CE stof Ten oorlog!

Geschiedenis: Ten oorlog! HS 1: De Coalitieoorlogen

Coalitieoorlogen (1792-1815): Verschillende landen die samen een oorlog voeren tegen een ander land. (in totaal 7 geweest).

Franse revolutie, door: onvrede van de macht & door onvrede over de voorrechten van de adel en geestelijkheid.

1789: Lodewijk XVI roept Staten-Generaal bijeen
Lodewijk XVI = absolute macht.
Nationale vergadering (= gekozen burgerparlement) strijd voor constitutionele monarchie (dat de koning zich aan de grondwet moest houden) en stelt een grondwet op.
Frankrijk - Oostenrijk & Pruisen (zij hebben bondgenootschap) + (Republiek, Groot-Brittannië, Spanje)


1792: Frankrijk verklaart de oorlog aan Oostenrijk, en dus aan Pruisen.

1793: Lodewijk XVI onthoofd, door beschuldiging van verraad
Jacobijnen komen aan de macht o.l.v. Robespierre
Napoleon Bonaparte (1769-1821†) uit Corsica aan de macht.

1799: staatsgreep

1804: Napoleon roept zich uit tot keizer
Napoleon veroverde veel, en zorgde voor orde en vrede
Napoleon trouwt met Marie-Louise (dochter van Oostenrijkse keizer)

1805: Slag bij Austerlitz: vernietiging van Oostenrijks en Russisch leger

1806: Continentaal stelsel: om te zorgen dat Engeland geen handel meer kon drijven, maar dit werkte niet door smokkel etc.
Frankrijk verloor met vloot tegen Engeland, en in Rusland veroverde het Moskou, maar werd door Russen in brand gezet

1813: Volkerenslag van Leipzig: beslissende nederlaag
Napoleon verbannen naar Elba


1814-1815: Wenercongres (afspraken gemaakt voor Europees machtsevenwicht). Napoleon dook weer op - verrassingsaanval op België.

1815: Slag bij Waterloo, Napoleon opnieuw verslagen en verbannen naar St. Helena. (hier stierf hij in 1821)
Heilige (grote) Alliantie: verbond om vrede te behouden op basis van het Christendom)

1815: Duitse bond (Pruisen + Oostenrijk)

Franse leger: grootste leger, bestond uit vrijwilligers, goed betaald, behandeld met respect, dienstplicht (vanaf 1793), leefde van het land.
- Door lege arbeidsplaatsen moest de rest harder werken en meer betalen door de economische schade
Britse leger: Geminacht, niet vrij, kregen geen respect.

Propaganda: Liefde voor vaderland en haat tegen vijanden te verspreiden & om macht van Napoleon te verspreiden.

Geschiedenis: Ten oorlog! HS 2: De Krimoorlog

De krimoorlog: 1853-1856
Turkse Rijk (en, fr)  Rusland (verwachting dat Oost. Steunde)

Na wenercongres: oosten (conservatief)  westen (liberalen)
Rusland (o.l.v. Tsaar Nicolaas I) wilde Constantinopel in Turkije veroveren.

Rusland en het Turkse Rijk kregen ruzie over het zeggenschap van de heilige kerken in Bethlehem en Jeruzalem
Engeland en Frankrijk voelde zich bedreigd omdat zij heerste op de Middellandse Zee en Rusland hier zo toegang tot zou krijgen

Frankrijk (Napoleon III) & Engeland gingen het Turkse Rijk (sultan) steunen.
Engeland, Frankrijk vormde een bondgenootschap met Turkse Rijk

1854: verklaring van de oorlog aan Rusland
Rusland verwachtte steun van Oostenrijk door hun bondgenootschap, maar Oostenrijk wilde zich de neutrale bemiddelaar houden en ze voelde zich bedreigd door Rusland door hun machtsuitbreiding
Frankrijk en Engeland wilde ze op zee verslaan, maar Rusland bleef in hun eigen haven

1855: Ze veroverde Sebastopol in Rusland
Frankrijk, Engeland, Turkse Rijk, konden alleen winnen als ze meer van de Krim zouden veroveren, en dat kon alleen als Pruisen en Oostenrijk zouden helpen.
Oostenrijk & Pruisen weigerde
Oostenrijk komt met vredesplan
Wapenstilstand

1855: Vredesconferentie in Parijs

Ru: geen sterkste continent meer en verloor verbond met Oostenrijk. Er kwam sociale onrust en problemen in de landbouw door de horigen die allemaal weg waren als soldaat
Fr: sterkste continent, winst en ze konden Suezkanaal graven
En: toegang tot zwarte zee en hadden legerhervorming nodig, winst
TR (Ottomaanse rijk): ‘zieke man van Europa’


Er was gebrek aan medische zorg, veel ziekten en epidemieën. Daarom stuurde het Ministerie van oorlog; Florence Nightingale, The lady with the lamp. Zij verzorgde met een team soldaten en zieken.

