CE-Katern Ten Oorlog! Aantekeningen

Hoofdstuk 1

Belangrijke slagen Napoleontische oorlog

1. Trafalgar (1803): Frankrijk verloor van Engeland
2. Austerlitz (1805): Frankrijk won van Rusland-Oostenrijk
3. Leipzig (1813): Frankrijk verloor van Rusland (+ geallieerden)
4. Waterloo (18 juni 1815): Frankrijk verloor van Britse, Nederlandse en Pruisische troepen
5. Valmy (19 september 1792): Frankrijk hield stand, Pruisen (+Oostenrijk) trok zich terug.  men vocht voor het vaderland (nationale burgers)

Belangrijkste Verlichtingsidealen die een rol spelen bij de democratische revoluties aan het einde van de 18e eeuw

1. gelijkheid voor de wet (grondrechten)

2. afschaffing van voorrechten van adel en geestelijkheid  meer macht van het volk (democratie, vrijheid)
3. Mensen zijn allemaal gelijk (volkssouvereiniteit)

‘indeling hoofdstuk 1’

1.1 1789-1800: coalitie oorlogen
1. 1800-1815: Napoleon: Napoleontische oorlogen

Coalitie oorlogen: Frankrijk tegen: Engeland, Pruisen, Rusland, Oostenrijk

1.1 (revolutionaire ideeën) Motivatie om te vechten
1. Verspreiding en verdedigen van de revolutionaire idealen. (Bataafse revolutie 1795)
2. Nationalistisch: vechten voor vaderland, investering dienstplicht

Belangrijke gebeurtenissen in de periode van democratische revoluties (1789-1815)

1789: Franse revolutie
1792: Frankrijk verklaart Oostenrijk de oorlog, 1ecoalitie oorlog van Frankrijk
1793: Onthoofding Lodewijk XVI, aanzet Europese oorlog, Dienstplicht werd ingevoerd
+ Frankrijk werd een republiek

1795: Bataafse Republiek (patriotten in Nederland aan de macht, met Franse steun)
1799: Napoleon via een staatsgreep aan de macht
1804: Napoleon: Republiek tot keizerrijk (monarchie)
1806: Invoering continentaal stelsel
1810: Oostenrijk – Napoleon verbond (continent in Franse handen)
1812: Ondergang Napoleon na verlies Russische veldslag
1813: Volkerenslag bij Leipzig, nederlaag voor Frankrijk
1814: Napoleon aftreden en naar Elba verbannen (Parijs werd veroverd door de geallieerden)
1815: Slag bij Waterloo, Napoleon 100 dagen keizer

Hoofdstuk 2

Oorzaken en achtergronden van de Krimoorlog op een rijtje

1. Politieke tegenstelling
2. Godsdienstige tegenstelling + gevolgen
3. Machtspolitiek Rusland tegenover Engeland & Frankrijk
4. Politieke ontwikkeling in Frankrijk
(5. aanleiding uitbreken oorlog)

1. Oostenrijk, Pruisen en Rusland (conservatieven) willen voorkomen dat de burgerij de macht neemt in hun land, liberale revoluties braken overal uit. (‘liberaal spook waart rond’)

- Frankrijk en Groot-Brittannië : liberalen

2. Rusland (orthodoxe christenen) tegen Frankrijk (Katholieke Christenen)

3. Rusland wou zijn macht uitbreiden naar de Middellandse Zee en meer macht over Turkije (een deel van) tegenover
Engeland & Frankrijk willen de toegang tot hun koloniën openhouden / Turkije steunen. (handelspartner)

4. Napoleon wilde de macht van Fransen in Europa herstellen en de Grote Alliantie verbreken. (oftewel: Oostenrijk en Rusland tegen elkaar opzetten)

5. Aanleiding:

Ruzie in Bethlehem / Jeruzalem tussen katholieken (Fransen) en Orthodoxen (Russen)

