen leger: Volksbevrijdingsleger -> bekend als de Vietcong. Verzet in Zuid-Vietnam nam sterk toe. Door boerenopstanden te steunen/organiseren kreeg de Vietcong delen v/h platteland in handen. Revolutionaire wonnen steun van arme boeren doordat ze grond kregen in de bevrijde gebieden. Onder Amerikaanse druk zette de Zuid-Vietnamese regering een landbouwhervorming op -> pakte volkomen verkeerd uit. Er kwamen “versterkte dorpen” (strategic hamlets) waar de boeren een beter leven zouden krijgen. In die dorpen waren sanitaire voorzieningen, scholen en gezondheidszorg aanwezig. Boeren woonden in stenen huizen. Om ze tegen het communisme te beschermen waren de dorpen omringd door prikkeldraad, muren en grachten + bewapende bewakers. Maar de dorpen waren niet populair, want vereniging van bijv. familie was niet mogelijk. Ze werden gedwongen er te gaan wonen. Boeren hadden het gevoel dat de dorpen niet dienden voor bescherming maar om ze onder controle te houden. Boeren moesten betalen voor de huizen en de grond. Vietcong kon veel versterkte dorpen in handen nemen. Haat tegen Het regime (van Diem) bleef erg gehaat. In 1963 sloeg vlam in de pan -> er braken rellen uit in de grote steden. Het regime reageerde keihard. Veiligheidstroepen pakten mensen op en vielen tempels binnen + stelden uitgaansverboden in. Niets hielp -> demonstraties werden alleen maar erger/massaler. Dramatisch hoogtepunt -> boeddhistische monnik stak zich in brand, dit voorbeeld werd vervolgd door vele andere monniken. Schoonzus van Diem sprak over een boeddhistische barbecue. Ze bood benzine + lucifers aan -> VS erg boos. Arrogantie/gevoelloosheid v/h Diem-regime moest stoppen. Kennedy’s Antwoord: Kennedy werd president van VS en daar kreeg hij een rapport onder ogen waarin stond dat als er niet snel iets gebeurde, Zuid-Vietnam verloren was -> wilde Kennedy voorkomen. O.a. Ministers adviseerde grondtroepen te sturen maar andere waren voor een diplomatieke oplossing waarbij VS zich geleidelijk zou terugtrekken. Kennedy zag daar niets in -> had een onbeperkt vertrouwen in de mogelijkheden van VS -> VS hoefde niet terug te schrikken voor een conflict in een ontwikkelingsland, Kennedy kon zich niet voorstellen dat de machtigste natie op aarde zo’n klusje in Vietnam niet kon klaren. Kennedy besloot het aantal Amerikaanse militaire adviseurs in Vietnam uit te breiden + stuurde helikopters + stond het gebruik van ontbladeringsmiddelen en napalm (benzine die diep in de huid brandt) toe. Kennedy begreep dat Vietcongstrijders een guerrillaoorlog voerden en dat ze zich snel en onzichtbaar door de jungle verplaatsten waarna ze onverwacht toesloegen. Daarom helikopters, ontbladeringsmiddelen en napalmbommen. Kennedy begreep dat het communisme niet alleen met militaire middelen kon worden verslagen, en daarom werd Diem aangespoord naar democratie en sociale rechtvaardigheid te streven -> trok zich daar niets van aan. Zonder steun v/d VS was Diem verloren. VS liet weten dat het klaar was voor een staatsgreep -> Diem sloeg op de vlucht en nam contact op met de leider v/d staatsgreep. Die beloofde hem een veilig vertrek uit het land -> pantserwagen voor Diem om bij het vliegveld te komen -> maar hij werd onderweg vermoord. 3 weken later -> Kennedy vermoord. Johnson was zijn opvolger, hij ging door met waar Kennedy mee bezig was. Sinds de dood van Diem rukte de Vietcong snel op. De situatie werd kritiek. Vietcong beheerste al de helft v/h platteland. Het Zuid-Vietnamese leger presteerde niets. Nadat Diem weg was, was er helemaal geen stabiele regering meer. Militaire vochten onderling om de macht en leken nauwelijks nog bezig te zijn met de strijd tegen de Vietcong. Sommige waren voor een akkoord met Noord-Vietnam. Johnsons dilemma: Staatsgreep tegen Diem loste niets op -> situatie in Zuid-Vietnam werd alleen maar erger. Johnson had 3 mogelijkheden: karnwapens inzetten, zich terugtrekken of gevechtstroepen sturen. Johnson vond het gebruik van kernwapens te ver gaan -> dat hadden ze namelijk al eens bijna meegemaakt en daar waren ze erg van geschrokken. Ook terugtrekking vond de Amerikaanse regering niet reëel. EU drong aan op een diplomatieke oplossing -> VS zou moeten handelen met Noord-Vietnam, China & SU. Dit moest leiden tot en neutraal Vietnam. Maar Johnson wilde niet onderhandelen - nog niet. Hij hield vast aan de dominotheorie. Bovendien vond hij dat terugtrekken teveel gezichtsverlies zou opleveren. Johnson wilde dus gevechtstroepen sturen, maar hij wilde een rechtstreeks militair ingrijpen nog even uitstellen. Hij