Se ckv2/ de bespiegeling/ hdst 7 Kunst voor de burger (vwo boek):
Blz. 86-87:
Frans Hals: in 1585 ontvlucht het gezin Hals Antwerpen, gaan in Haarlem wonen.
Zoon Frans= wordt bekend portretschilder, speelt belangrijke ma rol en krijgt veel opdrachten.
Maakt ook huwelijksportret voor Isaac Massa + Beatrix van der Laen. In spontane toestant schilderd Frans het paar. Hals’ ongebruikelijke dubbelportret verenigt de twee belangrijkste bevolkingsgroepen van de republiek(de regentes Beatrix en de koopman).Zonder schroom pronkt het paar met hun status+positie.
Linksonder op het schilderij:
*Bij Massa: een speerdistel: staat voor mannentrouw.
*Bij Beatrix:tak van klimop:de vrouw vergroeit met haar man zoals een klimop met een boom.
*De wijnrank tussen hen in staat symbool voor liefde&vriendschap.
1648: einde 80-jarige oorlog NL & Spanje: beloven elkaars grenzen te respecteren.
rond1670:De Delftse schilder Johannes Vermeer maakt De Schilderconst ,een bijna theatraal tafereel van een schilder en een model(vrouw).
*Schilder: 17e eeuwse kleren
*Model: draagt attributen van Clio=de muze vd geschiedenis.
Vermeer woont in een herberg op de markt v delft,
hij heeft verschillende beroepen: kunstenaar/herbergier/zijdewever/belangrijk kenner vd Italiaanse schilderkunst.
Zijn belangrijkste klanten: plaatselijke bakker+goede vriend (NB: kocht ooit 21 schilderijen van Vermeer).
Vermeer is katholiek: maar heeft dankzij het relatief liberale klimaat toch de kans een rol te spelen in het protestantse Delft. Toch lijkt het in De Schilderconst alsof hij nog steeds moeite heeft met de in 1648 vastgelegde scheiding van de kath. en prot. Nederlanden.
Blz.88-89:
Johannes Calvijn: verspreid zijn ideeën vanuit Genève
Hij verzet zich tegen: de overdadige weelde vd katholieke kerken, het gemak waarmee een katholiek zelf zijn lot kan “kopen” en al het andere “onbijbelse” gedrag vd kath kerk.
Pieter Saenredam: Deze architectuurschilder schildert in 1649 het interieur van de grote Sint-Odulphuskerk in Assendelft. Hij is een bekend specialist in het schilderen van kerkinterieur. Voordat hij gaat schilderen , wordt elk detail nauwkeurig opgemeten en uitgebreid geschetst, hij schildert in opdracht.
Protestantse dominees roepen op tot:
*houden aan de 3 godd deugden:
geloof
hoop
liefde *burgers moeten zich ook houden aan 4 kardinale deugden: rechtvaardigheid
kracht
voorzichtigheid
matigheid
De welvaart vd brede lagen vd bevolking leidt tot een grote vraag naar (toegepaste) kunst. Meestal wordt de kunstverzameling verspreid door het huis opgehangen. De echte rijke verzamelaars richten daarnaast ook nog een speciale kamer in waar ze een verzameling bijeenhouden, de kunstkamer.Bijna alle kunst is eigentijds Nederlands.Met hun collectie laten burgers hun nieuwe fin+ma positie zien. Verder dient een collectie als een spaarpotje voor later. De rijke burgerij verstrekt vooral opdrachten, de lagere klassen kopen kant-en-klare kunst. De onderwerpen zijn verrassend alledaags. Het Straatje van Vermeer lijkt op een toevallige foto. Emanuel de Witte: Portret van een familie in een interieur…. gunt je een blik op het rijke interieur van een woonhuis.