1e wereldoorlog

Aanleiding WO 1: Moordaanslag Franz Ferdinand
Coflicten op de Balkan=> moordaanslag op Franz Ferdinand door Serviërs, Rusland steunt Servië, Duitsland steunt OH, 23 juli; OH stuurt ultimatum naar Servië, Servië verwerpt het, en OH verklaart de oorlog aan Servië. Oorzaken WO 1: - opkomst nationalisme - Wapenwedloop
Het wantrouwen tussen de vijandige bonden, leidde tot een wapenwedloop. - Triple Entente
Rusland, Engeland en Frankrijk. Geallieerden - Triple Alliante

Driebond, Duitsland, Italie en Oostenrijk-Hongarije. Centralen - Imperialisme
Wedloop om kolonieen zorgde voor internationale spanningen. Hoe meer koloniën een land had, hoe meer aanzien. Prestige. Verloop van de strijd: Duitsland wilde Frankrijk verslaan voordat Rusland zou kunnen aanvallen. Om Frankrijk snel te kunnen verslaan maakten zij gebruik van het Von Sclieffen plan. Ze widen met een grote boog door Belgie om Frankrijk dan in de rug aan te vallen. De Belgen boden veel weerstand. Het Von Sclieffenplan mislukte, Duitsland werd gedwongen een tweefrontenoorlog te vechten. Beide partijen probeerden meer bondgenoten te krijgen, De driebond kreeg het Osmaanse rijk en Bulgarije aan hun zijde, de alliante kreeg Japan, en de VS. Mei 1915 verklaarde ook Italië aan OH de oorlog. Door de uitbreiding werd het een wereldoorlog. Westfront: Frankrijk ( Blitzkrieg ) Bij de Marne komt het Duitse leger niet verder; het wordt een loopgravenoorlog. Oostfront: Rusland begon dubbel offensief tegen Oost-Pruissen en OH, in Oost-Pruissen werden ze verdreven maar tegen OH wonnen ze terrein. Op de Balkan leden de geallieerden veel nederlagen. Eind 1915 werd Servie bezet door Duitse, OH en Bulgaarse troepen. De geallieerden handhaafden zich in Griekenland
Vanaf mei 1915 werd er ook gevochten aan de Italiaanse grens. Op zee legden de Britten een blokkade aan in de Noordzee, waardoor de grondstoffen toevoer geblokkeerd werd. De Duitse vloot kon de blokkade niet doorbreken, dus Duitsland kreeg een tekort aan grond- en voedingsstoffen. Duitsland reageerde met de inzet van duikboten, daardoor de britten goed getroffen werden, maar daardoor werden er ook neutrale schepen verwoest, wat een van de redenen was voor de VS ook de oorlog te verklaren. Het thuisfront: Heel het volk werd ingezet voor de oorlog, de staat werd groter. De uitgaven stegen, de staat werd machtiger, de staat probeerde de mening van mensen te sturen door propaganda, ze wilden dat mensen zouden gaan werken voor de oorlogsindustrie. Door de oorlog veranderden de sociale verhoudingen, de positie van vrouwen veranderde bijvoorbeeld. De Russische revolutie: Eind 1917 waren de partijen moe, onder de Fransen waren er muiterijen, de Italianen gaven zich zonder gevecht over. In OH braken voedselrellen en stakingen uit. In Duitsland waren er stakingen in de munitie industrie. In Rusland was de toestand het ergst, het leger viel uiteen: er deserteerden meer dan anderhalf miljoen soldaten. Er was ook nog een voedseltekort onder de bevolking en de politieke situatie was gespannen. Nadat er in de hoofdstad rellen en stakingen geweest waren trad op 12 maart de keizerlijke regering af. Dit betekende het einde van de tsaristische heerschappij. In de chaotische situatie die er toen was waren er drie machtscentra; de officieren van het tsaristische leger, liberalen uit het Russische parlement die na de troonafstand van de tsaar een voorlopige regering hadden gevormd en de arbeiders- en soldatenraden. De officieren wilde herstel van de oude orde, de voorlopige regering wilde liberale hervormingen en de Sovjets wilden radicale veranderingen. Rusland was nog steeds in oorlog met de centralen, en hoewel de bevolking er op tegen was, besloot de voorlopige regering om de oorlog voort te zetten. De sovjets besloten de regering te steunen mits het leger alleen een defensieve houding zou aannemen