wees alle verzoeken van zijn generaals af om grondtroepen te sturen of massale bombardementen uit te voeren. Dit had veel te maken met de grootse plannen die hij in eigen land had. Great Society: ambitieus programma om de armen en zwarten een volwaardige plaats in de Amerikaanse samenleving te geven. Hij wilde de rassendiscriminatie en armoede met kracht bestrijden. Alle Amerikanen moesten aanspraak kunnen maken op goed onderwijs, goede huisvesting, goede gezondheidszorg en goede sociale voorzieningen. Maar dit was kostbaar, dus daarom wilde hij geen dure oorlog in Vietnam, anders zou zijn “binnenlandse oorlog” onbetaalbaar worden. Maar als hij de communisten Zuid-Vietnam liet overnemen dan zouden Johnson zelf + zijn volk als laffaards worden gezien. Zo kwam de oorlog dichterbij. Johnson liet een paar vergeldingsaanvallen uitvoeren op Noord-Vietnamese havens. Noord-Vietnam voerde de strijd op -> er werden eenheden v/h Noord-Vietnamese leger naar het zuiden gestuurd. Zo hoopten ze het regime in Saigon ten val te brengen -> die hoop was belangrijk. In VS werden presidentverkiezingen gehouden -> Johnson won overweldigend. Zijn ministers + generaals vroegen nu echt om krachtige militaire actie, maar Johnson vond dat er eerst een stabiele regering in Saigon moest komen -> was onmogelijk. Johnson ondernam toch de militaire actie -> had zich laten overhalen. Vietcong viel een Amerikaanse helikopterbasis aan -> veel doden/gewonden + vernietigde 10 helikopters. Nier eerder waren er zoveel Amerikaanse slachtoffers -> Amerikanen sloegen terug met luchtaanvallen op Noord-Vietnam. Er kwam geen oorlogsverklaring (zou er ook nooit komen) maar de Vietnamoorlog was begonnen. Johnsons oorlog: VS dat het klusje (Vietnamoorlog) wel ff snel te klaren, maar dat viel tegen. Johnson gaf opdracht tot Operatie Polling Thunder: systematisch bombarderen van Noord-Vietnam. Amerikanen verwachtte hier veel van. Ook probeerden de Amerikanen met blokkades en acties tegen de Ho-Chi-Minh-route, de Vietcong te isoleren. VS dacht dat de sleutel tot de overwinning lag in Noord-Vietnam -> zonder steun en leiding uit Noord-Vietnam zou Vietcong makkelijk te verslaan zijn. Maar de communisten waren taaier dan verwacht. VS moest steeds meer militairen sturen. Ook de bombardementen op Noord-Vietnam en op de Vietcong in Zuid-Vietnam bereikten een ongekende omvang. Nog nooit hadden ze in alle oorlogen bij elkaar zoveel bommen gegooid. VS bleef volhouden dat ze een “beperkte oorlog” aan het voeren was -> er moesten zo min mogelijk Amerikaanse slachtoffers vallen + het oorlogsgebied moest tot Vietnam beperkt blijven (dit laatste lukte). Maar er vielen wel meer slachtoffers dan verwacht. VS en China lieten elkaar weten dat ze allebei niet met elkaar in een conflict wilde raken, maar als VS een invasie in Noord-Vietnam of in een v/d andere buurlanden zou plegen, dan zou China wel ingrijpen. Johnson hield zich aan de Chinese voorwaarden. Westmoreland (opperbevelhebber van VS) wilde de strijd uitbreiden naar Laos en Cambodja omdat hij anders de Ho-Chi-Minh-route niet goed kon aanpakken, maar Johnson verbood dat. Ook stond hij geen invasie in Noord-Vietnam toe. Het grensgebied met China mocht niet gebombardeerd worden + hoofdstad van Noord-Vietnam ook niet. En ook de haven waar China en Rusland wapentuig aanvoerde moest vermeden worden. In Zuid-Vietnam -> Amerikanen + Zuid-Vietnamese militairen vochten tegen een “onzichtbare vijand” -> Vietcong + Noord-Vietnamese legereenheden voerden namelijk een guerrillatactiek uit -> hielden zich schuil in de jungle en verplaatsten zich via een uitgebreid netwerk van tunnels + infiltreerde in dorpen waar zij zich onzichtbaar onder de bevolking schuilhielden. Af en toe pleegden ze een verrassingsaanval om daarna weer in het oerwoud te verdwijnen. Hierdoor hadden ze het initiatief. Amerikanen hanteerden een tactiek van search-and-destroy: de vijand moest opgespoord en vernietigd worden. Westmoreland hoopte de oorlog te winnen door zo veel mogelijk vijanden te doden. Communisten moesten namelijk wel opgeven als ze zoveel soldaten verloren waren die ze niet meer konden vervangen. Als maatstaf voor succes telde de Amerikanen de lijken van de Vietcong: bodycount. Dorpen werden platgebrand om de vijand te verdrijven + er werd napalm gegooid om de vijand te doden. Ook de ontbladeringsmiddelen (agent orange) werden gebruikt om het onmogelijk te maken zich in de jungle te verschuilen. Daardoor werden hele stukken oerwoud en complete rijstvelden kaal gemaakt. Het hielp want onder de Vietcongstrijders