Turkse rijk is de baas over dit gebeid.
bemiddeling door Turkse sultan, compromis: allebei het recht om hun geloof op eigen manier uit te oefenen.
Orthodoxen (Russen) weigeren compromis, Rusland eist zeggenschap over orthodoxen in het Turkse Rijk, (Ultimatum) Sultan weigert, Rusland bezet Roemenië, Engeland en Frankrijk verklaren de oorlog aan Rusland.
de oorlog centreert zich op de Krim (Oostenrijk is neutraal)

Hoofdstuk 3

• Belangrijkste gebeurtenis van deze oorlog:

- Het ontstaan van Duitsland
• Belangrijkste reden voor de oorlog
- ze hadden een gezamenlijke vijand nodig
• Éen van de oorzaken voor het uitbreken van WOI
- Fransen waren boos op de Duitsers

Frans nationalisme: volksverheerlijking, verheerlijking macht & eigen land.
Oostenrijk probeert staatsnationalisme: (gezamenlijk) afzetten tegen het machtscentrum

Oorzaken voor het uitbreken van de Frans – Duitse oorlog

1. Opvatting over het ontstaan van een Duitse eenheid : Dat kon alleen gebeuren d.m.v. een oorlog, aldus Bismarck

Opkomst van de wapenindustrie in Pruisen en mogelijke investeringen in het leger
maakte Pruisen veel sterker dan Frankrijk.
- Industrialisering leidt tot modernisering bewapening, toenemende nationalisme: Streven naar 1 Duitse staat. (voor alle ‘duitsers’)
Behoefte aan een gezamenlijke vijand met de bedoeling de Zuid-Duitse staten bij het Duitse Rijk te (be)trekken


2. Naopleon II: Frankrijk moest leiding krijgen over Europa en VN dus volkerenstaat Oostenrijk moest vernietigd worden. Prestige werd aangetast door Pruisische greep naar de macht. (N.-Duitse bond, overwinning op Oostenrijk)
(Weigering van Pruisen om mee te werken aan de machtsuitbreiding van Frankrijk)

3. Napoleon besefte dat alleen een succesvolle overwinning hem nog kon redden. Hij werd erg gehaat en wilde weer geliefd worden. Ook wilde hij Frankrijk als grootmacht herstellen. Hij had te maken met Binnenlandse economische problemen.

Aanleiding oorlog: Kwestie van de Spaanse Troonopvolging

Verloop van de oorlog

Juli 1870: Duitsland van Frankrijk aan
September 1870: Napoleon II geeft zich over. In Parijs word de derde republiek uitgeroepen, nieuwe regering zet de strijd voort, ander karakter van de oorlog:
1. Duitsers omsingelen Parijs, Belegering
2. Franse leger bestaat voor een deel uit burgermilities en soldaten
3. Guerrilla oorlog: veel aanslagen op Duitse troepen, aanvoerlijnen, Duitse represailles

Januari 1871: Franse regering staakt de strijd, vredesonderhandelingen (vrede van Frankfurt)
Maart 1871: Franse regering probeert macht in Parijs weer in handen te krijgen (mislukt), Franse commune wordt uitgeroepen
Mei 1871: Soldaten (krijgsgevangenen) worden ingezet tegen de Nationale Garde in Parijs.


Gevolgen van de oorlog

• Haat & wraak gevoelens
• Herstelbetaling
• Machtsevenwicht verstoord
• Elzas Lotharingen afstaan

Hoofdvraag : hoe ontwikkelde de oorlog in Europa zich als maatschappelijk fenomeen in de jaren 1789-1919 en wat waren de oorzaken en gevolgen van de belangrijkste oorlogen in deze periode?

Betrokken Burgers:
• ode Kruis
• Media
• Wapenindustrie
• Nationalisme: inslagkracht (door wapen op langere afstand)

Hoofdstuk 4

Zwarte Hand, leider: Gavrila Princip.