(goudleerbehang/chinees porselein/tafel=was toen echt chique). Middenbovenin hangt er een schilderij van een kerkinterieur, daar zijn zelfs de man, de vrouw en het meisje van het schilderij op terug te vinden (zie afb. 7.6 op blz. 89). De vrouw is waarschijnlijk weduwe uit een eerder huwelijk: *roos op de grond symbool voor snelle vergankelijkheid. *handschoen symbool voor huwelijkse band. De man: *neemt druiven, symbool voor huwelijkse trouw en echtelijke kuisheid. Hondje: *vrolijk springend,is zijn baasje eeuwig trouw. Blz. 90-91: De schilderijen id huiskamers worden overdag door een gordijn beschermd tegen stof en licht, id avond of als er bezoek is zijn ze echter in volle glorie te zien. In de 17e eeuw zijn de schilderijen als rebussen waarin alledaagse zaken een dubbele betekenis hebben. In Het toneel vd wereld v Jan Steen zien je een herberg waar het op het 1e gezicht gezellig aan toegaat.Maar…er gebeurt daar alles wat’’God verboden heeft’’. *een oude man probeert een jong meisje met oesters te verleiden. *een jongen blaast zeepbellen: homo bulla=de mens is een zeepbel, uitdrukking om aan te geven dat al te lichtvoetig vermaak op den duur zijn tol eist.De mens is vergankelijk. Jacob Cats: Hulp bij het vinden vd juiste betekenis van schilderijen te vinden in zijn emblemata-boeken. Met korte, geïllustreerde versregels waarschuwt hij de lezer voor hebzucht en onzedelijk gedrag. De nl schilders id 17e eeuw specialiseren zich in 5 schilderkunstige genres: 1 historiestuk
2 portret
3 genrestuk(schilderij v Jan Steen)
4 stilleven
5 landschap
Johannes van der Beeck: schildert in 1614 een allegorie(de symbolische betekenis) op de matigheid. Waarschuwing: matigheid duurt het langst. Zo een stilleven met een waarschuwende boodschap heet een vanitasstilleven. Melchior Fokkens (Amsterdammer): publiceert in 1662 een boek waarin hij breed uitweidt over de welvaart en luxe id Amsterdamse woningen.Naast marmeren vloeren/schilderijen/dure meubelstukken/handgeknoopte Oosterse tapijten is Chinees Porselein geliefd. Voor wie het niet kan betalen: imitatie-porselein uit Holland, Het Delfts Aardewerk. Delft na 1585: Het belangrijkste centrum voor de keramische industrie. Vaklieden uit Vlaanderen en Antwerpen vestigen zich, zij weten veel over Spaanse en Italiaanse keramische technieken.Versieringen worden eerst gekopierd,later ook Hollandse taferelen. Adriaen Kocks: krijgt de opdracht om voor de Nl stadhouder-Engelse koning Willem 3 een tupenvaas te maken.Versiering:helemaal barok en verwijst naar de koninklijke status. De deksel is een kroon en de buik het koninklijke wapen. Met de bestelling vd vorst kreeg het Delfts blauw dezelfde status als het Chinese porselein. Blz. 92-93: 1640: de burgemeesters van A’dam besluiten tot de bouw van een nieuw stadhuis. Het Middeleeuwse gebouw vinden ze nu te klein, bouwvallig en weinig representatief. De burgers en de bestuurders hebben een discussie over de noodzaak ervan. Het gebouw komt op de dam, net achter het oude raadhuis. Er is gekozen voor het politieke/economische/religieuze hart vd stad, nabij de nieuwe kerk/ de Waag/ de vismarkt/de beurs. Jacob van Campen: Schilder-architect
Maakt ontwerp voor stadhuis, klassieke principes.stadhuis staat ook symbool voor de vrede met Spanje. Nadat hij zijn meesterproef als schilder had afgelegd maakte hij een grote tour door Italië. Hij vindt dat de klassieke symmetrie+harmonie goed aansluit bij het strenge calvinisme. Van Campen heeft bewondering voor Vitruvius: theoreticus uit Rome die een boek over de regels vd klassieke architectuur schreef> harmonie ontstaat doordat een gebouw is: *duurzaam: door stevigheid fundament & de keuze vd bouwmaterialen. *nut: door functie te vergelijken met het ontwerp. *schoonheid: bepaald door symmetrie & harmonie. (de maatvoering vh gebouw is naar klassieke verhoudingen bepaald) Het STADHUIS: Een classicistisch paleis( dwz klassieke kunst, Grieken & Romeinen). De bestuurders vd stad tonen hun macht+die vd stad op majestueuze wijze. 1e verd>gemengde pilasters: lonisch & Corinthisch. 2e verd>zuiver Corinthische pilasters.>vooral gebruikt bij gebouwen die macht moeten vertegenwoordigen. Het gebouw wordt bekroond met een ronde toren waarin een beiaard is aangebracht. Burgerzaal: functioneert als overdekt stadsplein. Symboliseert de vrijheid vd burgers onder het wakend oog van hun bestuurders. Alle decoraties zijn vt voren vastgelegd in een decoratieprogramma, waarin de stad/haar welvaart/haar bestuurders centraal staan. Blz. 94-95: De Batavieren hebben nooit geaccepteerd dat de Romeinse bezetter zonder hun inspraak besluiten nam. Overal in de stad worden er vertoningen van tableaux gepresenteerd waarin de vrede wordt bejubeld. Jan Vos: maakt een aantal voostellingen waarin de grootheid ed macht
