Hoofdstuk 1

1.1 De jonge consument

Een behoefte is alles wat je nodig hebt of wilt hebben, bijvoorbeeld kleren. Zulke noodzakelijke spullen heten primaire goederen. Je hebt ook secundaire goederen, dit zijn luxe spullen die je niet echt nodig hebt. Goederen die je kunt aanraken heten stoffelijke goederen. Dingen die je niet kunt aanraken heten onstoffelijke goederen, zoals een DJ inhuren.

1.2 Consumptie in NL

Consumptie is het kopen van goederen om je eigen behoeften te vervullen. Goederen die eenmalig worden gebruikt [ijsje] heten niet-duurzame- of verbruiksgoederen. Goederen die je meerdere keren kan gebruiken [tv], heten duurzame consumptie- of gebruiksgoederen.

Een procent betekend een honderdste deel. Dus 1% = 1 : 100 = 0.1 Het getal 0.01 word het perunage genoemd. Een promille betekent een duizendste deel. Dus 1%o = 0.001. Eén promille = 0.1%

Het koopgedrag verschilt per persoon. Door leeftijd, behoeftes en je smaak.

1.3 Schaarste en welvaart

Je wilt altijd wel eens iets hebben. Maar als je meer wilt hebben dan je kunt hebben, spreken we over oneindige behoeften. Voor veel dingen die gemaakt worden heb je productiemiddelen nodig. Maar deze zijn niet oneindig. Dit noemen we dan beperkt aantal productiemiddelen.

Met schaarste wordt bedoeld dat er met de beschikbare productiemiddelen niet voldoende goederen kunnen worden geproduceerd om al onze behoeften te vervullen. (‘Hoe schaarser en goed, hoe hoger de prijs.’)

Schaars is niet altijd zeldzaam. Patat is niet zeldzaam, maar wel schaars, je moet betalen. Een zonsverduistering is gratis, maar wel zeldzaam. Een schilderij van van Gogh is beide.

Je kunt dus niet alles kopen wat je wilt. Uiteindelijk zul je moeten kiezen voor de dingen die je echt nodig hebt, zoals voedsel en kleding. Dit noemen we prioriteiten stellen.

Welvaart in ruime zin is de mate waarin je met je beschikbare middelen in je behoeften kunt voorzien. Welvaart in enge zin is het maten van je rijkdom door te kijken naar de koopkracht van je inkomen. Welzijn is de mate waarin je je gelukkig voelt.

1.4 Kopen en betalen

Als goederen tegen goederen worden geruild, is er spraken van directe ruil of ruil in natura. Als geld gebruikt word als ruilmiddel is er sprake van indirecte ruil. Chartaal geld bestaal uit munten en bankbiljetten. Giraal geld is het geld op je bankrekening.

Als je thuis ook op je geld let, heet dit thuisbankieren. Hierdoor ontvang je regelmatig een bank- of rekeningafschrift. Dit is een overzicht van alle bij- en afschrijvingen. Deze bij- en afboekingen heten mutaties.

Bij een positief saldo (of creditsaldo) heb je wel geld.
Bij een negatief saldo (of debetsaldo) heb je geen geld, of sta je in de min.

1.5 Koopovereenkomst en wanprestatie

Een koopovereenkomst is een afspraak tussen koper en verkoper. De verkoper heeft de plicht een goed werkend product te leveren. De koper moet de prijs betalen. Sommige van deze overeenkomsten zijn niet rechtsgeldig.

Minderjarigen kunnen pas zelfstandig een overeenkomst sluiten bij:
- Besteding van eigen zakgeld
- Toestemming van ouders
- Overeenkomsten waarvan de rechter vind dat je er goed over na hebt kunnen denken.

Ook volwassen mensen kunnen soms niet zelf zo een overeenkomst sluiten. Dit zijn bijvoorbeeld mensen met een verstandelijk handicap en mensen die verslaafd zijn aan drugs of alcohol. Deze staan onder toezicht van een curator.

Een koopovereenskomst is soms ongeldig. Ze zijn ongeldig bij:
1. Bedreiging; de overeenkomst is gesloten onder druk met bijvoorbeeld geweld of chantage
2. Dwaling; De koper of verkoper heeft zich vergist. Er is dan per ongeluk misbruik gemaakt van de situatie
3. Bedrog; Hierbij heeft de koper of verkoper met opzet vals gehandelt

Ook een overeenkomst bij bijvoorbeeld drugshandel of een moord opdracht, is ongeldig. Dit heet ‘in strijd met de wet of goede zeden.’ Een gemaakte afspraak hierover is niet rechtsgeldig.

Als de verkoper een wanprestatie levert, kan de koper eisen dat:
- Het missende product alsnog word geleverd;
- Het product word gerepareerd;
- het product word vervangen;
- de koopovereenkomst word ontbonden en het geld word teruggeven;
- de verkoper eventueel schadevergoeding betaalt

Als je een rekening niet binnen bepaalde tijd betaalt, kan de verkoper deze dingen doen;
- Een aanmaning (= herinnering) sturen
- De diensten van een incassobureau inroepen. Hierdoor krijg je een verhoging van het bedrag, met rente
- Een deurwaarder inschakelen. Deze kan je voor de rechter slepen, en als deze vind dat je moet betalen, moet je betalen. Het kan zijn dat er op een deel van je bezittingen beslag word gelegd.

1.6 Consumentenbescherming

De consumentenbond is de grootste consumentenorganisatie van NL. Bij problemen kun je hier, alleen als je lid bent, terecht.

Een vergelijkend warenonderzoek is een test waarbij gelijksoortige producten met elkaar worden vergeleken. Hierbij word gelet op kwaliteit, duurzaamheid, veiligheid, milieueisen en energieverbruik. (‘Duur is niet automatisch goed.’) Ook de overheid beschermt consumenten tegenover producenten met wetgeving. (bv. Colportagewet)

De colportagewet is een ‘reddingsmiddel’ om niet te snel te betalen voor iets wat je eigelijk niet echt wilt. Ij bevoorbeeld huis-aan-huis kopers heb je al snel een koop gesloten. Bij een colportagewet kan de koop worden teruggedraaid. Maar:

- Het bedrag moet hoger zijn dan €34,- en er is een schriftelijk koopcontract getekend.

- Je moet binnen acht dagen schriftelijk aangeven dat je van de koop afwilt. (afkoelingsperiode)

Volgens de prijzenwet moet de verkoper alle producten een prijs geven. Bij een prijsstop mogen de prijzen tijdelijk niet worden verhoogd. De huurwet regelt met hoeveel procent de woningen jaarlijks mogen stijgen.

Volgens de warenwet moeten voedingsmiddelen aan een bepaalde voorwaarden voldoen. De Voedsel en Waren Autoriteit controleert de verkooppunten en behandelt klachten van consumenten over producten. De Wet Productaanspraakelijkheid bepaalt dat schade veroorzaakt door en onveilig product, voor risico is van de producent.