De zwarte hand bestaat uit 5 leden. Tijdens de optocht van Frans Ferdinand door Sarajevo stond er om de 500 meter een lid van de zwarte hand. De eerste gooide een bom, maar dat mislukte. De tocht keerde om. Op een gegeven moment moesten ze in een doodlopende straat keren: toen rende Gavrilo naar de auto en schoot Frans Ferdinand en zijn vrouw dood.

Oorzaken WO I

1. bondgenootschappen : bedoeld als defensief verbond maar zorgen voor een kettingreactie


2. Nationalisme: Groot enthousiasme voor de oorlog

3. Modern Imperialisme (1870-1920): streven naar uitbreiding van economische en Politieke macht over de rest van de wereld, strijd om kolonies, conflicten

4. Industriële revolutie, wapenwedloop

5. Militarisme = geloof in militaire oplossingen

6. Conflicten tussen de Europese mogendheden
* Duitsland – Engeland, heerschappij ter zee / vlootpolitiek
* Duitsland – Frankrijk, Wraakgevoelens
* Oostenrijk – Rusland, Balkan + Servië

Tegenkrachten van de oorlog

- Pacifisme
- Socialisme (internationale samenwerking van arbeiders tegen kapitalisme)

Keerpunten van de oorlog

1. Februari revolutie 1917 (in maart)
Rusland, Tsaar afgezet, liberale regering lost problemen niet op, communistische revolutie (oktoberrevolutie, in november) o.l.v. Lenin, vrede met Duitsland, Duitsland heeft handen vrij en kan een doorbraak forceren

2. V. S verklaren in April 1917 de oorlog aan Duitsland, pas vanaf maart 1918 heeft het effect


3. (Spaanse Griep ) Economische blokkade

4. Afzetten Duitse keizer, Democratische regering

De eerste wereldoorlog was een Totale Oorlog, want: de burgers waren erbij betrokken als:

• Slachtoffer (Guerilla oorlog / grote vernietigingskracht) Frans-Duitse oorlog
• Deelnemer (diensplicht)
• Ondersteunen (arbeider / leningen verstrekken)

In deze oorlog werden economische manieren gebruikt om je tegenstander uit te putten: een zeeblokkade.
zeeblokkade, onbeperkte duikbotenoorlog, deelname van de V.S., Duitse Nederlaag

Vakbonden worden ingepalmd met ‘arbeidsvoorwaarden’ nà de oorlog, als ze meewerken met de oorlog. Vrouwen werd kiesrecht beloofd door de overheid.

Wilson kwam met een 14 punten plan, de belangrijkste punten uit dat plan waren:
* Blijvende vrede, Democratie
* Volkenbond
* Zelfbeschikkingsrecht der volkeren: volken recht op een eigen staat (volkssoevereiniteit) volk heeft eigen macht.

Dolkstootlegende: Het Duitse leger had nog kans om te winnen, maar de politici vonden van niet. Dit leidden tot de vrede van Versailles die was nadelig voor Duitsland.

de Politici gaven dus een dolkstoot in de rug van het Duitse leger.

Hoofdstuk 5

De propaganda en de censuur werden gebruikt als drijfveer voor het nationalisme.

Via propaganda wilden ze eerst haat zaaien t.o.v. de vijand, en vervolgens de eigen, sterke punten benadrukken.

Ik elke oorlog wordt de tegenstelling civilité – barbarité gebruikt;
De ‘bechaafde’ landen hadden het meeste ‘recht’ om te winnen.

Dit was de eerste oorlog waarin er scheldwoorden werden gebruikt voor de tegenstander. (vb: moffen)

Haagse Vredesconferentie: Den Haag was ene tijdje het centrum van de wereld: daar praatten en onderhandelden ze over humanitaire behandelingen en daar werkten ze aan het ideaal om blijvende vrede te creëren. Vervolgen, na lange tijd, zijn deze onderhandelingen voortgezet in Versailles (Vrede van Versailles)