Vd handelsstad centraal staan(de Amsterdamse stedenmaagd staat centraal). De bouw vh stadhuis leidt tot grote kunstopdrachten. De Amsterdamse regenten spiegelen hun stad graag aan het machtige en welvarende Rome uit de klassieke oudheid.Van Campen dicteert de regels, de kunstenaars voeren het uit. Het stadhuis wordt een totaalwerk waarin alle kunstvormen op harmonieuze wijze samenkomen. Artus Quellinus: Antwerpse beeldhouder, gaat in A’dam wonen.De beeldhoudkunst is grotendeels in handen van hem; de schilderopdrachten zijn voor Amsterdamse kunstenaars. Rembrandt van Rijn: Maakt schilderij, heeft kort gehangen>grove penseelvoering met ruige toetsen. Govert Flinck: Sterft te voeg>was anders grootste schilder-decorateur vh stadhuis geworden. De Amsterdamse bestuurders vinden zichzelf geweldig en daarom ver gelijkt Govert hun met historische helden. Zijn doel: liever een eenvoudig maal dan kostbare geschenken(omdat tegenstanders hem om wilden kopen). Functies vd stadhuis: *kantoor voor de stedelijke ambtenaren *ontmoetingsplaats voor de plaatselijke burgerij *bankgebouw *rechtbank *gevangenis
Burgerzaal:hart vd gebouw, in het midden een centraal plein, om de burgerzaal lopen galerijen met kantoren.Op de marmeren vloer liggen een wereldkaart en een hemelkaart. (hart v universum) Aan de voorkant vh stadhuis is de vierschaar: rechtszaal waar alleen de doodstraf wordt gegeven. 3 bas-reliefs tonen Qeulllinius vb van goede rechtspraak.
Blz.96-97:
In de 15e eeuw komt het nl toneel in handen vd rederrijkers: klassiek geschoolde burgers, die de retorica beoefenen.( de leer de welsprekendheid)
Retorica hoort tot de 7 klassieke vrije kunsten.
Stukken met een ma kritische ondertoon. Tableaux vivants begeleid met speciaal geschreven teksten.
Samuel Coster: sticht met anderen ‘De Nederduytsche Academie’. Een eenvoudige houten zaal met hoog daklicht aan de Keizersgracht.
Jacob van Campen: bouw op deze plek de 1e Amsterdamse schouwburg, een classicistisch amfitheater met langs de randen loges en tribunes. (hoge heren/welgestelden. Gewonen>staanplek)
Joost van den Vondel:bedenkt het woord schouwburg en schrijft speciaal voor de opening het klassieke drama Gysbreght van Aemstel.
Normale voorstelling: teurspel/klucht/blijspelen.
Gerbrand Adriaensz Bredero: schrijft de klucht vd koe
Blz. 98-99: Kerkorgels>verstoorders vd protestantse diensten>publiek btrekken dus samen psalmen zingen. Kerkgebouw>soc ontmoetingsplek. Jan Pieterszoon Sweelinck:beinvloed door Italiaanse en Engelse muziek. >vocale composities. De stedelijke organisten of andere musici zijn verplicht muzieklessen te geven aan het collrgium musicum. Jacob van Eyck: Blind maar feillos oor, speelt op vaste tyden id week op de Domtoren. Blz. 100-101 Rembrandt van Rijn: Ontving zijn schilderij voor het stadhuis terug:grote kwaststreken en grote licht-donkercontrasten. Schildert een intiem persoonlijk moment waarop vrienden elkaar trouw zweren. Zijn tekenstijl>bruikbaar voor de etstechniek. Hij wordt van schilder/graficus een kunstenaar: de A’damse burgerij laat zich graag door hem portretteren. Hij noemt zich koopman en stelt zijn werk als kunsthandelaar ver boven dat van zijn kunstenaarschap.
hoop
liefde *burgers moeten zich ook houden aan 4 kardinale deugden: rechtvaardigheid
kracht
voorzichtigheid
matigheid
De welvaart vd brede lagen vd bevolking leidt tot een grote vraag naar (toegepaste) kunst. Meestal wordt de kunstverzameling verspreid door het huis opgehangen. De echte rijke verzamelaars richten daarnaast ook nog een speciale kamer in waar ze een verzameling bijeenhouden, de kunstkamer.Bijna alle kunst is eigentijds Nederlands.Met hun collectie laten burgers hun nieuwe fin+ma positie zien. Verder dient een collectie als een spaarpotje voor later. De rijke burgerij verstrekt vooral opdrachten, de lagere klassen kopen kant-en-klare kunst. De onderwerpen zijn verrassend alledaags. Het Straatje van Vermeer lijkt op een toevallige foto. Emanuel de Witte: Portret van een familie in een interieur…. gunt je een blik op het rijke interieur van een woonhuis.(goudleerbehang/chinees porselein/tafel=was toen echt chique). Middenbovenin hangt er een schilderij van een kerkinterieur, daar zijn zelfs de man, de vrouw en het meisje van het schilderij op terug te vinden (zie afb. 7.6 op blz. 89). De vrouw is waarschijnlijk weduwe uit een eerder huwelijk: *roos op de grond symbool voor snelle vergankelijkheid. *handschoen symbool voor huwelijkse band. De man: *neemt druiven, symbool voor huwelijkse trouw en echtelijke kuisheid. Hondje: *vrolijk springend,is zijn baasje eeuwig trouw. Blz. 90-91: De schilderijen id huiskamers worden overdag door een gordijn beschermd tegen stof en licht, id avond of als er bezoek is zijn ze echter in volle glorie te zien. In de 17e eeuw zijn de schilderijen als rebussen waarin alledaagse zaken een dubbele betekenis hebben. In Het toneel vd wereld v Jan Steen zien je een herberg waar het op het 1e gezicht gezellig aan toegaat.Maar…er gebeurt daar alles wat’’God verboden heeft’’. *een oude man probeert een jong meisje met oesters te verleiden. *een jongen blaast zeepbellen: homo bulla=de mens is een zeepbel, uitdrukking om aan te geven dat al te lichtvoetig vermaak op den duur zijn tol eist.De mens is vergankelijk. Jacob Cats: Hulp bij het vinden vd juiste betekenis van schilderijen te vinden in zijn emblemata-boeken. Met korte, geïllustreerde versregels waarschuwt hij de lezer voor hebzucht en onzedelijk gedrag. De nl schilders id 17e eeuw specialiseren zich in 5 schilderkunstige genres: 1 historiestuk
2 portret
5 landschap
Johannes van der Beeck: schildert in 1614 een allegorie(de symbolische betekenis) op de matigheid. Waarschuwing: matigheid duurt het langst. Zo een stilleven met een waarschuwende boodschap heet een vanitasstilleven. Melchior Fokkens (Amsterdammer): publiceert in 1662 een boek waarin hij breed uitweidt over de welvaart en luxe id Amsterdamse woningen.Naast marmeren vloeren/schilderijen/dure meubelstukken/handgeknoopte Oosterse tapijten is Chinees Porselein geliefd. Voor wie het niet kan betalen: imitatie-porselein uit Holland, Het Delfts Aardewerk. Delft na 1585: Het belangrijkste centrum voor de keramische industrie. Vaklieden uit Vlaanderen en Antwerpen vestigen zich, zij weten veel over Spaanse en Italiaanse keramische technieken.Versieringen worden eerst gekopierd,later ook Hollandse taferelen. Adriaen Kocks: krijgt de opdracht om voor de Nl stadhouder-Engelse koning Willem 3 een tupenvaas te maken.Versiering:helemaal barok en verwijst naar de koninklijke status. De deksel is een kroon en de buik het koninklijke wapen. Met de bestelling vd vorst kreeg het Delfts blauw dezelfde status als het Chinese porselein. Blz. 92-93: 1640: de burgemeesters van A’dam besluiten tot de bouw van een nieuw stadhuis. Het Middeleeuwse gebouw vinden ze nu te klein, bouwvallig en weinig representatief. De burgers en de bestuurders hebben een discussie over de noodzaak ervan. Het gebouw komt op de dam, net achter het oude raadhuis. Er is gekozen voor het politieke/economische/religieuze hart vd stad, nabij de nieuwe kerk/ de Waag/ de vismarkt/de beurs. Jacob van Campen: Schilder-architect
