Ein fliehendes Pferd door Martin Walser

Samenvatting – Das fliehendes Pferd

Op de promenade van een vakantieoord aan het Bodenmeer ontmoeten we Helmut Halm met zijn vrouw Sabine en hun spaniël Otto. Ze zijn een kleinburgerlijk conventioneel echtpaar, in die zin dat ze al elf jaar dezelfde vakantiewoning huren van de familie Zürn, een appartement met tralies voor de ramen, waarachter de veel lezende Helmut zich dit jaar kan terugtrekken door de dagboeken van Kierkegaard te lezen zonder zich veel zorgen te maken over zijn moederlijke, tolerante echtgenote Sabine.

Helmut is een leraar op een middelbare school die zichzelf apart vindt. Zijn leerlingen hebben hem de bijnaam Bodenspecht gegeven omdat hij naar hun schoenen en tenen kijkt terwijl ze praten. Hij heeft een negatieve maar vastberaden houding tegenover de maatschappij, zijn beroep en het leven in het algemeen.

Plotseling staat er een zeer jeugdig uitziend stel voor hun tafel. De jongeman ziet er heel vitaal en mannelijk uit. Helmut denkt dat hij een oud-leerling is, tot hij in hem een oud-schoolvriend ontdekt: Klaus Buch. De 46-jarige tijdgenoot ziet er minstens twintig jaar jonger uit dan zijn jeugdvriend Helmut, die hem de indruk van een ouder wordende man geeft. Naast Klaus staat zijn zeer charmante vrouw Helene, Hel genaamd, die 18 jaar jonger is en die hij "als een trofee" met zich meedraagt. Ze komen hier al drie jaar met z'n tweeën, vooral om te zeilen, terwijl Helmut en Sabine lui aan het water liggen. Klaus heeft het bijna te doen met zijn jeugdvriend en nodigt hem en zijn vrouw uit voor een diner.

Aan tafel roept Klaus herinneringen op aan allerlei belevenissen die 25 jaar achter hen liggen. Hij herinnert zich bijna alles uit hun jeugd. Helmut niet: 'In hem was het avontuur eindelijk ten einde. Het vertellen van verhalen in het algemeen'. Hij is geïnteresseerd in "de doodsheid van het verleden".

De twee paren vormen in alle opzichten een tegenstelling: Klaus en Hel zijn niet-rokers, drinken mineraalwater; Helmut en Sabine roken veel, drinken koffie en aan tafel de zwaarste, duurste wijn.

s Nachts komt Helmut tot de ontdekking dat hij van Klaus af wil. Maar Buchs heeft Sabine en hem al uitgenodigd voor de volgende dag: Alles wat ze nu en in de toekomst doen, is op voorstel van Klaus. Samen gaan ze op een zeiltocht, waarbij Klaus over zijn leven vertelt. Het is een journalist en een schrijver geworden. Hij is een specialist in milieuvraagstukken, en binnen de ecologie is hij gespecialiseerd in voedselvraagstukken. Hij heeft boeken over eten geschreven. Hij vertelt trots dat 75.000 mensen deze boeken al gelezen hebben.

De Buchs veranderden iets aan de situatie waarin Helmut zich tot dan toe op zijn gemak had gevoeld. In één opzicht miste hij echter de standvastige houding die hem anders kenmerkte: op het gebied van de seksualiteit in zijn huwelijk met Sabine. Sinds enige tijd onthoudt hij zich bewust van geslachtsgemeenschap met zijn vrouw. 'Willen ja, doen nee', zegt hij tegen zichzelf. Maar nu, aan de ene kant, wekt Klaus seksuele verlangens op bij Sabine, terwijl aan de andere kant de fysieke charmes van Helene Helmut niet onberoerd laten. ‘Helmut had alleen naar Hel willen kijken. Hij moest zorgvuldig langs haar heen kijken, want anders zouden de anderen gezien hebben hoe weinig hij van dit meisje kon hebben'.

Nadat ze de avond in een wijnbar hebben doorgebracht, spreken ze af om de volgende dag een boswandeling te maken. Daar zien ze plotseling een paard dat wild langs hen galoppeert. Twee boeren, onder wie de eigenaar van het paard, staan hulpeloos toe te kijken. Maar Klaus rent achter het paard aan, springt op zijn rug en weet het te temmen. Op deze manier bewijst hij zijn kracht en mannelijkheid aan de anderen. Als hij terugkomt, rent iedereen op hem af, behalve Helmut. Hij weigert hem te eren. Klaus reageert op wat er gebeurd is met de veelzeggende woorden: 'Als ik me iets kan indenken, dan is het een vluchtend paard' (ein fliehendes Pferd).