vielen 7 x meer doden dan onder de Amerikanen. Maar ook beheerste de Amerikanen + bondgenoten de steden en delen v/h platteland. Maar met tanks en helikopters waagden ze zich nog niet in de jungle. De toestand in Zuid-Vietnam was dus verbeterd want aan de reeks staatsgrepen was een eind gekomen. De communisten waren de uitputting nabij en dus lag de overwinning voor het grijpen. Hoofdstuk 4 -> Vrede met eer?: Vietnamisering: Johnson en Westmoreland verzekerde de Amerikaanse bevolking dat het goed ging in Vietnam: militaire situatie was sterk verbeterd + veel mensen woonden in veilige gebieden die onder controle stonden van de Zuid-Vietnamese regering. Met Tet (het Vietnamese nieuwjaar) namen de partijen normaal gesproken een gevechtspauze in, maar ditmaal liep dat anders -> communistische commando’s drongen de Amerikaanse ambassade in Saigon binnen. Het Amerikaanse hoofdkwartier + andere belangrijke punten kwamen onder vuur te liggen + er braken in veel Zuid-Vietnamese steden gevechten uit. Alle Amerikaanse bases werden aangevallen -> vele dorpen in handen van Vietcong. Amerikanen waren totaal verrast -> hadden zich vergist, de situatie was helemaal niet onder controle. Zelfs de steden waren niet veilig -> Vietcong had daar verzetskernen opgebouwd die hulp boden aan de aanvallers. Toch slaagden Amerikanen + Zuid-Vietnamese leger erin het Tet-offensief snel te breken. Na ’n paar dagen hadden ze de meeste steden weer in handen en de communisten leden grote verliezen (veel strijders kwamen om). Westmoreland had de vijandelijke aanvalskracht vreselijk onderschat. Daarom was het Tet-offensief een vernietigende klap voor de geloofwaardigheid v/h Amerikaanse oorlogsoptimisme. Westmoreland moest toegeven dat er nóg meer inspanningen nodig waren om de overwinning veilig te stellen -> hij vroeg Johnson om nog meer strijders. Maar Johnson trok andere conclusies: de oorlog was op afzienbare termijn niet te winnen, misschien kon hij wel helemaal niet gewonnen worden. Westmoreland kon niet garanderen dat nog meer strijders + de
zwaardere bombardementen op Noord-Vietnam zouden helpen. Johnson gaf hem zijn extra troepen dus niet. Johnson maakte later bekend dat hij met de bombardementen op Noord-Vietnam wilde stoppen omdat hij wilde onderhandelen over vrede, daarom liet hij weten niet mee te doen aan de presidentsverkiezingen later dat jaar -> hij moest zich goed kunnen richten op de onderhandelingen. Amerikanen en Noord-Vietnamezen zaten later met elkaar om de tafel voor voorbereidende besprekingen. De besprekingen leidden niet tot zichtbaar resultaat, integendeel -> op het slagveld werd alleen maar harder gevochten. Johnson hervatte de bombardementen weer (uit ergernis over de communistische aanvallen). Nixon werd de nieuwe president. Hij beloofde snel een einde aan de oorlog te maken. Nixons vrede moest een eervolle vrede (peace with honor) zijn -> want een nederlaag wilde hij zeker voorkomen, ook hij hield vast aan de dominotheorie. Hij wilde niet als eerste president v/d VS een oorlog verliezen. Die eervolle vrede wilde hij bereiken door de oorlog te vietnamiseren: Amerikaanse grondtroepen geleidelijk terugtrekken en tegelijk het Zuid-Vietnamese leger versterken. Nixon wilde dat Zuid-Vietnam na het vertrek v/d Amerikanen sterk genoeg zou zijn om zelf de communisten te weerstaan. Nixon wilde de Noord-Vietnamezen bang maken en ze militair zo verzwakken dat ze op hun knieën om vrede zouden smeken. Amerika blaast de aftocht: Toen de echte vredesbesprekingen begonnen was de sfeer slecht. Noord-Vietnam had 3 eisen: alle Amerikaanse troepen weg, de Vietcong in een nieuwe Zuid-Vietnamese regering & nationale verkiezingen. Zelf stelden ze daar niets tegenover -> van terugtrekking v/d Vietcongtroepen was geen sprake en er werd ontkend dat er Noord-Vietnamese troepen in Zuid-Vietnam waren. Nixon stelde wapenstilstand voor waarna beide partijen hun troepen uit Zuid-Vietnam weg zouden halen. Als Noord-Vietnam en de Vietcong Zuid-Vietnam met rust lieten dan zou de VS de communisten met rust laten. Nixon had agressieve plannen -> hij wilde Hanoi + de haven van Haiphong bombarderen. Ook wilde hij overstromingen veroorzaken door de dijken te bombarderen. Ook dacht hij eraan om kernwapens op de Ho-Chi-Minh-route te gooien. Verder overwoog hij het om Noord-Vietnam, Laos & Cambodja binnen te vallen. Maar van al deze plannen voerde hij maar een klein deel uit: hij liet Laos en Cambodja bombarderen en stuurde daar grondtroepen heen. Nixon wilde de Vietcong zo afsnijden v/d aanvoer van wapens