Maakt ontwerp voor stadhuis, klassieke principes.stadhuis staat ook symbool voor de vrede met Spanje. Nadat hij zijn meesterproef als schilder had afgelegd maakte hij een grote tour door Italië. Hij vindt dat de klassieke symmetrie+harmonie goed aansluit bij het strenge calvinisme. Van Campen heeft bewondering voor Vitruvius: theoreticus uit Rome die een boek over de regels vd klassieke architectuur schreef> harmonie ontstaat doordat een gebouw is: *duurzaam: door stevigheid fundament & de keuze vd bouwmaterialen. *nut: door functie te vergelijken met het ontwerp. *schoonheid: bepaald door symmetrie & harmonie. (de maatvoering vh gebouw is naar klassieke verhoudingen bepaald) Het STADHUIS: Een classicistisch paleis( dwz klassieke kunst, Grieken & Romeinen). De bestuurders vd stad tonen hun macht+die vd stad op majestueuze wijze. 1e verd>gemengde pilasters: lonisch & Corinthisch. 2e verd>zuiver Corinthische pilasters.>vooral gebruikt bij gebouwen die macht moeten vertegenwoordigen. Het gebouw wordt bekroond met een ronde toren waarin een beiaard is aangebracht. Burgerzaal: functioneert als overdekt stadsplein. Symboliseert de vrijheid vd burgers onder het wakend oog van hun bestuurders. Alle decoraties zijn vt voren vastgelegd in een decoratieprogramma, waarin de stad/haar welvaart/haar bestuurders centraal staan. Blz. 94-95: De Batavieren hebben nooit geaccepteerd dat de Romeinse bezetter zonder hun inspraak besluiten nam. Overal in de stad worden er vertoningen van tableaux gepresenteerd waarin de vrede wordt bejubeld. Jan Vos: maakt een aantal voostellingen waarin de grootheid ed macht
Vd handelsstad centraal staan(de Amsterdamse stedenmaagd staat centraal). De bouw vh stadhuis leidt tot grote kunstopdrachten. De Amsterdamse regenten spiegelen hun stad graag aan het machtige en welvarende Rome uit de klassieke oudheid.Van Campen dicteert de regels, de kunstenaars voeren het uit. Het stadhuis wordt een totaalwerk waarin alle kunstvormen op harmonieuze wijze samenkomen. Artus Quellinus: Antwerpse beeldhouder, gaat in A’dam wonen.De beeldhoudkunst is grotendeels in handen van hem; de schilderopdrachten zijn voor Amsterdamse kunstenaars. Rembrandt van Rijn: Maakt schilderij, heeft kort gehangen>grove penseelvoering met ruige toetsen. Govert Flinck: Sterft te voeg>was anders grootste schilder-decorateur vh stadhuis geworden. De Amsterdamse bestuurders vinden zichzelf geweldig en daarom ver gelijkt Govert hun met historische helden. Zijn doel: liever een eenvoudig maal dan kostbare geschenken(omdat tegenstanders hem om wilden kopen). Functies vd stadhuis: *kantoor voor de stedelijke ambtenaren *ontmoetingsplaats voor de plaatselijke burgerij *bankgebouw *rechtbank *gevangenis
Burgerzaal:hart vd gebouw, in het midden een centraal plein, om de burgerzaal lopen galerijen met kantoren.Op de marmeren vloer liggen een wereldkaart en een hemelkaart. (hart v universum) Aan de voorkant vh stadhuis is de vierschaar: rechtszaal waar alleen de doodstraf wordt gegeven. 3 bas-reliefs tonen Qeulllinius vb van goede rechtspraak.
Blz. 98-99: Kerkorgels>verstoorders vd protestantse diensten>publiek btrekken dus samen psalmen zingen. Kerkgebouw>soc ontmoetingsplek. Jan Pieterszoon Sweelinck:beinvloed door Italiaanse en Engelse muziek. >vocale composities. De stedelijke organisten of andere musici zijn verplicht muzieklessen te geven aan het collrgium musicum. Jacob van Eyck: Blind maar feillos oor, speelt op vaste tyden id week op de Domtoren. Blz. 100-101 Rembrandt van Rijn: Ontving zijn schilderij voor het stadhuis terug:grote kwaststreken en grote licht-donkercontrasten. Schildert een intiem persoonlijk moment waarop vrienden elkaar trouw zweren. Zijn tekenstijl>bruikbaar voor de etstechniek. Hij wordt van schilder/graficus een kunstenaar: de A’damse burgerij laat zich graag door hem portretteren. Hij noemt zich koopman en stelt zijn werk als kunsthandelaar ver boven dat van zijn kunstenaarschap.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden