Hoofdstuk 8 gevoel of verstand
Matthäuspassion: lijdensverhaal van Christus zoals die is beschreven volgense de evangelie van Mattheus. De beroemdste is die van Johann Sebastiaan Bach. De tekst van de passie volgt een belangrijk deel van de bijbel, maar wordt enkele keren afgewisseld met aria’s en liederen uit het Luthers gezangboek.
Bach is niet alleen bekend om zijn kerkmuziek. Aan het calvinistisch hof componeert hij vooral instrumentale orkest- en kamermuziek, waaronder de zes “Brandenburgse concerten”. Deze behoord tot de barok.
Concert: naast het orkest is er een solo-instrument aanwezig. De expositie begint waarin het orkest 2 thema’s laat horen. Deze thema’s worden telkens herhaald door de solist met allerlei varianten.
De beeldende kunst uit de eerste helft van de 18e eeuw wordt niet gerekend tot de barok. Er ontstonden 2 verschillende barokkunsten: Italiaanse (contrareformatie, zwier, pracht en praal) en Franse (onder het bewind van Lodewijk XIV, sober en klassieker). Nadat Lodewijk XV aan de macht kwam bleef er weinig over van het bewind van zijn voorganger. De adel leidde een onbezorgd leven. Het thema was “après nous le déluge”: na ons zondevloed, we zien wel waar het op uitdraait. Men besteedde veel aandacht op het verfraaien van interieurs, dit heette rococo. Rococo is eigenlijk een spotnaam. Een goed voorbeeld is “De Salon de la Princesse” in het paleis Sourbise te Parijs.hier lijkt het inderdaad op schelpvormen. De schilderijen van Jean Antoine Watteau sluiten hierbij aan, vooral zijn schilderij “Pelgrimage naar Cythera”.
In de 2e helft van de 18e eeuw komt de klassieke kunst weer op. Dit ging samen met de opkomst van de verlichting: levenshouding die uit gaat van de rede, verstand. De verlichting leidt tot een drang kennis te verzamelen. Door deze zoek naar wetmatigheid ontstaat er opnieuw belangstelling voor de klassieke oudheid. Deze heroriëntatie noemen we het classicisme. Er gelden vaste wetten, navolging van de Ouden, zoals Winckelmann het beschreef.
In de loop van de 18e eeuw ontwikkelde de instrumentale muziek zich. De woorden ontbreken en het publiek moet de betekenis achterhalen uit de klanken. Antonio Vivaldi kwam met zijn vioolconcert “De vier jaargetijden”. Bij Wolfgang Amadeus Mozart namen de instrumenten een nog belangrijke rol in. Het aantal instrumenten in het orkest nam toe en door deze grotere bezetting ontstond de symfonie, helemaal volgens vaste regels. Een voorbeeld is Mozarts “35ste symfonie” met in het derde deel een menuet, waarin de muziek onstuimig klinkt.
In 1784 komt in Parijs de komedie “Lemariage de Figaro” in première, geschreven door Pierre Beaumarchais. Hierin gaat de bediende in strijd met zijn meester en waaruiteindelijk Figaro wint, de knecht. Mozart neemt het beruchte toneelstuk als uitgangspunt voor zijn opera “Le Nozze di Figaro”. Dit is een voorbeeld van het opera buffa, een Italiaanse variant op de Franse komedie-opera’s. Woorden worden niet meer gesproken maar gezongen.
Ook in de ballet ontstonden veranderingen, zoals het handelingsballet: alleen met bewegingen wordt een verhaal uitgebeeld, begeleid door muziek. Jean Georges Noverre legde hierbij de grondbeginselen en rekende af met het traditionele ballet-opera en alle belemmerende maskers en kostuums.
Verlichting en de christelijke leer staan tegenover elkaar. De verlichting gelooft dat God weliswaar alles in werking heft gezet, maar er verder zich niet mee bemoeit. De verering van God is onzin en uitermate onwetenschappelijk. Montesquieu kwam met een onderzoek aanzetten waarbij er een democratische staatvorm is waarbij gelijkheid van alle burgers centraal staat. “Vrijheid, gelijkheid en broederschap” stond centraal in de revolutie. Hierbij was de journalist Marat een van de felste revolutionairen, die uiteindelijk vermoord werd. Jacques Louis David heeft nog een schilderij aan Marat opgedragen, de heldhaftige martelaar van de revolutie.