en troepen via de Ho-Chi-Minh-route. Deze aanpak werkte vrij redelijk -> Vietcong hield zich even rustig. Ondertussen werd de Amerikaanse troepenmacht in Zuid-Vietnam verkleind & het Zuid-Vietnamese leger groeide tegelijkertijd dankzij Amerikaanse financiële steun + grootscheepse wapenleveranties. Het Zuid-Vietnamese leger groeide uit tot het op drie na sterkste leger ter wereld (op papier). Maar in praktijk kwam dit er niet echt uit -> het maakte weinig klaar zonder Amerikaanse luchtsteun. Nixon probeerde de relaties met SU en China te verbeteren om Noord-Vietnam verder onder druk te zetten. Die betere banden kwam er ook maar inzake Vietnam leverde het Nixon niets op. SU en China zeiden dat Noord-Vietnam zijn eigen koers bepaalde. Zij gingen dat ook gewoon verder met het leveren van wapens. In 1972 begon Noord-Vietnam een groot offensief -> met veel man + Sovjettanks rolde ze Zuid-Vietnam binnen. Nixon reageerde hierop met zware bombardementen, ook liet hij mijnen leggen in de haven van Haiphong en liet hij spoorlijnen bij de Chinees-Vietnamese grens bombarderen. Onder deze druk gaf Noord-Vietnam een beetje toe -> de Zuid-Vietnamese regering mocht blijven. Maar Amerikanen gaven veel meer toe -> Vietcong hoefde niet te vertrekken en mocht de in Zuid-Vietnam veroverde gebieden houden. Alle Amerikaanse gevechtstroepen zouden wél weggehaald worden. Bijna werden de VS en Noord-Vietnam het eens maar het liep toch nog mis. Omdat Amerikanen met nieuwe eisen kwamen (op verzoek van Zuid-Vietnam) liepen de Noord-Vietnamezen boos weg v/d onderhandelingstafel. VS ging vervolgens de zwaarste bombardementen ooit uitvoeren (met kerst). De kerstbombardementen moesten de Noord-Vietnamezen zo shockeren dat ze terugkeerden naar de onderhandelingstafel -> deden ze. Dit deden ze op advies van China maar ook omdat ze dachten dat na de Amerikaanse aftocht de overwinning toch wel zou komen. Ook Zuid-Vietnam ging akkoord -> Nixon had namelijk beloofd dat de Amerikanen terug zouden keren als de communisten het vredesakkoord zouden schenden. Bovendien liet de VS meer militair materiaal achter dan ze eigenlijk van plan waren geweest. In 1973 -> Parijse vredesakkoorden. Maar toen de Amerikanen zich terugtrokken uit Zuid-Vietnam braken er weer gevechten uit tussen de Vietcong en het Zuid-Vietnamese leger. Nixons beloften maakte hij niet waar, er keerde geen Amerikanen meer terug. Ook verminderde ze de financiële steun + wapenleveranties. Toen gebeurde het onvermijdelijke -> Noord-Vietnam startte een offensief -> val van Saigon. Laatste Amerikanen moesten vluchten. De vereniging van Noord- en Zuid-Vietnam was een feit. Zuid-Vietnam ging op in de Democratische Republiek Vietnam. De Amerikanen hadden voor niets gevochten. De oorlog aan het thuisfront: Acht jaar oorlog was voor niets geweest -> machtigste + rijkste natie op aarde was verslagen door een stel boeren, hoe had dat kunnen gebeuren? Voor een deel was het gekomen door de guerrillatactiek v/d Vietcong en Noord-Vietnam. Maar als de Vietnam-oorlog geen onderdeel was geweest v/d Koude Oorlog dan had de VS het vast wel kunnen winnen -> Noord-Vietnam had dankzij de Koude Oorlog echter machtige vrienden. China leverde voedsel/wapens & munitie + stuurde veel technici & arbeiders. Ook SU gaf hulp: straaljagers/tanks/luchtdoelraketten & andere wapens. Van invloed was ook dat de Amerikaanse regering een rechtstreekse confrontatie met China en SU wilde voorkomen -> Johnson dwong zijn troepen dus eigenlijk met de handen op de rug te vechten. 3 factoren die een rol speelden bij de toenemende anti-oorlogsstemming in de VS: de protestbeweging, de media en de groeiende verdeeldheid in de politiek. Protestbeweging (protestgeneratie) -> jongeren kwam massaal in verzet tegen de gevestigde orde -> ze zetten zich af met een eigen “tegencultuur”. De jongeren waren ook helemaal “fan” van bijv. Ho Chi Minh en de Zuid-Vietnamese guerrillastrijder Ché Guevara. Ze waren dus lekker tegendraads. Babyboomers (???) (geboren in de naoorlogse geboortegolf) hadden de 2e WO niet meegemaakt en dat de wereld bedreigd kon worden geloofden ze niet. De angst voor het communisme vonden ze belachelijk. Het Vietnamprotest begon met de eerste Teach-in (een informele, openbare discussiebijeenkomst). Die werden razend populair. Studenten spraken zich uit tegen de oorlog. In Washington -> eerste protestopmars, die trok maar weinig mensen maar al snel werden de demonstraties massaler en agressiever. Jongeren vechten met de politie en riepen leuzen: “One, two, three, four. We don’t want your