Theather

2.2 Genres en soorten

Doel theatervoorstelling:

• Amuseren
• Meedenken (de makers willen je een boodschap meegeven)

Genres:

• Muziektheater: Orkater/musical
• Beeldend theater: in bewegende beelden en geluid een verhaal vertellen. Alex d’Electrique
• Mime/bewegingstheater: zonder tekst
• Musical: gesproken tekst wordt afgewisseld met zang en dans. Gaat vooral om de show.
• Cabaret: mensen laten lachen door grappen over het dagelijks leven te maken.

Speelplek:

• Lijsttoneel: voorstelling vind plaats op een podium, vaak met coulissen en decor.
• Vlakke vloertheater: voorstelling zonder een verhoogd podium, het publiek zit op een steil oplopende tribune.
• Locatietheater: plaats is belangrijk voor de voorstelling. (bijv. bejaardenhuis, openlucht)
  • Voordelen:
• Je kan je beter inleven in het toneelstuk door de aparte plek
• Meer ruimte
• Publiek onderdeel van het decor
  
  Nadelen:
• Lastig met licht en geluid
• Weersomstandigheden
• Elektriciteit kosten

Professionals

• Schrijver: tekst/script maken voor een voorstelling
• Leiding van een gezelschap:
  • Artistiek leider: welke theaterstukken gespeeld gaan worden.
  • Zakelijk leider: bepaald hoeveel voorstellingen gespeeld gaan worden en waar deze plaats vinden. Hij probeert ook subsidies en sponsoring te krijgen.
  • Productieleider: bewaakt het totale proces. Verzorgt tijdsplanningen, repetitieschema’s en afspraken, controleert rekeningen, regelt inkoop van materialen.
  • Regisseur: belangrijkste vormgever van de voorstelling. Hij bepaalt hoe de voorstelling eruit gaat zien, kiest de acteurs, leidt de repetities en is verantwoordelijk voor het eindproduct.
  • Dramaturg: geeft informatie aan de regisseur over historische, psychologische of politieke achtergronden van het stuk.
  • Acteur: kern van een toneelvoorstelling.
  • Dansers en musici: hebben een professionele opleiding gevolgd.
  • Vormgevers: decor- en kostuumontwerpers, lichtontwerper en geluidsontwerper.
  • Theatertechnici: voeren de licht- en geluidsontwerpen uit.
  • Grimeur: bijv. een mooie actrice die een lelijke heks speelt.

2.4 Verhaal en middelen

• De hoofdtekst en neventekst vormen samen het verhaal. De neventekst zijn de regieaanwijzingen die zijn opgeschreven.
• Klassiek verhaalopbouw:

1. Expositie: enkele scènes die een inleiding op het verhaal geven.

2. Motorisch moment: moment dat de spanning opgevoerd wordt.

3. Ontwikkelingen

4. Climax: de situatie van de personages verandert.

5. Afloop

• Scenische verhaalopbouw: Episch toneel, verschillende verhaallijnen lopen door elkaar heen.
• Absurdistische vertelwijze: de vertelwijze is raar en niet kloppend. Het doel is om de zinloosheid van het leven te laten zien en de absurditeit van de wereld.
• Theatrale middelen: ondersteunen het spel van de acteurs en helpen hen het verhaal te vertellen.
  • Spel, zoals de manier van spreken, zingen en bewegen, mimiek en tempo.
  • Mise-en-scène, de beweging en plaats van de personages op het toneel.
  • Decor, inclusief meubels en voorwerpen.
  • Kleding en grime
  • Licht, geluid (bijv. muziek) en video en film
  • De kijker wil de 5 w’s beantwoorden.

2.5 Enkele hoogtepunten

• Liefde en door in het Griekse amfitheater

Het West-Europese toneel is afkomstig uit Griekenland. Al in de zevende eeuw worden daar festivals gehouden ter ere van Dionysos, god van de wijn en vruchtbaarheid. De stukken gaan vooral over liefde, dood, wraak, jaloezie, verraad en machteloosheid.

• Toneel in de kerk en op de markt

In de Middeleeuwen trokken mensen van dorp naar dorp met paard en wagen om op te treden. In de kerk zetten de priesters korte stukjes uit de Bijbelverhalen in scène. Pas in de zestiende eeuw worden er in West-Europa schouwburgen gebouwd.

• Commedia dell’arte

Commedia dell’arte is in de zestiende eeuw in Italië ontstaan. Er zijn drie types personages: jonge geliefden, mensen met een beroep en de Zanni ( de slimme/domme knechten). Commedia dell’arte heeft een grote invloed op het blijspel.

• Shakespeare forever

Shakespeare (1564-1616) geeft niet zijn persoonlijke visie op de gebeurtenissen, maar laat alle personages hun eigen visie geven. Kenmerkend is dat hij snel door de scènes heen gaat. Hij heeft ongeveer 40 stukken gemaakt. Bekende stukken zijn Hamlet, King Lear en Macbeth.

• Theater in Nederland

De eerste schouwburg werd in Amsterdam op 3 januari 1638 geopend. Er zijn veel franse woorden in de toneeltaal, omdat er veel franse invloed was in de 17e en 18e eeuw. In 1900 is er in Nederland een grote vernieuwing gekomen door Herman Heyermans, hij legde in zijn werk nadruk op de maatschappelijke vraagstukken. Na die tijd gingen ze nog meer experimenteren.

• Geschiedenis van de musical

De eerste musical in Nederland is ‘My fair lady’ in 1960. Amerika en Engeland waren ons voorbeeld.

• Cabaret

De term cabaret kwam het eerst in Frankrijk naar voren. In Nederland begon het in 1895. Tussen 1945-1970 traden vooral groepen op. Vanaf 1970 waren er meestal één of twee cabaretiers.

2.7 Theater in de krant

• Onderdelen in een recensie over theater
  • feitelijke gegevens: regisseur, acteurs, auteur, waar.
  • Samenvatting
  • Analyse: hoe zit de voorstelling in elkaar. Wat is het doel van de schrijver, regisseur.
  • Beoordeling
  • Waar moet een recent opletten bij het beoordelen van een theatervoorstelling: gevoel, intentie (doel), vernieuwing, acteren, realistisch, moreel (ideeën over wat goed/slecht is komen overeen met die van de kijker. Maar ook ideeën over wat mag en kan op het toneel.), maatschappelijke relevantie (thema’s uit de samenleving), mise-en-scène (bewegen van de acteurs), aankleding, schoonheid en randprogamma.