In GB zorgde de Times voor gruwelen van de oorlog. Daarom kwam in 1856: militaire censuur
Door de telegraafverbindingen konden regeringen de generalen sneller aansturen en opdrachten geven
Dit was de eerste oorlog met oorlogscorrespondenten en oorlogsfotografie
Geschiedenis: Ten oorlog! HS 3: De Frans- Duitse oorlog

Frans- Duitse oorlog: 1870-1871
Frankrijk - Pruisen

Tot eind Coalitieoorlogen (1815): Frankrijk sterkst
Na 1815: Rusland / Groot-Brittannië sterkst
Na krimoorlog (1856): Frankrijk sterkst
Na Frans- Duitse oorlog (1871): Duitsland het sterkst

Frankrijk was het sterkst, maar Pruisen kwam steeds meer op en dan vooral in de industrie en het aantal inwoners
Pruisen: koning Wilhelm I & kanselier (=regeringsleider) Bismarck
Afspraak tussen Napoleon III & Bismarck: als Frankrijk zich gedeisd zou houden bij de oorlogen van Pruisen, zou Bismarck helpen België en wat andere gebieden te veroveren
Door de vele macht van Bismarck, kwam hij dit niet meer na.

Bismarck lokte een oorlog uit met Frankrijk door Spaanse troon aan te nemen in 1870
Napoleon III (Lodewijk Napoleon) stuurde een telegram (Emser Depeche) naar Wilhelm I, Bismarck bracht hem naar de pers.

Frankrijk verklaart de oorlog
Franse leger viel in 2e, en Napoleon III gaf zich over in Sedan
Bevolking van Parijs ging door
Duitsland omsingelde Parijs en ging ze uithongeren. Om het te versnellen werden ook bombardementen gebruikt en werd de Duitse eenheid uitgeroepen en Wilhelm I als keizer van het Duitse Rijk (1871)
Vrede van Frankfurt: vrede getekend door Frankrijk
Duitsland: sterkste land
Frankrijk: verliest Elzas- Lotharingen, moeten hoge herstelbelastingen betalen en behouden de revanchegedachte.

Binnen Frankrijk nemen gardisten de macht. De regering stuurde in het geheim legers, dit mislukte. Parijzenaren kiezen stadsbestuur = Commune radicale hervormingen. Commune: symbool voor revolutionaire socialisme. Binnen Frankrijk: burgeroorlog

Frankrijk: klein, onervaren, laagste klasse, geen generale staf
Duitsland: jonge mannen met dienstplicht, getraind, betere wapens, betere mobilisatie


Rode kruis: opgericht in 1863 door Henri Dunant. Hij zag hoe het soldaten verging en ging de soldaten van beide kanten helpen.
Geneefse Conventie: verdrag waarin stond dat medisch personeel neutraal blijft.
Pacifisten waren er tegen, omdat ze vonden dat dit de oorlog alleen maar zou verheerlijken

Geschiedenis: Ten oorlog! HS 4: De eerste wereldoorlog

De eerste wereldoorlog= 1914-1918

Centralen - Geallieerden
Du, Oost, tr, bulg. Ru, Fr, En, Be, it
Gr, Port, Jap, roe

Oorzaken 1e wereldoorlog:
-Nationalisme: Fr wil revanche en Du wil weltpolitiek = Duitsland moest overwicht hebben in Europa en veel veroveringen hebben
-modern imperialisme: iedereen wilde kolonies veroveren
-wapenwedloop: race tussen landen om sterkste wapens op te bouwen (en- Fr)
-bondgenootschap
-militarisme: landen hadden allemaal al oorlogsplannen klaar liggen
-economische competitie

Grote ontwikkelingen = leveren ook concurrentie op

Duitsland komt flink op
1914: moord op Oostenrijkse kroonprins Frans Ferdinand door Servië
Oostenrijk wilde Servië terugpakken
Spanningen in Europa namen toe, elk land kreeg oorlogsplannen

Bondgenoten: Du & oost + Fr & Ru
Duitsland komt steeds meer op. Verklaart de oorlog aan Ru omdat ze de mobiliteit niet staakte. Daarna ook aan Frankrijk omdat dat bondgenoten waren.
Volgens het Von Schlieffenplan moet Duitsland via België naar Frankrijk om 2 frontenoorlog te voorkomen. Engeland vind dit niet kunnen en helpt België
Door de tegenwerking van Engeland en ook Frankrijk, trekt Duitsland een stukje terug en graaft zich in - loopgravenoorlog. (blitzkrieg – sitzkrieg). De oorlog levert niks op en duurt lang.

Oostfront: Hier was wel een bewegingsoorlog. Velen landen sloten zich aan om de Balkan te veroveren wat vroeger van Turkse rijk was. (Duitsland was hierbij betrokken door bondgenootschap met Oost)

-Russische tsaar trad af, nieuwe regering, leger stort in. Bolsjewieken (communisten) komen aan de macht en zorgen voor:
1917: wapenstilstand (in het oostfront)

1918: Vrede van Brest –Litovsk (in het oostfront)

In het Westfront ging het nog steeds door. Maar door uitputting en de Spaanse griep gaat het steeds slechter voor Duitsland. De keizer vlucht naar het onafhankelijke Nederland
11-11-1918 om 11uur: wapenstilstand (in het westfront)
1919: Vrede van Versailles (westfront)

-1915: gifgas, niet succesvol
-1916: tanks, pas later succesvol
-Vliegtuigen, redelijk succesvol
-Duikboten, beperkte successen

 Geleide economieën: economie waarin de overheid bepaalt wat en hoe er geproduceerd moet worden
 Vrouwen, ouderen en gespecialiseerde moesten werken in de wapen- en munitiefabrieken. Ook gingen belastingen flink omhoog.

Soldaten:
- hadden zo’n sterke haatgevoelens en wilde gaan voor het vaderland waardoor ze stug doorgingen
- Ze hadden het toch slecht; er was veel kou, vochtigheid, ratten en luizen en ze kregen weinig slaap

 Propaganda:

- versterkte de haat tegen de vijand en hiermee zorgde ze dat het volk achter de oorlog stond
- Films, foto’s, kranten
- Er kwam wel veel censuur, om niet alles aan het volk te laten zien. In 1916 kwam zelfs censuur op soldatenbrieven die ze naar huis stuurde.

 Burgers:
- Moesten veel werken in wapen- en munitiefabrieken. Ook krijgsgevangenen moesten dit
- Veel burgers zijn gestorven aan de Spaanse griep, honger en andere gebreken

 Na de oorlog
- Er kwamen veel monumenten, begraafplaatsen voor soldaten en een herdenkingsdag op 11 november
- 14puntenplan van Amerikaanse president Wilson om oorlogen voortaan te voorkomen

 Acties tegen de oorlog:
- Rode Kruis: was erg belangrijk. Zorgde voor verzorging, controle en hielden gegevens van overleden soldaten bij en informeerde het thuisfront ook hierover
- Paus: Hij riep meerdere keren de vrede op, maar het werkte niet.
- Vrouwenorganisaties


Geschiedenis: Ten oorlog! Tijdsvolgorde.

Coalitieoorlogen: 1792-1815
1789: Franse revolutie
1799: Napoleon de macht in Frankrijk
1804: Napoleon keizer van Frankrijk
1806: Continentaal stelsel
1813: Volkerenslag bij Leipzig
1814-1815: Wener congres
1815: Slag bij Waterloo

De Krimoorlog: 1853-1856
1848: Revolutie in Parijs, Frankrijk wordt een republiek
1849: Napoleon III
1853: Rusland en Turkije in oorlog
1854: Engeland en Frankrijk verklaren oorlog aan Rusland
1855: Val van Sebastopol
1856: militaire censuur
1856: Vrede getekend

De Frans- Duitse oorlog 1870- 1871
1863: Rode kruis opgericht
1870: Duitsland verslaat Frankrijk
1871: Duitse keizerrijk uitgeroepen
1871: Parijse Commune


De eerste Wereldoorlog 1914- 1918
1914: eerste oorlogsverklaringen
1914: moord op kroonprins Frans Ferdinand
1914: spontane kerstbestand
1915: gifgas
1916: tanks
1918: Vrede van Brest- Litovsk (oostfront)
1919: Vrede van Versailles (westfront)
1922: Permanent Hof van Internationale justitie (verdrag voor oplossen van conflicten tussen staten)
1925: Verdrag Lokarno (Duitsland accepteert Franse westgrens en wordt lid van Volkerenbond
1928: Briand- Kellogpact ( verdrag om nooit meer oorlog te voeren)
1929: Wereldcrisis
1939: 2e wereldoorlog