Lesbrief Verdienen & Uitgeven

Samenvatting Economie “Verdienen & Uitgeven”

Hoofdstuk 1. Goede tijden, Slechte tijden.
Welvaart = de mate waarin mensen in hun behoeften kunnen voorzien.
Hoog inkomen -> meer behoeftes worden bevredigd -> hoge welvaart in enge zin.
BBP (Bruto binnenlands product) kan op drie manieren worden berekend:
•    De objectieve methode: optelling van de in een land gerealiseerde toegevoegde waarden.
•    De subjectieve methode: optelling van de in een land verdiende primaire inkomens (beloning KANO)
•    De bestedingsmethode: de bestedingen van alle gezinnen, de bedrijven en de overheid bij de binnenlandse ondernemingen.
Hoogconjunctuur: vraag groter dan productiecapaciteit
Laagconjunctuur: vraag kleiner dan productiecapaciteit
•    De maximale productiecapaciteit: maximale mogelijke omvang van nationaal inkomen en nationaal product
•    Feitelijke hoogte van het BBP hangt af van de bestedingen (effectieve vraag)
•    Bezettingsgraad = productie / productiecapaciteit x 100%

Hoofdstuk 2. Inkomen verdienen
Omzet – inkopen = toegevoegde waarde
Toegevoegde waarde = productiewaarde = inkomen
Primaire inkomen
inkomstenbelasting en sociale premies          -
sociale uitkeringen en subsidies/toeslagen  +
= secundaire inkomen (besteedsbaar inkomen)
Overdrachtsinkomens ontvang je zonder een bijdrage te leveren aan de productie. Je ontvangt het dus zonder dat er een prestatie tegenover staat in de vorm van het verrichten van arbeid of het ter beschikking stellen van kapitaal of natuurlijke hulpbronnen.
Door de toegevoegde waarde van alle bedrijven in een land bij elkaar op te tellen, krijg je de productie van een heel land. Dit noemen we het bruto binnenlands product (BBP).
Om de productie van niet-commerciële instellingen toch mee te kunnen tellen, wordt gebruik gemaakt van het gegeven dat productie ook inkomen is. Het bedrag dat de niet-commerciële instellingen betalen aan salaris of loon rekenen we als de toegevoegde waarde en is dus de productiewaarde van de niet-commerciële instellingen.  Het BBP is gelijk aan het bruto binnenlands inkomen.

Indexcijfers.
RIC (indexcijfer reëel inkomen) = NIC (indexcijfer nominaal inkomen)
                                                                        PIC (prijsindexcijfer)                  x 100
Duurzame ontwikkeling = een economische ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de welvaart van de komende generaties aan te tasten.
De Loonquote geeft informatie over de verdeling van de productiewaarde over arbeid en kapitaal en is daarom een belangrijk kengetal in de economie. Stijgende LQ -> minder winstgevendheid bij bedrijven -> investeringen kunnen in gevaar komen.
LQ =               loon                x 100%
        binnenlands inkomen
De overige inkomensquote (OIQ) kan als volgt gedefinieerd worden:
OIQ = huur, pacht, rente en winst
              binnenlands inkomen         x 100% = 100% - LQ
Arbeidsinkomensquote (AIQ) = loon + toegerekend loon zelfstandigen*
                                                                    binnenlands inkomen                        x 100%
* toegerekend loon zelfstandigen = een beloning voor de arbeid die zelfstandigen verrichten. Want mensen die zelf een bedrijf hebben krijgen immers geen loon.
Winstquote =  totale winst – toegerekend loon zelfstandigen
                                         binnenlands inkomen                                 x 100%

