geschiedenis

8.1 Het werkt! 
Organen 
   • Organen hebben een bepaalde taak. 
   • Organen werken samen met andere organen aan een groter taak. Dat is een               orgaanstelsel. 
Orgaanstelsels 
   • Verteringsstelsel: voedsel kleinmaken zodat de voedingsstoffen naar het bloed kunnen gaan. 
   • Ademhalingstelsel: het binnenhalen van zuurstof en het afgeven van koolstofdioxide. 
   • Bloedvatenstelsel: vervoeren van stoffen zoals voedingstoffen en zuurstof. 
   • Uitscheidingsstelsel: uit het bloed verwijderen en buiten het lichaam brengen van afvalstoffen. 
Energie door verbanding 
   • Werkende organen zoals je beenspieren verbruiken glucose en zuurstof: 
   - in glucose zit energie 
   - zuurstof is nodig om glucosedeeltjes stuk te maken om de energie vrij te krijgen. 
   • Verbranding: glucose + zuurstof →energie + koolstofdioxide + water. 
   • Afvalstoffen van de verbranding raak je kwijt: 
   - Koolstofdioxide door je longen 
   - Water door je nieren (urine) en huid (zweet) 
   • Verbranding vindt plaats in al je cellen. Je gebruikt de energie voor onder andere  beweging, warm blijven, stoffen maken en afbreken.

l verdeelt vet in kleinere druppels 
Dunne darm 
   • Enzymen in je darmsap maken de vertering af. 
Daarna gaan de voedingsstoffen naar het bloed 
   • Het oppervlak van de dunne darmwand is groot door darmplooien, darmvlokken en microvlokken. 
Poep 
   • Poep ontstaat doordat de dikke darm het water uit de onverteerbare resten haalt. 
   • De poep komt in de endeldarm terecht. Het verlaat je lichaam door de anus. 
Enzymen 
   • Voor het afbreken van elke soort voedingsstof is een apart enzym nodig. 
   • Een enzym werkt niet het best bij de optimumtemperatuur en werkt niet meer boven de maximumtemperatuur. 
8.2 Je eet 
Verteringsstelsel 
   • Vertering: het zó kleinmaken van voedingsstoffen dat ze kunnen worden opgenomen in je bloed. 
   • Voedsel wordt dankzij peristaltisch bewegingen voortgeduwd. 
   • Voedsel wordt onderweg stap voor stap verteerd door enzymen in vier verteringssappen: speeksel, maagsap, alvleessap en darmsap 
   • Ga 
 
8.3 Je ademt 
Ademhalen 
   • Inademen: ribben omhoog en middenrif plat →borstholte groter → longen groter →lucht in de longen. 
   • Uitademen: ribben naar beneden en middenrif bol → borstholte kleiner → longen kleiner →lucht uit de longen. 
   • Borstademhaling: je maak je borstholte groter en kleiner met behulp van de tussenribspieren. 
   • Buikademhaling: je maakt je borst groter en kleiner met behulp van de middenrifspieren. 
   • In rust gebruik je vooral de buikademhaling 
Weg van lucht 
   • De lucht komt via neusholte, keelholte, luchtpijp, bronchiën en luchtpijptakjes in de longblaasjes. 
   • Door het slijmvlies in de neusholte, luchtpijp en bronchiën wordt de lucht schoongemaakt en vochtig gemaakt. 
   • Slijmvlies bestaat uit slijmcellen en trilhaarcellen 
Gaswisseling in de longblaasjes 
   • Koolstofdioxide gaat vanuit bloed naar de longblaasjes 
   • Zuurstof gaat vanuit de longblaasjes naar het bloed.

 
8.4 Bloed stroomt 
Bloed 
  • Bloed bestaat uit bloedplasma(vloeistof) met daarin vooral veel rode bloedcellen. 
  • Bloed vervoert de meest stoffen, zoals glucose, in het bloedplasma. 
  • Rode bloedcellen vervoeren zuurstof, met behulp van hemoglobine. 
Drie typen bloedvaten 
  • Slagaders vervoeren bloed vanaf het haart naar de organen. 
  • Haarvaten zitten in organen. Hier vindt het laden en lossen van stoffen plaats. 
  • Aders vervoeren bloed vanaf de organen terug naar hart. 
Bloedsomloop 
  • Kleine bloedsomloop: hart → longen →hart. 
  • Grote bloedsomloop: hart →alle organen in het lichaam →hart. 
Hart 
  • Bestaat uit twee boezems en twee kamers. 
  • Een hartslag bestaat uit drie delen. 
  1. Boezems trekken samen: bloed naar kamers . 
  2. Kamers trekken samen: bloed naar slagaders. 
  3. Hartpauze: de hartspier is ontspannen. 
  • Het hartritme word geregeld door de sinusknoop; die geeft stroomstootjes af. De sinusknoop wordt aangestuurd door de hersenen. 
  • Van het hartritme maak je elektrocardiogram.

 
8.5 Rond je cellen. 
Stoffen opnemen en afgeven 
   • Het bloed voert glucose en zuurstof aan via een haarvat. Glucose en zuurstof komen eert in de weefselvloeistof terecht. 
  • Weefselvloeistof is het tussen station tussen het bloed en de cellen. 
  • De cellen nemen de stoffen op uit de weefselvloeistof. De cellen geven er weer afvalstoffen aan af. 
Terug in het bloed 
  • Een deel van de weefselvloeistof stroomt direct terug in de haarvaten. De rest van de weefselvloeistof gaat via de lymfevaten. 
  • Door het lymfevatenstelsel stroomt lymfe terug naar het bloed. 
Lymfeknopen 
  • Lymfevaten vervoeren de lymfe naar lymfeknopen of lymfeklieren. 
  • De lymfeknopen controleren de lymfe op ziekteverwekkers en ongewenste stoffen. 
  • Lymfeknopen die veel ziekteverwekkers moeten bestrijden zwellen op.