De eerste wereldoorlog

De eerste wereldoorlog 1914-1919 Op Zondag 28 juni 1914 Bracht Franz Ferdinand met zijn vrouw een bezoek aan Sarajevo. Om 11.37 uur schoot de 19-jarige Gavrillo Princip met twee schoten Franz en zijn vrouw dood. Dit was het begin van een reeks gebeurtenissen die hebben geleid tot de 1e wereldoorlog. O-H verdacht Servische autoriteiten. 5 juli brief van keizer franz-jozef naa4r Berlijn met verzoek om steun.Oh stuurt ultimatum met harde eisen aan Servië. Op 28 juli verklaarde OH, S de oorlog. Frankrijk Duitsland
Engeland Rusland O.H. Italië Geallieerden(Triple-entente) Centralen(triple-alliantie)Driebond

Op 29 juli bombardeerde O.H. Belgrado. Russen begonnen met gedeeltelijke mobilisatie. Een dag later kondigde r dit weer af
Du. Stuurde r. ultimatum met de eis alle voorbereidingen terug te draaien. Op 1 aug. Verklaard d. r de oorlog. Fr en Gb lieten r niet in de steek. Dieperliggende oorzaken: · Wedloop om koloniën. · Overzee ook spanningen · Wapenwedloop 1911-1914 -D leger van 641000 naar 817000 -Fr. 3jarige dienstplicht -R verbeteren spoorwegnet
D wilde F verslaan voordat R hen aanviel, anders zou er een tweefrontenoorlog ontstaan. Bij Marne gingen zij de fout in. Ze gingen richting oosten en werden uit het zuiden in de flank aangevallen door de fransen. Van 6-9 sept. Werd de slag bij Marne uitgevochten
Schlieffenplan De tweefr. Kwam er alsnog. Beide partijen probeerden naarstig bondgenoten te krijgen: Centralen: * Bulgarije
Geallieerden: * Japan Italië (formeel lid v de driebond) bleef aanvankelijk neutraal< maar verklaarde Oh in mei 1915 de oorlog. In 1916 volgden Gr. En Roe. In april 1917 verklaarde de VS D de oorlog. Zo kreeg deze oorlog een mondiaal karakter. Het zwaartepunt lag echter in Europa. R begon een dubbel offensief tegen Oost-Pruissen en O.H. In O werd R verslagen in Oh. Maakten zij terreinwinst. Eind 1914 gingen D en Oh over tot een tegenoffensief en dreven R terug.. Op de Balkan leden de geallieerden lange tijd nederlaag na nederlaag. Op de Noordzee legden Gb een Blokkade, waardoor de aanvoer van grondstoffen werd afgesneden. In D ontstonden na een tijd tekorten. D reageerde met duikboten. Daardoor werd de Gb overzeese handel gevoelig getroffen. Dat was 1 van de redenen waarom de VS Duitsland in April 1917 de oorlog verklaarde. Gevolgen voor thuisfront: 1.) De staat werd groter en kreeg meer uitgaven. De belastingen stegen. 2.) De staat werd machtiger. Engeland: de engelse regering kreeg van het parlement ruime bevoegdheden in de wet ter verdediging van het Koninkrijk. Frankrijk: Staat van Beleg. Het leger had een nagenoeg onbegrensde macht. Duitsland: Hindenburg-programma. De legerleiding kreeg controle over de hel economie. 3.) De staat probeerde in alle oorlogvoerende landen de meningen van de mensen te sturen door Censuur(nederlagen werden verzwegen) en Propaganda. 4.) Door de oorlog veranderde de sociale verhoudingen. 5.) ook de positie van de vrouwen veranderde. Ze werden na de oorlog door de terugkerende soldaten weer van de arbeidsmarkt verdreven. De strijd om het vrouwen kiesrecht zorgde er toch voor dat zij die na de oorlog kiesrecht kregen. De Februari-revolutie(maart) Febr. Juliaanse kalender
Begin 1917 was iedereen oorlogsmoe en ontevreden. De toestand in R was het ergst. Door de nederlagen was het leger gedemoraliseerd en viel feitelijk uiteen. Het was nog erger door: · acute voedseltekorten · de politieke situatie was erg gespannen door de polarisatie
Belangrijkste partijen in R voor 1917
Sociaal revolutionairen, Esseren. Niet via industrialisatie, maar door collectivisering van de landbouw zou R socialistisch worden. Russische Sociaal democratische arbeidspartij, Esdekken
Revolutionair Marxistische partij. In 1903 uiteengevallen in Bolsjewieken en Mensjewieken. Liberalen
Streefden naar liberale staat. Er waren veel demonstratisch. Daarop trad op 12 maart de keizerlijke regering af. Broer keizer weigerde de troon en dit betekende het einde van de tsaristisch heerschappij. In deze chaotische situatie ontstonden drie machtscentra: - De officieren van het tsaristische leger - Liberalen(doema) - Sovjets (arbeids- en soldatenraden
een aantal Mensjewieken en sociaal-revolutionairen uit de sovjets namen zitting in de regering. Zij gingen akkoord met het offensief. Maar dit werd een complete mislukking. Er ontstond chaos en de mensen gingen zo luisteren naar radicale alternatieven. Die werden geboden door de Bolsjewieken. Lenin >>> leider Bolsjewieken kwam aan in petrograd. De B begonnen met een felle campagne die moest leiden tot omverwerping van de regering. De B grepen de macht d.m.v een staatsgreep. De b stonden voor een 3dubbele taak: 1. de controle over het land winnen

2. hun programma uitvoeren
3. de oorlog beëindigen
Ze sloten in 1917 een wapenstilstand met de Centralen. Deze vredesbesprekingen leidden in maart 1918 tot de vrede van Brest-Litovsk. In 1922 ontstond de Sovjet-Unie
In april 1917 verklaarden de VS d de oorlog. Maar moesten eerst een leger opbouwen en dat over de Aoceaan verschepen. Dat duurde meer dan een jaar. Door de vrede van Bl zag D een mogelijkheid om de oorlog in F te beslissen voor de Vs arriveerde. Eind maart 1918 begon het D offensief. In juli 1918 begonnen de geallieerden met de Vs een tegenoffensief. Zij drongen het Dleger terug. D moest een wapenstilstand verzoek doen volgens Ludendorff. Op 1 oktober werd de liberale prins Max von Baden in D rijkskanselier. 3 dagen later deed hij aan Wilson het verzoek om een wapenstilstand en vredesonderhandelingen op basis van 14 punten. De vredesverdragen van Parijs
Versailles: Duitsland 28 juni 1919
St. Germain: Oostenrijk (Anschlussverbot) Trianon: Hongarije
Sevres: Turkije Verdrag v Versailles: · D verloor aantal gebieden · Militaire bepalingen: Het Dleger werd beperkt tot 100000 man. · Economische bepalingen; herstelbetalingen · Uitlevering van oorlogsmisdadigers en keizer Wilhelm 2
Gevolgen oorlog: · Veel doden; soldaten, invaliden, burgers. · Materiele schade was groot. · Schulden. · Stromen vluchtelingen. · Nieuwe wapens. · Politieke veranderingen, staten verdwenen monarchieën vielen en grenzen werden nieuw getrokken.