De eerste Wereldoorlog

§2 Geschiedenis

De aanleiding van de 1e Wereldoorlog:
1914 – De troonopvolger van het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije, Frans Ferdinand werd samen met zijn vrouw vermoord door Servische nationalisten.

Deze nationalisten wilden verschillende Slavische volken op de Balkan in een grote nationale staat verenigen.

Als reactie op de moord van Frans Ferdinand stuurde Oostenrijk-Hongarije een ultimatum aan Servië. Hierin eisten Oostenrijks-Hongaarse regering dat er onderzoek gedaan werd naar de moordenaars van Frans Ferdinand. Servië stemde hier niet mee in en daardoor verklaarde Oostenrijk-Hongarije de oorlog aan Servië in 28juli 1914.
Binnen enkele dagen waren er veel landen bij deze oorlog betrokken.:
Oostenrijk-hongarije kreeg steun van Duitsland.
Servië kreeg steun van Rusland.
Duitsland viel België en Frankrijk aan.
Engeland verklaarde de oorlog aan Duitsland.
Later verklaarde ook Italië en de VS de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije en Duitsland, die de steun kregen van het Turkse rijk.

België, Frankrijk, Engeland, Italië en de VS steunden elkaar.

Dieper liggende oorzaken:
- Nationalisme in de Europese staten.
In de 19de eeuw was het nationalisme sterk gegroeid. Ieder land wilde de machtigste zijn, daarom zagen ze elkaar als gauw als concurrenten. Op de Balkan woonden vooral Slavische volken, en een groot deel van dat gebied was van Oostenrijk-Hongarije. De slaven die hier woonden streefden naar een eigen, onafhankelijke staat. Ze kregen daarbij steun van het onafhankelijke Slavische land Servië. Servië werd weer gesteund door het Slavische rijk Rusland.
Franse nationalisten wilden hun gebied terug, die ze verloren hadden bij de nederlaag tegen Duitsland in 1870. Duitsland wilde ‘een grotere plaats onder de zon’ en probeerde meer koloniën te veroveren. Dat wekte ergernis van vooral Engeland en Frankrijk want hun koloniale macht werd bedreigd.

Betekenis Nationalisme: Ideologie gebaseerd op het idee dat mensen trouw zijn aan de eigen staat, natie of volk. De burgers voelen zich meer betrokken bij grote kwesties van hun samenleving en zijn bereid hun land tegen buitenlandse dreigingen te verdedigen.

- Bestaan van verschillende bondgenootschappen.
Tegen het einde van de 19de eeuw sloten veel staten bondgenootschappen met één enkel of enkele andere staten. Dit deden ze zodat ze elkaar konden steunen bij conflicten. Men dacht dat door de bondgenootschappen de kans op een oorlog kleiner zou worden. Ze dachten dat er dan geen land oorlog zou durven voeren. Maar in 1914 bleek die gedachte toch niet te kloppen, het ene land sleepte het andere land (als bondgenoot) mee de oorlog in.

Wat er veranderde in de 1e wereldoorlog in de oorlog voering.

- De eerste oorlog die een wereldoorlog kan worden genoemd.
In de 1e wereldoorlog werd er vooral in Europa gevochten. Het Westfront in België en Frankrijk en het Oostfront in Rusland zijn het bekendst. Maar er werd ook in Noord-Italië gevochten , op de Balkan en bij de Dardanellen. Buiten Europa werd gevochten in het Midden-Oosten en in Zwart Afrika. En op de zee: de Noordzee, de Atlantische oceaan en de Stille Oceaan.

- Industriële oorlog op veel grotere schaal dan tevoren met nieuwe en verbeterde wapens.
De industrie werd op een veel grotere schaal ingeschakeld ten behoeven van de oorlog dan ooit tevoren. Er moesten veel meer wapens gemaakt worden, bestaande wapens zoals mitrailleurs en kanonnen werden verbeterd, nieuwe werden geproduceerd.