fucking war”. Dienstplichtigen weigerden dienst of gingen naar het buitenland. Sommige ketende zich vast aan hekken of gingen liggen voor de ingang van kazernes. De protesten bereikten een hoogtepunt in 1968 toen enkele massale demonstraties eindigden in veldslagen met de ordetroepen. Nixon nam daarna de angel uit de anti-oorlogsbeweging door geleidelijk de troepen terug te trekken en de dienstplicht te beperken + besloot hij dat jongeren die vanwege hun studie uitstel hadden gekregen, niet meer opgeroepen zouden worden. Hierdoor hadden de studenten geen persoonlijk belang meer om zich tegen de oorlog te keren. Maar er bleven toch nog massale demonstraties onder Nixon. Bijv. in 1970 toen Nixon Cambodja binnenviel, terwijl juist was uitgelekt dat er al een jaar geheime operaties in Laos gaande waren en in het geheim doelen in Laos en Cambodja waren gebombardeerd. Toen de politie 4 studenten doodschoot liep de situatie uit de hand. Vele universiteiten moesten vanwege protesten gesloten worden. In Washington moesten veiligheidstroepen een woedende menigte bij het Witte Huis tegenhouden. Tegenwind van media en politiek: De oorlog in Vietnam -> eerste televisieoorlog -> eerste oorlog die ’s avonds op televisie te volgen was. Reportages benadrukten de moed, het optimisme en de kundigheid van “onze Amerikaanse jongens”. V/d oorlogsgruwelen was weinig te zien. Toen er een reportage werd laten zien waarop een heel Vietnamees dorp door Amerikanen afbrandde werd dat als een uitzondering beschouwd. Een groep jonge oorlogsverslaggevers raakte diep teleurgesteld door het verschil tussen wat zij zagen en hoorden in het veld en het opgeklopte optimisme v/d legerleiding -> daarom schreven ze steeds vaker kritische artikelen. Ze rekenden bijv. af met het officiële standpunt dat er zelden of nooit burgerdoelen werden geraakt. Het Tet-offensief vormde ook voor de media een keerpunt -> stadsgevechten leverden gruwelijke realistische beelden op. Een paar dagen later was te zien hoe er op straat een Vietcongstrijder geëxecuteerd werd. Op het laats geloofden journalisten niet meer in de overwinning en hadden meer dan vroeger oog voor de slachtoffers. Reportages hadden nu vaak een negatieve toon. Zo versterkten de media het verzet tegen de oorlog. Maar het leidde ook tot een tegenreactie. Veel Amerikanen vonden dat de media verraad pleegden en gaven de media de schuld van alle problemen. Senator William Fulbright leverde voor het eerst openlijk kritiek tegen Johnson. Fulbright ontdekte al snel dat Johnson de feiten manipuleerde en zelfs regelrechte leugens verkocht -> organiseerde daarom een parlementaire hoorzitting. Fulbright bespotte het idee dat Vietnam belangrijk was voor de veiligheid v/d VS. Gezagshebbende deskundigen verklaarden tijdens zijn hoorzitting dat Amerika zich zo snel mogelijk moest terugtrekken -> de oorlog was niet te winnen. De hoorzitting was rechtstreeks op tv te zien -> vertrouwen in Johnsons Vietnam-politiek daalde dramatisch. Dat wilde niet zeggen dat de strijd gestaakt moest worden want een deel vond dat Amerika juist harder moest optreden. Ook in het Congres was dat vanaf toen vaker te horen -> congres viel uiteen in 2 kampen: de duiven en haviken. Duiven -> drongen aan op onderhandelingen en beperkingen v/h geweld. Haviken -> vonden dat VS de oorlog verder moest opvoeren om een beslissing te forceren. Onder Nixon kregen de duiven de overhand. Hij zag zich steeds meer onder druk gezet om vrede te sluiten. Toen de Parijse Vredesakkoorden waren gesloten stelde het Congres geen geld meer beschikbaar voor Zuid-Vietnam. Later nam het Congres de “War Powers Act” aan -> de president moest voortaan verplicht het Congres om toestemming vragen voor hij de strijdkrachten in een militair conflict inzette. Daarmee waren in feite Nixons mogelijkheden afgesneden om Zuid-Vietnam alsnog te hulp te komen. Hoofdstuk 5 -> De gevolgen van de oorlog: Ontwricht Vietnam: Noord-Vietnam: Terwijl Noord-Vietnam alleen maar werd gebombardeerd werd ook daar het dagelijks leven beheerst door de oorlog. Een deel v/h leven ging zich onder de grond afspelen -> ondergrondse fabrieken waar men overdag werkte. Het land werd ’s nachts bewerkt. Bejaarden en kinderen werden over het platteland verspreid en overal kwamen schuilplaatsen. De bombardementen in de vruchtbare gebieden tastten de voedselvoorziening aan, maar hongersnoden bleven uit -> was te danken aan de hulp uit China en aan de strak geleide communistische economie die onder extreme omstandigheden goed werkte -> boeren moesten hun hele productie aan de staat geven die het voedsel vervolgens via het bronnensysteem onder de bevolking verdeelde. Noord-Vietnamezen hadden net genoeg om niet te verhongeren. Militairen kregen net iets meer. Noord-Vietnamezen waren broodmager, maar werden er niet opstandig van -> ze wisten niet beter, en hadden zelfs nog erger meegemaakt. Uitingen van onvrede werd niet getolereerd -> overal waren verklikkers die mensen met kritiek aangaven bij de autoriteiten. Zuid-Vietnam: De meeste Vietnamezen die omkwamen waren Zuid-Vietnamese burgers. Napalm en ontbladeringsmiddelen verwoestten de Zuid-Vietnamese landbouw. Steden groeiden explosief omdat alle plattelanders naar de redelijk veilige steden vluchtte. De plattelandbevolking zat klem tussen de strijdende partijen -> dorpen lagen geregeld onder vuur en waren dan in handen van de Vietcong en dan weer in handen van het regeringsleger. In grote gebieden: overdag regeringsleider de baas, en ’s nachts de Vietcong. ’s Nachts klopte de Vietcong dan op de deuren en vroeg dan om voedsel, medicijnen of onderdak -> wie weigerde riskeerde zijn leven. Toch maakte Zuid-Vietnam vergeleken met Noord-Vietnam een welvarende indruk. Zuid-Vietnamezen waren vaak beter gevoed en gekleed + waren er op grote schaal welvaartsartikelen & voorzieningen die int Noorden vrijwel onbekend waren. Meubels, koelkasten, tv’s, ventilatoren, scooters & auto’s waren in Zuid-Vietnam normaal. Noord-Vietnamezen hadden hooguit een bed, wat eenvoudige kleren en een fiets. Maar Zuid-Vietnamese regering was niet gezond want men gaf meer uit dan dat ze verdienden. De Amerikanen vulden de tekorten aan -> met Amerikaanse hulp werden voedsel, grondstoffen, onderdelen en consumptieartikelen uit het buitenland gehaald. In grote steden had de helft v/d werkende bevolking banen en baantjes die alleen bestonden dankzij de Amerikaanse aanwezigheid. Drank- en tabaksindustrie beleefden gouden tijden en waren de belangrijkste industrieën v/h land. Horeca, het gokwezen en de prostitutie groeiden explosief. Intussen werden wegen, bruggen en spoorlijnen kapotgebombardeerd. Om Vietcong van voedsel en schuilplaatsen te beroven werden landbouwgronden + bossen vergiftigd/vernietigd/gekapt. Veel Zuid-Vietnamezen zaten zonder werk en zochten hun heil in de misdaad en prostitutie. Medische zorg kregen ze niet -> er was 1 arts per 40 duizend inwoners. Er was maar 1 echt ziekenhuis dat brandwonden behandelde. Alleen rijken konden zich laten behandelen. Zuid-Vietnam was altijd al rijker geweest dan Noord-Vietnam en ze groeiden alleen maar verder uit elkaar. Ze leefden volkomen gescheiden van elkaar. De kennis over en weer was minimaal. Enige contacten waren oorlogscontacten. Zuid-Vietnamezen kwam nooit in Noord-Vietnam en Noord-Vietnamezen kwam alleen in Zuid-Vietnam om er te vechten. Soldaten en veteranen: De Vietnam-oorlog was een “working-class war” -> driekwart v/d Amerikaanse militaire kwam uit een lager sociaal milieu. Jongens die dienst weigerde kwamen dan ook uit de welvarende middenklasse. Jongens uit de arbeidersklasse en de lagere middenklasse waren er vaak trots op dat ze naar Vietnam gingen -> zij wilden hun vaderland dienen en beschouwden het als bewijs van mannelijkheid, maar ze zagen het ook als onvermijdelijk. Het Amerikaanse leger was een v/d jongste legers ooit -> gemiddelde leeftijd v/d dienstplichtige was bij aankomst in Vietnam 21 jaar. (1 op de 5 gesneuvelden was zelfs jonger dan 20 jaar). Meeste militairen hadden geen idee van wat ze in Vietnam te wachten stond -> ze vertrokken met illusies over heldendom en kameraadschap. Op de guerrillatactieken waren ze niet voorbereid. “Charly” (naam van Vietcong in legertaal) zorgde voor een ondraaglijke spanning en een gekmakende angst. Het zelfvertrouwen werd ook aangetast door het lijden v/d Vietnamese bevolking en de confrontaties met verminkte of gedode strijdmakkers. Tropische klimaat -> extra zware omstandigheden. Veel soldaten zagen al snel de zin v/d oorlog niet meer -> frustraties groeide. Soldaten zochten “leukere dingen” in de bars en bordelen van Saigon. Vele raakten ook verslaag aan heroïne. Frustraties lijden ook tot racistische incidenten -> vergrootte ook de spanningen in het leger. Op het slagveld -> zwart en blank vochten met elkaar, maar op de bases heerste er wel rassenhaat -> zwarten werden gepest & gediscrimineerd -> soms gewelddadige uitbarstingen. Nadat Martin Luther King (zwarte leider) vermoord werd sloegen zwarte soldaten op een marinebasis in Zuid-Vietnam toe. Nog een bekende gebeurtenis vond plaats in het