De volgende dag wilde Helene een rondgang door het dorp maken om grootmoeder te interviewen in verband met een boek dat zij zou gaan schrijven. Sabine verontschuldigt zich met een bezoekje aan de kapper. Ze wil voor één dag van 'die Klaus' af zijn. Zo zullen de twee mannen alleen varen.

Op het meer begint Klaus een gesprek over Helmuts huwelijk. Eerst is Helmut er terughoudend over. Maar Klaus heeft een delicaat onderwerp aangeroerd voor Helmut en hem hard geraakt. Bewust of onbewust brengt hij Helmut meer en meer uit evenwicht door hem voor te stellen Sabine te verlaten en een nieuw leven te beginnen.

Op dat moment breekt er een storm los, die Klaus als een uitdaging beschouwt. Hij gedraagt zich steeds meer als een rodeorijder en maakt Helmut onmondig door hem de stuurknuppel van het zeilschip uit de hand te rukken. Als Helmut ziet dat de overslaande golven de stuurhut dreigen te raken, duwt hij met één voet de stuurknuppel uit de hand van Klaus. De laatste valt achterover in het water, Helmut bereikt de reddende oever.

De volgende morgen lijkt het erop dat Klaus verdronken is; zelfs een atleet, zoals Klaus was, zou niet in staat zijn geweest zichzelf te redden.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

Helmut en Sabine besluiten om fietsen en trainingspakken te kopen en daarna te gaan rennen in het bos. Zo willen zij als het ware een nieuwe start maken na de verschrikkelijke dag.

Helmut en Sabine besluiten om fietsen en trainingspakken te kopen en dan te gaan rennen in het bos. Zo willen zij als het ware een nieuwe start maken na de verschrikkelijke dag. Als ze met z'n drieën zijn, noemt Helmut haar voor het eerst Hel, de aanspreekvorm die Klaus gebruikt. Helene is helemaal in de war, rookt en drinkt onmatig met de Halms. Dan houdt ze een onthullende monoloog: ‘Hij heeft niet veel van een leven gehad. Het was niets dan sleur. (...). Daarom gaf hij overal de indruk dat hij helemaal niet werkte. (...). En dan was er altijd het gevoel dat alles wat hij deed een schijnvertoning was. Dat hij op een dag ontdekt zou worden. Daarom zei hij altijd: “We gaan naar de Bahama’s”’.

Hel geeft dan een volledig verslag van Klaus' leven. Keer op keer vroeg hij Hel of ze nog van hem hield. Zij moest hem dan telkens weer bewijzen dat hij niet 'het laatste vuil' was. Toen ze naar de Bodensee reden, was hij helemaal uitgeput, maar hij was blij Helmut te ontmoeten. Daarom was ik zo blij dat we je ontmoetten. We waren totaal geïsoleerd.

In de monoloog van Helmut verschijnt Klaus niet als een tegen-type van Helmut, maar als zijn andere ik: Klaus vervloekt zichzelf uit de beroepensfeer omdat hij tot het besef kwam dat hij niet meer nodig was; Helmut vervloekt zichzelf in zichzelf. Beide mannen hebben zich verschanst achter schijnbestaan, leidden schizofrene levens. ‘Pas toen hij een ander leek en een ander was, leefde hij. Pas toen hij twee keer leefde, leefde hij’, zegt Helmut eerder in de novelle met betrekking tot zichzelf.

Dan opeens, als een opgestane uit de dood, verschijnt Klaus zelf. Hij beveelt Hel om met hem weg te gaan. Daarmee verdwijnt ook het echtpaar Buch uit het blikveld van de lezer. En men moet de auteur gelijk geven, want in de novelle ging het hem in de eerste plaats om het echtpaar Halm, in de eerste plaats om Helmut, die nog dezelfde dag met Sabine naar Montpellier vertrekt.

Hij wil - en dit is het begin van een positieve ontwikkeling - Sabine in de loop van de tijd alles vertellen wat hij haar verschuldigd is, om de liefde terug te brengen in de relatie.