Examenstof

3. tertiaire sector

- commerciële bedrijven, die op winst uit zijn: winkels

4. quartaire sector

- niet-commerciële bedrijven, niet uit op winst: scholen, ziekenhuizen

Arbowet (arbeidsomstandighedenwet)

- regels voor veilige en gezonde omgeving.

Arbeidstijdenwet

- regels voor werk- en rusttijden.

Arbeidsinspectie

- naleving van Arbowet en tijdenwet

Arbeidsovereenkomst          = afspraken tussen werkgever en werknemer

- bepaalde tijd                                    = tijdelijk werk, maximaal 1 maand proeftijd.

- onbepaalde tijd                    = vast contract, maximaal 2 maanden proeftijd.

Primaire arbeidsvoorwaarden                                 = loon, tijden, pensioensvoorziening, vakantiedagen.

Secundaire arbeidsvoorwaarden            = omkosten, studie, verlof, auto van de zaak.

Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)

- afspraken over arbeidsvoorwaarden tussen organisaties van werkgevers en werknemers vakbonden

Hoofdstuk 5

afzet                           (aantal verkochten producten)

x

verkoopprijs               (exclusief btw)

=

omzet                          (verkoopwaarde)

omzet                          (verkoopwaarde)

-

Inkoopwaarde             (goederen)

=

brutowinst               

-

bedrijfskosten             (huur, loon, enz.)

=

nettowinst/verlies    (nettoresultaat)

aanschafprijs

-

restwaarde                             (inruilen, verkoop)

:

economische levensduur       (niet versleten, maar wordt vernieuwd)

=

afschrijving                            (waardevermindering)

inkoopprijs                  100%

+

brutowinstmarge       32%

=                                

verkoopprijs excl.     132%

verkoopprijs excl.       100%

+

btw                             6 of 21%

=

consumentenprijs     106 of 121%

Productiecapaciteit                = hoeveelheid producten dat een bedrijf kan maken

Arbeidsproductiviteit             = productie per persoon in een bepaalde tijd

Bedrijfstijd                             = aantal uur dat een bedrijf per week open is

Productiekosten                     = lonen, energie, grondstoffen, belasting, huur

Technologische ontwikkelingen

1.  mechanisering      arbeid à machine

2.  automatisering      computers besturen machines

Arbeidsmarkt

- de vraag naar arbeid           (werkgevers)

- aanbod van arbeid               (werknemers)

Werkgelegenheid                             = vraag naar arbeid

Verborgen werkgelegenheid                      = zwart werken, vrijwilligerswerk, overwerk

Beroepsbevolking

- inwoners 15 t/m 65 jaar die werken of actief opzoek. (12u per week)

- werkzame en werkloze beroepsbevolking

Arbeidsdeelname / arbeidsparticipatie

- percentage van de bevolking die tot de beroepsbevolking hoort.

Conjuncturele werkloosheid

- tijdelijke werkloosheid, door de schommeling van de economie

Structurele werkloosheid

- onjuiste opleiding

- ontstaat als bedrijven op een andere manier gaan produceren

Frictiewerkloosheid

- korte tijd werkloos om een passende baan te vinden

Seizoenswerkloosheid

- werk is voor een bepaald deel van het jaar

Regionale werkloosheid

- meer werkloosheid in een gebied dan in andere gebieden

Langdurig werkloos    = meer dan 1 jaar

Tijdelijk werkloos       = minder dan 1 jaar

Geregistreerde werkloosheid

- ingeschreven bij UWV werkbedrijf en 15 t/m 65 jaar en voor 12u per week

Verborgen werkloosheid

- niet ingeschreven bij UWV werkbedrijf

Deeltijd / parttime               = geen volledige dag- weektaak

Voltijd / fulltime                   = volledige dag- weektaak

Flexibel werken                     = flexwerkers, 0 - urencontract, tijdelijk werk, uitzendkracht.

Hoofdstuk 6

Collectieve sector     
- bestaat uit de overheid en de instellingen van de sociale zekerheid.

- levert collectieve goederen waar iedereen gebruik van kan maken (politie, rechtspraak)

Particuliere sector

- bedrijven die producten aanbieden om daarmee winst te maken.

- daarbij heb je marktwerking (concurrentie)

Privatiseren    =  de overheid draagt taken over aan particulieren bedrijven.

Het rijk à provincies à gemeentes

Subsidie         = financiële bijdrage van de overheid

Accijns            = extra belasting, om het gebruik af te nemen

Belasting toegevoegde waarde (btw)

- omzetbelasting

- winkelier moet de btw afstaan aan de belastingdienst

- winkelier krijg zijn zelf betaalde btw terug van de belastingdienst

Indirecte belastingen / kostprijsverhogende belastingen

- btw en accijns

- zitten verwerkt in prijs van een product

Directe belastingen

- betaal je rechtstreeks aan de overheid belasting over inkomen, winst, vermogen.

Actieven         = mensen met een betaalde baan

Inactieven      = mensen zonder baan

Sociale zekerheid

Volksverzekeringen

- voor iedereen

-  iedereen betaalt een percentage van zijn inkomen als premie ervoor

-  AOW, algemene ouderdomswet,  65+ krijgt een basisuitkering

- ANW, algemene nabestaandenwet, krijg je onder voorwaarden.

