Economie h5

1 Wat levert werken op?

Arbeidsmotieven zijn de redenen waarom mensen werken. Voorbeelden zijn:

• Geld verdienen om te kunnen leven en leuke dingen te kopen.
• Zelfontwikkeling en nieuwe vaardigheden leren.
• Sociale contacten opdoen en onderhouden.

Hoogte van je loon

De hoogte van je loon wordt beïnvloed door verschillende factoren:

• Geschoold vs. Ongeschoold werk: Geschoold werk vereist speciale kennis of vaardigheden en wordt vaak beter betaald.
• Collectieve Arbeidsovereenkomst (cao): Dit is een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers waarin zaken als minimumloon, vakantiedagen en ziekteverlof geregeld zijn.

Het minimumloon is het laagste bedrag dat je wettelijk gezien moet verdienen als je werkt. Dit is bedoeld om ervoor te zorgen dat iedereen genoeg geld heeft om van te leven.

Bruto- en nettoloon

• Brutoloon: Het bedrag dat je met je werkgever afspreekt.
• Nettoloon: Het bedrag dat je uiteindelijk op je bankrekening krijgt, nadat belastingen en premies zijn afgetrokken van je brutoloon.

Nettoloon = Brutoloon - Belastingen - Premies

Zwart werk

Zwart werk is illegaal werk waarbij geen belastingen of premies worden afgedragen. Dit kan aantrekkelijk lijken omdat je meer overhoudt, maar het heeft nadelen zoals geen recht op uitkeringen bij werkloosheid of arbeidsongeschiktheid.

2 Wat voor ondernemingen?

Productiesectoren

Bedrijven kunnen actief zijn in verschillende productiesectoren. We onderscheiden drie hoofdsectoren:

• Primaire sector: Deze sector omvat activiteiten zoals landbouw en visserij.
• Secundaire sector: Deze sector omvat industriële activiteiten en de bouw.
• Tertiaire sector: Deze sector omvat dienstverlening, zoals handel, transport en horeca.

Arbeidsverdeling

Arbeidsverdeling betekent dat het werk in een bedrijf wordt opgedeeld in verschillende taken, zodat iedereen zich kan specialiseren in een bepaalde taak. Dit zorgt voor efficiëntie en hogere productiviteit.

Bedrijfsvormen

Er zijn verschillende vormen van bedrijven, die verschillen in eigendom en organisatie:

Eenmanszaak:

• Eigendom: Eén persoon.
• Kenmerken: De eigenaar is verantwoordelijk voor alle beslissingen en risico’s.

Zelfstandige en zzp’er:

• Zelfstandige: Iemand die zijn eigen baas is.
• Zzp’er (Zelfstandige Zonder Personeel): Een zelfstandige die geen mensen in dienst heeft.

Vof (Vennootschap Onder Firma):

• Eigendom: Twee of meer personen.
• Kenmerken: De eigenaren delen de winst en de risico’s.

Bv (Besloten Vennootschap):

• Eigendom: Aandelen zijn in handen van een beperkte groep mensen en niet vrij verhandelbaar.
• Kenmerken: Aandeelhouders zijn beperkt aansprakelijk.

Nv (Naamloze Vennootschap):

• Eigendom: Aandelen zijn vrij verhandelbaar op de beurs.
• Kenmerken: Geschikt voor grote bedrijven die kapitaal willen aantrekken van een brede groep investeerders.

3 Doe jij mee op de arbeidsmarkt?

Arbeidsmarkt en werkgelegenheid

De arbeidsmarkt is de plaats waar de vraag naar werk (door werkgevers) en het aanbod van werk (door mensen die willen werken) samenkomen. Het is vergelijkbaar met een markt waar producten worden gekocht en verkocht, maar in plaats van producten gaat het hier om banen en arbeid.

Werkgelegenheid verwijst naar het aantal banen dat beschikbaar is in een land of regio. Dit omvat zowel fulltime als flexibele banen, zoals oproepcontracten of tijdelijke contracten. Werkgelegenheid geeft een beeld van hoeveel mensen er aan het werk kunnen zijn.

Beroepsbevolking

Bij de beroepsbevolking horen alle mensen tussen de 15 en 75 jaar die kunnen en willen werken. Dit betekent dat ze ofwel aan het werk zijn, of actief op zoek zijn naar werk. De beroepsbevolking vormt het aanbod op de arbeidsmarkt.

Arbeidsparticipatie is het deel van de bevolking dat werkt of actief op zoek is naar werk. Het omvat alle mensen in de beroepsbevolking en geeft een beeld van hoe veel mensen deelnemen aan het arbeidsproces.

Algemene wet gelijke behandeling

De Algemene Wet Gelijke Behandeling is bedoeld om ervoor te zorgen dat niemand wordt buitengesloten op de arbeidsmarkt op basis van leeftijd, geslacht, ras, geloof of andere persoonlijke kenmerken. Deze wet zorgt ervoor dat iedereen gelijke kansen krijgt om te werken.

4 Als je zonder werk zit

Gevolgen van werkloosheid

Werkloosheid betekent dat je tijdelijk of langdurig geen baan hebt. Dit kan leiden tot financiële problemen, verlies van sociale contacten en een gevoel van onzekerheid.

Hulp van het UWV

Het UWV (Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen) biedt ondersteuning aan werklozen. Dit kan onder meer bestaan uit:

• Hulp bij het vinden van nieuw werk.
• Het verstrekken van uitkeringen als je daar recht op hebt.
• Advies en begeleiding bij omscholing of bijscholing.

Soorten werkloosheid

Conjuncturele Werkloosheid:

• Oorzaak: Schommelingen in de economie.
• Kenmerk: Tijdelijke vermindering van werkgelegenheid door dalingen in de vraag naar producten en diensten.

Structurele Werkloosheid:

• Oorzaak: Veranderingen in de economie op de lange termijn.
• Kenmerk: Baanverlies door technologische vooruitgang of veranderingen in productieprocessen, waardoor bepaalde vaardigheden overbodig worden.

Frictiewerkloosheid:

• Oorzaak: Overstap van de ene baan naar de andere.
• Kenmerk: Korte periode van werkloosheid tussen twee banen in.

Seizoenswerkloosheid:

• Oorzaak: Variaties in werkgelegenheid door seizoensgebonden factoren.
• Kenmerk: Banen die alleen in bepaalde periodes van het jaar beschikbaar zijn, zoals in de landbouw of toerisme.

Regionale Werkloosheid:

• Oorzaak: Ongelijke verdeling van werkgelegenheid over verschillende regio’s.
• Kenmerk: Sommige gebieden hebben minder banen beschikbaar dan andere, wat leidt tot regionale verschillen in werkloosheid.