De bevolking was niet blij met de nederlagen en was bereid te luisteren naar radicale alternatieven, die werden geboden door de bolsjewieken. Bolsjewieken Op 16 april 1917 werd Lenin naar Rusland gebracht (leider van de Bolsjewieken) na de mislukking vluchtte Lenin naar Finland. De oktoberrevolutie: De bolsjewieken kregen steeds meer macht in de Sovjets, ze riepen een nationale vergadering bijeen. Voor dit congres grepen de bolsjewieken door middel van een staatsgreep in Petrograd de macht. De regering was zo gedemoraliseerd dat ze geen weerstand bood, en de nationale vergadering van de Sovjets keurde de machtsovername goed. De bolsjewieken hadden drie taken: De controle over het land winnen
Hun programma uitvoeren
En de oorlog beëindigen
In december 1917 sloten de bolsjewieken een wapenstilstand met de geallieerden. De vredebesprekingen leidden in maart tot de vrede van Brest-Litovisk. De burgeroorlog en de oprichting van de Sovjet-unie Pas na een drie jaar durende burgeroorlog tegen anti-bolsjewistische groepen, kregen de bolsjewieken het enorme land onder controle. Geleidelijk veranderde Rusland in een eenpartijdictatuur. Om de burgeroorlog te winnen en de hervorming gestalte te geven werd nagenoeg de hele economie onder controle van de staat gebracht. Versailles In 1917 verklaarde de VS de oorlog aan duitsland, maar ze moesten een leger opbouwen dat over de oceaan naar Europa verscheept moest worden, wat meer dan een jaar in beslag nam. In de tussentijd wilde Duitsland de oorlog in Frankrijk beslissen voor de Amerikanen arriveerden. Eind maart 1918 begon het Duitse offensief. Hoewel ze er in slaagden de geallieerden terug te dringen, mislukte de geplande oorzaak. In juli 1918 begonnen de geallieerden, met versterking in de vorm van Amerika, het tegenoffensief. Zij drongen het Duitse leger terug. Het leger van Duitsland stond op instorten, en dus moest Duitsland een wapenstilstandverzoek doen.
De wapenstilstand Op 1 oktober werd de liberale prins Max von Baden Rijkskanselier, daarna deed hij een verzoek aan Wilson om een wapenstilstand en vredesonderhandelingen. Op basis van de 14 punten. Wilsons 14 punten: 1. afschaffing geheime diplomatie
2. vrije zeevaart
3. vrije wereldhandel
4. bewapeningsbeperking
5. regeling van alle koloniale aanspraken met inachtneming van het zelfbeschikkingsrecht en de belangen van koloniale machten
6. Ontruiming van Rusland door Duitsland
7. herstel van België 8. teruggave van Elzas-Lotharingen aan Frankrijk
9. vaststelling van de grenzen van Italië volgens het nationaliteiten principe
10. –12 zelfbeschikkingsrecht voor de volkeren van OH de balkan en de niet-Turkse volken van het Turkse rijk. 13 Stichting van een onafhankelijke Poolse staat
14 oprichting van een volkenbond

In de daaropvolgende weken ging alles heel snel: Terwijl de gevechten doorgingen werden wapenstilstandsonderhandelingen gevoerd door Turkije, OH en Duitsland. Op 30 oktober sloot het Turkse rijk een wapenstilstand, eind oktober proclameerden de Tsjechen, Joegoslaven en de Hongaren hun onafhankelijkheid en viel OH uiteen. Enkele dagen later accepteerde Oostenrijk een wapenstilstand. Op 29 oktober begon op de Duitse vloot een muiterij, die breidde zich snel uit en overal werden arbeiders en soldatenraden opgericht. Op 9 november deed Wilhelm 2 afstnd van de troon en vluchtte naar Nederland, in Berlijn werd een republiek uitgeroepen, en op elf november tekende Duitsland een wapenstilstand en trok zich trug tot achter de Rijn. De vredesverdragen van Parijs Op 12 januari 1919 begonnen in parijs de onderhandelingen tussen de geallieerde mogendheden over de vredesregelingen met de centralen. Frankrijk wilde Duitsland verzwakken
Vs wilden stabiele rechtvaardige wereldorde
Frankrijk kreeg op de meeste punten zijn zin
Duitsland, die niet mocht deelnemen aan de besprekingen, kreeg op 7 mei de tekst van het verdesverdrag voorgelegd. De Duitse vertegenwoordigers wilden het verzachten, waarop de geallieerden dreigden de oorlog te hervatten. Op 28 juni tekende Duitsland het verdrag van Versailles. Gevolgen van de oorlog 8.5 miljoen dode soldaten, enkele miljoenen invaliden en miljoenen burgerslachtoffers. In 1918 en 1919 werd de wereld geteisterd door een griepepedemie die nog meer slachtoffers eiste. Er was veel materiele schade, er waren veel staatsschulden, tijdens de oorlog was Europa overgeschakeld op oorlogsproductie, toen daarna moest worden teruggeschakeld bleek dat er een einde zat aan de industriele hegemonie van Europa.