dorpje My Lai -> daar vermoordde een Amerikaanse eenheid tijdens het Tet-offensief vele ongewapende burgers (veel kinderen & vrouwen). Veel vrouwen werden verkracht voordat ze werden doodgeschoten. Toen soldaten terug in de VS kwamen konden ze hun ervaringen niet verwerken en ook hun leven oppakken was erg moeilijk -> veel zagen hun huwelijken stuk lopen, belandde in een psychiatrische kliniek of pleegde zelfmoord -> werden eenzame zonderlingen. Veel veteranen waren zwaar verminkt. Andere leken niets te hebben maar kregen na een tijdje ziektes als kanker en diabetes of hadden last van zweren, bloedingen en onvruchtbaarheid. Ook hadden vele psychische problemen -> verslaafd of agressief en leden aan nachtmerries, waanvoorstellingen of extreme nervositeit. Dit alles werd het Vietnamsyndroom genoemd. Soldaten uit andere oorlogen werden als helden binnengehaald maar de Vietnam-veteranen hadden gevochten in een zinloze oorlog -> het leger waarin hun gediend hadden werd door velen veracht. De reputatie v/h Amerikaanse leger bereikte een dieptepunt toen de daders van My Lai werden berecht en veroordeeld. Toch kregen de meeste “vets” uiteindelijk weer een normaal leven en werden hun problemen beter bespreekbaar -> organisaties die hun belangen behartigden hielpen hun daarbij. Er kwamen speciale ziekenhuizen, informatiecentra, werk- en scholingsprojecten en studiebeurzen. Veteranen konden uitkeringen krijgen voor hypotheken, verzekeringen, begrafenissen en tal van andere zaken. Gevolg: veel blanken en zwarten veteranen uit achtergestelde milieus konden carrière maken die zonder de oorlog ondenkbaar was geweest. Veelzeggend voor de verwerking v/d Vietnam-oorlog zijn de talloze Vietnam-films die gemaakt zijn en het monument met de namen van alle gesneuvelden. Voor de vergruizing kwam waardering in de plaats. De Vietnamveteranen zelf zijn er trots op dat ze voor hun vaderland hebben gevochten. Mensen die de dienstplicht vroeger hadden geweigerd worden nu gehaat. Een nationaal trauma: Amerika was het voorbeeld van welvaart en democratie. Het was de natie die Europa had bevrijd v/h fascisme en beschermde tegen het communisme. Veel Europeanen keken vol bewondering naar hun grote vriend en beschermer en probeerden Amerika na te doen. De Amerikanen waren vol vertrouwen in de toekomst maar de Vietnam-oorlog maakte aan dat eensgezinde optimisme een eind -> toen Saigon viel was het vertrouwen in de eigen regering en de eigen natie tot een dieptepunt gezakt. In Europa was de bewondering omgeslagen in afkeer en irritatie. Vooral op economische terrein pakte de oorlog slecht uit -> de Amerikaanse regering gaf vanwege de oorlog veel te veel geld uit. Gevolg: de wereld werd overspoeld met dollars -> de dollarkoers daalde. De oorlogsuitgaven maakten na het vertrek van Johnson ook een eind aan de opbouw v/d Great Society -> voor meer sociale zekerheid en betere publieke voorzieningen was geen geld meer. En mede door de oorlog kwam een eind aan de jarenlange welvaartsgroei. Amerikaanse economie belandde in een recessie. Voor Europa was Amerika geen voorbeeld meer. Europa was nu zelf ook welvarend. Amerika en Europa waren concurrenten geworden. Ook politiek was de relatie koeler geworden -> West-Europa zag Amerika minder als beschermer en meer als hinderpaal voor betere relaties met het communistische Oost-Europa. Veel jongeren zagen Amerika als het grote kwaad van de wereld. Naarmate de oorlog langer duurde, groeide de afschuw in Europa. Vooral de kerstbombardementen vielen slecht. In NL leidden ze tot de tot dan toe grootste demonstratie van na de 2e WO. Ook de NLse-regering keurde ze af. Vietnam leidde tot diepe verdeeldheid in de Amerikaanse samenleving -> voorstanders voor de oorlog maakten de tegenstanders uit voor landverraders. Johnson en Nixon deden vrolijk mee aan de verdachtmakingen, vooral Nixon -> schilderde de tegenstanders af als een kleine, luidruchtige minderheid. Nixon zei dat Noord-Vietnam Amerika niet kon verslaan (“only Americans can do that”). Hij zei dit om een beroep te doen op de vaderlandslievende Amerikanen. Johnson en Nixon negeerden het Congres zoveel mogelijk maar op den duur moest Nixon er steeds meer rekening mee gaan houden. Het congres beperkte zijn vrijheid -> het trok de Tonkinresolutie in en nam de War Powers Act aan. Het verzet v/h Congres kwam mede op gang doordat Johnson en Nixon zich schuldig hadden gemaakt aan leugens, bedrog en het achterhouden van informatie. Eerst ontdekte Fulbright dat de regering het Tonkin-incident had uitgelekt en later kreeg het vertrouwen in de regering nog een grotere schok toen “de Pentagon Papers” uitgelekt waren. De Pentagon Papers lieten zien hoe Johnson Amerika de oorlog in gemanipuleerd had. Nixon reageerde woedend -> hij vertrouwde toch al niemand maar geloofde nu helemaal dat er overal samenzweringen tegen hem waren -> hij gaf opdracht tegenstanders + zelfs medewerkers te bespioneren. Gevolg: agenten van Nixon werden betrapt toen ze afluisterapparatuur wilden plaatsen in het Democratische hoofdkwartier. In het proces dat volgde bleek dat de president zich schuldig had gemaakt aan omkoping en intimidatie. Om te voorkomen dat het Congres hem afzette stapte hij zelf af. Het vertrouwen v/d Amerikanen in hun leiders was tot een dieptepunt gedaald -> ze kozen expres Jimmy Carter als president -> hij was in Washington een volstrekte buitenstaander (zonder geld en contacten). De Vietnamoorlog had ten slotte het nationale vertrouwen geschokt. De gruwelijke oorlogsbeelden en de nederlaag hadden het geloof in de eigen natie ondermijnd. Na deze zinloze oorlog konden de Amerikanen zichzelf moeilijk nog zien als bevrijders en beschermers van vrijheid en democratie. Vietnam was een nationaal trauma geworden. Vietnam na de oorlog: Mensen hadden hun verwanten verloren, waren gevlucht, waren verminkt of waren wees geworden (veel kinderen). De landbouw was ontwricht, irrigatiesystemen in de vruchtbare delta’s waren kapotgebombardeerd, landbouwgronden waren vergiftigd, overal lagen mijnen die nog steeds slachtoffers eisten. Ook agent orange blijft zijn tol eisen -> veroorzaakt nog altijd kanker, suikerziekte en de geboorte van gehandicapte kinderen. Voor het “bevrijde” Zuid-Vietnam waren de naoorlogse jaren desastreus. Door het vertrek v/d Amerikanen en het einde v/d financiële hulp stortte de Zuid-Vietnamese economie in. De regering begon er meteen het communistische systeem in te voeren. Op alles moest hoge belasting en dure vergunningen betaald worden -> vlees, vis, groenten, en fruit verdwenen, kleding van goede kwaliteit was niet meer te krijgen en zelfs op een ventilator werd al belasting geheven. Mensen moesten uren lang in de rij voor het weinige dat in de staatswinkels te koop was. De situatie werd nog erger -> Vietnam ging in oorlog met China en Cambodja (’n communist uit Cambodja: Pol Pot was het ergste) -> de Vietnamese minderheid was het slachtoffer -> ze werden vermoord en verjaagd. Als reactie vielen Vietnamese troepen Cambodja binnen -> drongen door tot de hoofdstad, joegen Pol Pot de jungle in en vestigden een marionettenregime. China (steunde Pot) viel Vietnam binnen om het een lesje te leren. Maar de Chinezen kregen zelf een lesje -> in Vietnam keerde het regime zich nu tegen de Chinese minderheid. De autoriteiten namen de Chinezen hun bezittingen af en dwongen ze te vertrekken. Tegen betaling werden Chinezen op bootjes naar zee gebracht, waar ze zich verder maar moesten zien te redden -> massale uittocht. Ook de Vietnamezen “kochten hun vrijheid”. Vele verdronken, de rest vestigde zich elders in Azië, de VS, Canada, Europa of Australië. In 1979 -> situatie in Vietnam zo verslechterd dat er hongersnood uitbrak (ook int zuiden). Uiteindelijk kwam het regime tot inkeer. De regering besloot het communistische systeem te verzachten -> in de economie werd meer eigen initiatief, privé-bezit en een zekere mate van vrijhandel toegestaan. Nu Vietnam zijn bondgenoot China kwijt was, was het helemaal afhankelijk van de SU. De russen maakten zich al snel gehaat -> werden “Amerikanen zonder dollars” genoemd. Het regime zocht weer contact met de VS maar die hadden geen haast. Zij weigerde Vietnam te helpen -> wilden de relatie alleen normaliseren als Vietnam meehielp bij het opsporen van vermiste Amerikaanse militairen -> de MIA’s (Missing-In-Action). Het was moeilijk om in de vochtige tropen na zoveel jaar nog resten te vinden. Toch eisten de VS dat het lot van alle MIA’s werd opgehelderd. Ook beweerden ze (ten onrechte) dat Vietnam nog 100den Amerikanen gevangen hield -> maar Vietnam werkte mee, al was het naar de zin v/d Amerikanen niet genoeg. Pas in de 1990’s stelden de VS zich aardig op -> o.a. blokkeerden ze geen hulp meer. Amerikaanse bedrijven vestigden zich in Vietnam (Nike). In 2000 was Vietnam zo ver dat de voedselhulp kon stoppen. Maar toch is Vietnam nog altijd arm -> dienstensector en de industrie zijn nog nauwelijks tot ontwikkeling gekomen + nog velen in de landbouw. Maar oorlog is iets uit het verre verleden. Toen Clinton op bezoek ging in Vietnam werd hij als een held binnengehaald.