Ludwig van Beethoven vormt de schakel tussen het classicisme en de romantiek. Hij beheerst de thema’s als hartstocht, lijden, eenzaamheid enz. Zijn “Derde symfonie Eroica” draagt hij op aan Napoleon, maar hij veranderd dit al snel wanneer hij hoort dat Napoleon zichzelf als keizer uitroept. De symfonie is niet ingegeven met de formele regels, maar geeft een psychologisch beeld van de held weer.
Matthäuspassion: lijdensverhaal van Christus zoals die is beschreven volgense de evangelie van Mattheus. De beroemdste is die van Johann Sebastiaan Bach. De tekst van de passie volgt een belangrijk deel van de bijbel, maar wordt enkele keren afgewisseld met aria’s en liederen uit het Luthers gezangboek.
Bach is niet alleen bekend om zijn kerkmuziek. Aan het calvinistisch hof componeert hij vooral instrumentale orkest- en kamermuziek, waaronder de zes “Brandenburgse concerten”. Deze behoord tot de barok.
Concert: naast het orkest is er een solo-instrument aanwezig. De expositie begint waarin het orkest 2 thema’s laat horen. Deze thema’s worden telkens herhaald door de solist met allerlei varianten.
In de 2e helft van de 18e eeuw komt de klassieke kunst weer op. Dit ging samen met de opkomst van de verlichting: levenshouding die uit gaat van de rede, verstand. De verlichting leidt tot een drang kennis te verzamelen. Door deze zoek naar wetmatigheid ontstaat er opnieuw belangstelling voor de klassieke oudheid. Deze heroriëntatie noemen we het classicisme. Er gelden vaste wetten, navolging van de Ouden, zoals Winckelmann het beschreef.
In de loop van de 18e eeuw ontwikkelde de instrumentale muziek zich. De woorden ontbreken en het publiek moet de betekenis achterhalen uit de klanken. Antonio Vivaldi kwam met zijn vioolconcert “De vier jaargetijden”. Bij Wolfgang Amadeus Mozart namen de instrumenten een nog belangrijke rol in. Het aantal instrumenten in het orkest nam toe en door deze grotere bezetting ontstond de symfonie, helemaal volgens vaste regels. Een voorbeeld is Mozarts “35ste symfonie” met in het derde deel een menuet, waarin de muziek onstuimig klinkt.
In 1784 komt in Parijs de komedie “Lemariage de Figaro” in première, geschreven door Pierre Beaumarchais. Hierin gaat de bediende in strijd met zijn meester en waaruiteindelijk Figaro wint, de knecht. Mozart neemt het beruchte toneelstuk als uitgangspunt voor zijn opera “Le Nozze di Figaro”. Dit is een voorbeeld van het opera buffa, een Italiaanse variant op de Franse komedie-opera’s. Woorden worden niet meer gesproken maar gezongen.
Ook in de ballet ontstonden veranderingen, zoals het handelingsballet: alleen met bewegingen wordt een verhaal uitgebeeld, begeleid door muziek. Jean Georges Noverre legde hierbij de grondbeginselen en rekende af met het traditionele ballet-opera en alle belemmerende maskers en kostuums.
Verlichting en de christelijke leer staan tegenover elkaar. De verlichting gelooft dat God weliswaar alles in werking heft gezet, maar er verder zich niet mee bemoeit. De verering van God is onzin en uitermate onwetenschappelijk. Montesquieu kwam met een onderzoek aanzetten waarbij er een democratische staatvorm is waarbij gelijkheid van alle burgers centraal staat. “Vrijheid, gelijkheid en broederschap” stond centraal in de revolutie. Hierbij was de journalist Marat een van de felste revolutionairen, die uiteindelijk vermoord werd. Jacques Louis David heeft nog een schilderij aan Marat opgedragen, de heldhaftige martelaar van de revolutie.
Ludwig van Beethoven vormt de schakel tussen het classicisme en de romantiek. Hij beheerst de thema’s als hartstocht, lijden, eenzaamheid enz. Zijn “Derde symfonie Eroica” draagt hij op aan Napoleon, maar hij veranderd dit al snel wanneer hij hoort dat Napoleon zichzelf als keizer uitroept. De symfonie is niet ingegeven met de formele regels, maar geeft een psychologisch beeld van de held weer.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden