Hoofdszaken

Heidegger

Heidegger houdt zich bezig met hermeneutiek, de kunst van de interpretatie en de uitleg.

Iets verstaan: Je verhouden tot de mogelijkheden. Uitleg: Het ontwerp van mogelijkheden.

Heidegger zegt dat je iets als ‘iets’ verstaat door de voorstructuur. Dit is de manier waarop je kijkt naar dingen, de ‘zin’ waarin ze worden opgevat. De voorstructuur bestaat volgens Heidegger uit 3 elementen:

-Voorhebben: Hoe je iets voor je hebt, wat je er mee van plan bent. Bijvoorbeeld een boek lezen op een strand. Je hebt een sigaar in je hand en een biertje erbij, je ligt in de zon, je hebt een boek dan anders voor je dan wanneer je in de bibliotheek zit te studeren

-Voorzicht: Beoordelen vanuit het voorhebben. Je kent al een aspect, namelijk het boek. Het zicht waarmee je het leest is anders, ontspanning vs. studie halen.

-Voorbegrip: Gaat samen met voorhebben en voorzicht. De taal die je gebruikt bij om uit te leggen wat je aan het doen bent. Wanneer je het boek dat je op het strand hebt gelezen beschrijft zal je andere woorden gebruiken dan wanneer je het boek beschrijft wat je het bestudeerd voor je opleiding.

Gadamer

Deze voorstructuur brengt ons in een hermeutische cirkel: We hebben altijd een voorstructuur en kunnen dingen dan ook slechts begrijpen via die voorstructuur. Wanneer je een liedje luistert zal je hier altijd naar luisteren vanuit je eigen voorstructuur. Je kan het nooit helemaal begrijpen vanuit de voorstructuur van de zanger. Je weet het nooit beter dan de auteur.

Je moet een open houding creëren om een tekst te begrijpen, maar je moet je tegelijkertijd realiseren dat je die open houding niet hebt. Je zit in je eigen hermeneutische structuur en je ziet dus alleen dingen via wat je al weet of via dingen die je al weet.

Gadamer vindt het vooral belangrijk dat je je bewust bent van het feit dat je een voorstructuur hebt.

Gadamer over de wetenschap en de Verlichting: De Verlichting wilde een opheffing van de vooroordelen, maar werd daarmee een vooroordeel tegen het vooroordeel. De Verlichting wilde alleen nog wetenschap en zag de wetenschap als iets objectiefs. Alles buiten de wetenschap is een vooroordeel. Deze gedachte is zelf een vooroordeel.

Foucault

Foucault vraagt zich af wat de roosters zijn van waaruit we denken. Een centraal begrip hierbij is discours. Dit komt overeen met wat Heidegger ziet als de voorstructuur. Het is de manier waarop we over dingen spreken.

Foucault beïnvloed door:

-Sigmund Freud: Twee kanten van de voorstructuur: Het bewuste (Uberich, de super zelf) en het onbewuste (es, je driftleven). Deze twee drijfveren gaan de strijd met elkaar aan.

-Marx: Spreekt over machtsverhoudingen. Deze zijn volgens Foucault ook doorgevoerd in de wetenschap. Deze heeft een legitimerende werking.

-Heidegger: Zie bovenstaande

Foucault heeft kritiek op de moderniteit. We willen sinds de Verlichting over normatieve vooroordelen nadenken (vader trouwde met een vrouw, dus ik ook), we gaan kritisch nadenken over jezelf vanuit wetenschap.

Foucault is een Verlicht denker. Hij wil dat we zelf gaan nadenken en niet in clichés nadenken en ons realiseren dat we vooroordelen hebben. Vooroordeelloosheid van de Verlichting wordt door Foucault sterker. Dubbele verhouding van Verlichting. Hij is voor het feit dat de burger zelf aan de macht is. Maar hij zegt ook dat de moderniteit de mens heeft bevrijd politiek gezien, maar er is ook iets verloren gegaan. We voelen ons vervreemd. De moderniteit werpt een schaduw over zichzelf heen. In het speciaal met betrekking uitzonderingsposities. De mensen die in de normale taal eigenlijk niet kunnen zeggen wat ze zijn, zonder dat uit die taal al blijkt dat het bijzonder is, voor die mensen neemt hij het op. In de moderniteit zijn dingen standaard gemaakt.

Moderniteit te onderscheiden in materiele en immateriële kant:

-Materieel: treinsporen, techniek, kanalen etc. gelijkschakeling, we hebben dit over het algemeen allemaal hetzelfde.

-Immaterieel: Het raster van denken wat schuilgaat achter de materiele kant. Het zet zich neer als kritisch denken, maar er gaan eigenlijk allemaal clichés achter schuil (Jaarrapporten omwisselen van verschillende bedrijven zou niemand merken). Er is een soort uniformering.

Dit illustreert hij aan de hand van het Panopticon: Ronde gevangenis met een bewaker in het midden. Binnen het Panopticon hebben de gevangen voortdurend het besef dat ze bekeken kunnen worden door de bewaker. Ze gaan zich hierdoor gedragen op een manier waarvan zij denken dat de bewaker het goedkeurt. Op deze manier wordt iedereen in de gevangenis gedisciplineerd. De bewaker is dus eigenlijk als persoon niet nodig. Hij is slechts het idee van de macht.

In de huidige samenleving: Mensen gedragen zich ook zo als zij verwachten dat zij zich moeten gedragen. We gaan naar een situatie van het beheersen van uitzonderingen naar het beheersen van iedereen. Vroeger zuiverden we (opsluiten, afzonderen). Nu disciplineren, iedereen moet onderwijs volgen. Er wordt een standaard ingevoerd. Iedereen is hieraan onderworpen en is zich daarvan bewust, dit maakt dat ik mij ga gedragen naar de standaard.

Chomsky

Zegt wat Foucault zegt, maar dan met minder woorden en in een modern perspectief. Hij geeft aan dat de disciplinering nog steeds gaande is en te herkennen in de huidige media.

De media en de wetenschap zetten een norm, die iedereen als gewoon gaat zien. Media en onderwijs instituten hangen samen . Wetenschap is zelf een disciplinair systeem. Het is een manier waarop waarheid wordt geproduceerd en niet een manier waarop waarheid wordt gezocht. De werkelijkheid wordt beschreven zoals die in ons discours verschijnt.

In de media is dit ook te herkennen. Bekende kranten stellen de norm voor wat er gepubliceerd moet worden. Doe je dit niet, dan val je buiten de norm en kan je niet voortbestaan.

Pico della Mirandola

Heeft een mensbeeld, waarin het essentiële onderscheidende aspect van mensen is, dat ze geboren worden en zich kunnen ontwikkelen. Je hebt geen vastgestelde natuur en je weet niet wat je gaat worden. Dit is afhankelijk van je eigen oordeel