Chemische wapens.
En voor het eerst werden er chemische wapens gebruikt. Eerst chloorgas door Duitsland bij Ieper in april 1915. En in 1917 werden er nog schadelijker gassen gebruikt, fosgeengas en mosterdgas. In het begin leverden ze voordeel op, maar met gebruik van die gassen leverde het ook risico’s voor eigen troepen op. Want als de wind omsloeg werden ze er zelf slachtoffers van. Bovendien aan beide zeiden maakte ze gasmaskers. Ook nieuw was het gebruik van vlammenwerpers.

Tanks.
Er werden ook tanks gemaakt, maar de tanks hielden het niet lang vol, naar een paar dagen was de benzine al op, ze gingen kapot of ze werden uitgeschakeld. Tanks waren alleen geschikt voor het begin van een veldslag. Na de oorlog werden er betere en lichtere tanks gemaakt.

Vrachtauto’s.
Vrachtauto’s bleken nuttiger dan tanks, vooral voor aanvoer van troepen, voedsel en materieel. Bij de verbindingen speelden de telefoon ook voor het eerst een rol.

Duikboten.
En voor het eerst werden er duikboten gebruikt in de oorlog. De Duitsers hoopten daarmee de blokkade van Duitsland door de Britse marine te breken en Engeland en Frankrijk af te snijden van aanvoer over de zee. Dat lukte niet. Wel was er een onbedoeld gevolg: de VS ging meedoen aan de oorlog, nadat de Amerikaanse burgers en schepen het slachtoffer waren geworden van Duitse onderzeeboten.

Vliegtuigen.
Beiden partijen begonnen de oorlog met samen maar een paar honderd vliegtuigen. In 1918 was dat aantal opgelopen tot ruim 8000 vliegtuigen. Naast de piloten werkte er honderdduizend als grondpersoneel op de vliegvelden of als fabrieksarbeiders in de vliegtuig industrie. Eerst waren er alleen verkenningsvliegtuigen maar daarna gebruikte ze de vliegtuien steeds meer om aan te vallen.

- Nieuwe tactiek: de loopgravenoorlog.
De Duitsers hoopten zowel aan het West- als het Oostfront snel te kunnen doorbreken. Dit mislukte. De vuurkracht (kanonnen, mitrailleurs) van de legers aan beide zijden was groot. Om de verliezen te beperken moesten de troepen zich ingraven. In eerdere oorlogen waren er ook loopgraven gegraven. Maar altijd voor een korte tijd en een beperkt aantal plaatsen. Nu liepen de loopgraven geheel langs het westelijke front en een groot deel van het oostelijke front. Vanaf het eind 1914 tot in de lente van 1918 veranderde de frontlijn in Frankrijk hooguit 15KM. Toen de uitputtingsoorlog niet leek te werken gingen de Duitsers en daarna ook de Geallieerden over tot een mobiele tactiek. Dat hiel in: troepen werden getraind in snelle overvallen op kleine schaal met nieuwe lichte wapens, ondersteund door artillerievuur, een nieuw soort tanks, pantserwagens en vliegtuigen. Met deze wijzigingen en nieuwe tactiek wisten vooral de Geallieerden succes te behalen.

- Veel meer propaganda.
Ook nu brachten de partijen zichzelf in het propaganda(Ideeën, feiten of beweringen die met opzet zijn verspreid om het ene doel of individu te ondersteunen en het andere te schaden.) als de verdedigers van het goede. En de vijanden werden als grote schurken uitgebeeld. Volgens iedere partij stond god aan haar zijde. Iedereen kreeg met propaganda te maken door: journalisten, filmmakers, kranten, artiesten, in films, in theaters, affiches, souvenirs, kinderspeelgoed, op grammofoonplaten etc.
En ik in kerken en op scholen kregen de mensen er mee te maken.

- Betere medische zorg voor de soldaten.
In de 1e wereldoorlog stierven er meer soldaten aan oorlogswonden dan aan ziekten opgedaan in het leger, dat kwam doordat de medische zorg beter was geworden. En ook doordat eind 19e eeuw belangrijke ontdekkingen werden gedaan in de medische wetenschap. Soldaten konden nu ingeënt worden.

- De eerste totale oorlog.
Bij een totale oorlog word bedoel dat het hele land meedoet en betrokken is bij de oorlog.
- Alle jonge mannen moesten hun dienstplicht vervullen.; massale legers bevochten elkaar.
- Talloze mannen en vrouwen werkten in fabrieken die de soldaten moesten bevoorraden.
- Iedereen kreeg te maken met maatregelen die de regering troffen. Bijv.: met de rantsoenering van voedsel en andere producten.
- In de massapers en in bioscoopfilms werden de bevolking opgeroepen hun regering en troepen te steunen.
- Het aantal slachtoffers was massaal in Frankrijk bijv. werden tijdens de oorlog 8,4 miljoen mannen voor de strijd opgeroepen daarvan werd bijna 60% gewond of gedood.
De 1e wereldoorlog heeft naast nieuwe ook oude kenmerken.
- Economische oorlogvoering ook nu belangrijk.
Ook in de 1e wereldoorlog was de economie belangrijk, Frankrijk en Engeland hadden een groot voordeel want zij kregen producten, grondstoffen en militairen van hun Koloniën aangevoerd. Duitsland en Oostenrijk-Hongarije hadden dit niet zij moesten grondstoffen en voedsel invoeren. Door de hongersnood in Duitsland ontstond er verzet tegen de oorlog in Duitsland.
- Oude wapens hebben de meest vernietigende invloed.
De oude wapens die verbeterd waren (zoals; geweren, kanonnen, mitrailleurs) hebben de meeste schade aangericht. Tijdens de Russisch-Japanse oorlog
(1904-1905) richtte de artillerie 10% van de slachtoffers en in de 1e wereldoorlog was dat 70% geworden.

Zijn de leiders slagers of ezels?
Mensen noemden de generaals slagers of ezels omdat zij vonden dat de generaals er teveel soldaten heen stuurden terwijl dat niet nodig was, hierdoor stierven er heel veel soldaten. In het begin van de oorlog verloren vooral de fransen veel soldaten maar later in de oorlog ook veel andere legers.

Gevolgen van de oorlog.
Ruim 4 jaar werd vooral in: Noord-Frankrijk, België, Oost-Europa en in het Midden-Oosten gevochten. Ook burgers in de frontgebieden hadden zwaar te lijden onder de oorlog.

- De kaart van Europa veranderd grondig.
In maart 1918 sloten de Russische communisten vrede met Duitsland en Oostenrijk-Hongarije. De communisten moesten erin toestemmen dat Polen, Finland, Estland, Letland en Litouwen zich van Rusland losmaakten en zelfstandige staten werden. In 1918 sloten Duitsland en Oostenrijk-Hongarije een wapenstilstand met de Westelijke Geallieerden. In 1919 werden de verliezers van de 1e wereldoorlog gedwongen om een vredesverdragen te aanvaarden. Het verdrag met Duitsland werd het verdrag van Versailles genoemd. Door deze vredesverdragen veranderde de kaart nog meer.
- Oostenrijk-Hongarije werd gesplitst in twee aparte staten. Ook verloor het alle Slavische gebieden in Midden-Europa en op de Balkan. Daarnaast moesten ze Zuid-Tirol en Triëst aan Italië afstaan.
- Duitsland moest gebieden afstaan aan Frankrijk (Elzas-Lotharingen), aan België ( Eupen-Malmedy) en aan Polen.
- Tsjecho-Slowakije en Joegoslavië ontstonden als nieuwe staten.

- Grote verbittering onder de Duitse bevolking.
De Duitse bevolking vond de bepalingen van het verdrag van Versailles zeer onrechtvaardig. Duitsland moest alle oorlogsschade betalen terwijl zij niet de enige waren die oorlog voerden. De schadevergoeding was zo hoog dat het ondraaglijk lang zou duren om te betalen.