Hoofdstuk 3. De economische kringloop
In de bedrijven die de goederen en diensten produceren en verkopen wordt het bruto binnenlands product (bbp) gevormd. Het is de som van de toegevoegde waardes van alle bedrijven bij elkaar opgeteld. Het bbp kan alleen worden gemaakt met behulp van de productiefactoren die door de gezinnen worden aangeleverd. Het binnenlands product wordt uitgekeerd in de vorm van loon, rente, winst, huur en pacht aan de gezinnen. Met dit inkomen kopen de gezinnen weer de producten en diensten van de bedrijven. Het binnenlands inkomen komt voort uit het bbp en wordt gebruikt om datzelfde product te kopen, dus binnenlands product (W) = binnenlands inkomen (Y).
Bij investeren van bedrijven onderscheiden we drie vormen van investeren:
1.    De vervangingsinvesteringen.
Bedrijven moeten de bestaande kapitaalgoederen op een bepaald moment vervangen, omdat ze zijn versleten.
2.    De uitbreidingsinvesteringen in vaste activa.
Als bedrijven mogelijkheden zien om meer producten te verkopen, dan zullen ze dit niet nalaten want meer productie betekent meestal meer winst.
3.    Investeringen in voorraden.
Als de gezinnen besluiten om geld achter te houden en dus niet te consumeren, dan blijven de ondernemer met overtollige productie zitten. -> voorraden nemen toe.
Netto binnenlands product = bruto binnenlands product – afschrijvingen.
Netto binnenlands product = netto binnenlands inkomen.
C = consumptie                                               M = import
I = investeringen                                              S = besparingen
O = overheidsbestedingen                            B = belastingen
E = export                                                         Y = netto binnenlands inkomen
Y = C + B + S
Y = C + I + O + E – M
De besparingen van gezinnen worden gebruikt om (via de banken) de netto investeringen van de bedrijven te financieren en eventuele tekorten van de overheid en buitenland te financieren:
(S-I) = (O-B) + (E-M)

Hoofdstuk 4. De structuur
Het begrip kapitaal heeft in de economie verschillende betekenissen. Hier wordt het gebruikt in de betekenis van vaste kapitaalgoederen. Het wordt ook gebruikt in de betekenis van geldkapitaal dat je kunt lenen tegen rente. De twee begrippen komen samen wanneer bedrijven investeren: zij kopen kapitaalgoederen met geleend geld.
We spreken van convergentie tussen rijke en arme landen als het inkomen per hoofd van de bevolking naar elkaar toegroeit. Wordt de inkomenkloof tussen rijke en arme landen groter dan is er sprake van divergentie.

Hoofdstuk 5. Slechte tijden
Deeltijd-WW wil zeggen dat de werknemer gedeeltelijk werkt en gedeeltelijk werkloos is. Voor het gedeelte dat hij werkloos is, ontvangt hij een ww-uitkering.
Je kunt verschillende soorten vraag- en aanbodfuncties tekenen.
Één consument en één producent -> individuele vraag- en aanbodfunctie.
Één product -> collectieve vraag- en aanbodfunctie
Vraag- en aanbodfunctie van hele economie -> geaggregeerde vraagcurve en de geaggregeerde aanbodcurve.
De geaggregeerde vraag is de totale hoeveelheid goederen en diensten die consumenten, producenten en overheid willen kopen. Het geaggregeerde aanbod is de totale hoeveelheid goederen en diensten die bedrijven willen produceren en verkopen.  De totale vraag naar goederen en diensten in een land (C+I+O+E-M) is gelijk aan de totale productie in een land, het bbp.
Lonen zijn vaak star. Een ander woord voor star is rigide. Dat betekent dat ze moeilijk veranderen.
Loonstarheid kan leiden tot prijsrigiditeit(prijsstarheid), omdat een producent zijn loonkosten niet kan verlagen, en dus zijn prijzen ook niet omdat hij anders verlies leidt. De prijzen zijn dus rigide.
De sociale uitkeringen beperken de onderbesteding, waardoor de conjunctuurgolf wordt afgevlakt. We noemen sociale uitkeringen een ingebouwde stabiliator.

Bij onderbesteding betalen mensen bij een dalend inkomen een lager percentage aan belasting. Dit remt de daling van de bestedingen. Ook een progressief belastingsysteem is een ingebouwde stabilisator.
Vergelijking Fisher:
M x V = P x Y
M = maatschappelijke geldhoeveelheid
V =  de omloopsnelheid van het geld
P = prijspeil
Y = het reëel nationaal product (reël bbp)
In de verkeersvergelijking van Fisher wordt M x V de geldstroom genoemd en P x Y nemen we de goederenstroom. Als in een land 200 broden voor €3 euro per stuk worden verhandeld, dan is de goederenstroom €3 x 200 = €600. Als nu de maatschappelijke geldhoeveelheid €100 is dan volgt daaruit dat de omloopsnelheid V 6 is. De omloopsnelheid van het geld geeft aan hoe vaak geld van eigenaar verandert in een bepaalde periode.