Werknemersverzekering

- voor mensen in loondienst

-WW, werkloosheidswet, onvrijwillig ontslagen, percentage loon uitgekeerd

- WIA, wet inkomen naar arbeidsvermogen, al je al 2 jaar vanwege gezondheid niet meer       kunt werken, afhankelijk mate arbeidsongeschiktheid.

Sociale voorzieningen

- aanvullende regelingen, betaald met belasting geld

- WWB, wet werk en bijstand, niet in inkomen kunt voorzien, bijstandsuitkering

- AKW, algemene kinderbijslag, voor ouders met kinderen <18

- Wajong, voor wie vanaf jongs af aan al arbeidsongeschikt is

Hoofdstuk 7

Bruto binnenlands product (Bbp) = totale waarde van productie in ons land

Nationaal inkomen                           = totaal inkomens van alle inwoners

Vennootschapsbelasting                 = betalen bv of nv over hun winst

Doordat de overheid bijna elk jaar een begrotingstekort heeft, leent de overheid geld, het totaal aan leningen wordt de staatsschuld of EMU-schuld genoemd.

Landen die de euro hebben, behoren tot de Europese Monetaire Unie. Zij hebben regels afgesproken over de tekorten die een land mag hebben.

Loonheffing  =  voorheffing van de inkomstenbelasting

Loonbelasting             +          premies volksverzekering      =          loonheffing

Belasting box 3

( vermogen    -   heffingvrij vermogen) x 1,2           =  belasting box 3

Inkomstenbelasting (IB)

Belasting box 1   +   belasting box 3   -   heffingskortingen = IB

Retributie          = je betaald de overheid omdat je een dienst of een goed ervoor krijgt

                                (paspoort of afvalstoffenheffing)

Profijtbeginsel   = je betaald omdat je gebruik maakt van een goed of dienst van de overheid

Draagkrachtbeginsel            = mensen met een hoger inkomen betalen procentueel in verhouding                                meer dan mensen met een laag inkomen

Draagkrachtbeginsel            = mensen met een hoger inkomen betalen procentueel in verhouding                                meer dan mensen met een laag inkomen

Solidariteitsbeginsel = de sterken helpen de zwakken

Progressief tarief      =bij inkomens belasting, het belastingpercentage wordt hoger                                                        naarmate het inkomen hoger wordt.

Nivellering     = verschillen in inkomens worden in verhouding kleiner

Denivellering = verschillen in inkomens worden in verhouding groter

Hoofdstuk 8

Importeren                                        = vanuit het buitenland

Exporteren                                         = naar het buitenland

Doorvoerhandel / wederuitvoer       = ingevoerd en doorverkocht aan het buitenland

Handelsbalans / goederenbalans / dienstenbalans / betalingsbalans

Exportwaarde   -   importwaarde   =   saldo van de balans    (te kort of overschot)

Betalingsbalans

1. Handelsbalans / goederenbalans  = voor goederen

2. Dienstenbalans                              = voor diensten

Importquote   =    importwaarde   :   nationaal inkomen   x   100%

Exportquote    =    exportwaarde   :    nationaal inkomen   x   100%

Nationaal inkomen   =  inkomens van alle inwoners samen

Open economie          = hoge import- en exportquote

Gesloten economie    = lage import- en exportquote

Internationale concurrentiepositie            = leveren tegen goede kwaliteit en/of lage prijs

EU heeft een Europese interne markt, daarin geld

1. vrij verkeer van goederen en diensten

- vrijhandel tussen Europese landen.

2. vrij verkeer van personen

- inwoners van EU mogen in een ander EU land, wonen, werken en studeren.

3. vrij verkeer van kapitaal

- kunt in de EU investeren, beleggen of geld op een andere rekening zetten

Internationale arbeidsverdeling

- landen verkopen goederen of diensten die zij het beste kunnen produceren vanwege, kwaliteit of lage prijs

- wordt steeds beter door vrijhandel

World Trade Organisation (WTO)    = doel vrijhandel in de wereld te bevorderen.

Ruilvoet                      = verhouding tussen de prijs van importproducten en exportproducten.

Monocultuur               = produceren maar enkele producten, afhankelijk, ontwikkelingslanden.

Harmonisatie              = regels worden gelijkgetrokken voor een eerlijkere concurrentie

Buffervoorraden

- deel van de productie opslaan

- om prijsschommeling tegen te gaan

- veel aanbod daalt de prijs

Ontwikkelingshulp

1. noodhulp

- op korte termijn, om mensen te helpen om te overleven.

2. structurele hulp

- op langere termijn, oorzaken van armoede bestrijden en land zelfstandig maken

Ontwikkelingssamenwerking

- duurzaam vergroten van de welvaart in landen

- 0,7 % van het bbp moet eraan besteed worden

Protectiemaatregelen

Invoer belemmeren   &  voordeel geven aan export.

1. invoerrechten heffen

- ingevoerde producten worden met belasting duurder gemaakt

2. contingentering / importquota

- maximum aan hoeveelheid invoerproducten

3. exportsubsidies geven

-zo kunnen bedrijven het voor een langere prijs verkopen

Tussen de EU-landen is er vrijhandel, er zijn geen protectiemaatregelen tegenover elkaar.