Thema 6: gedrag

Thema 6: gedrag Gedrag: - komt tot stand door werking van spieren en klieren. - is een reactie van een dier of mens op een prikkel. Ehtologie (studie van gedrag): - gedrag word bestudeerd door het opsplitsen in afzonderlijke handelingen. Ethogram: een objectieve beschrijving van de verschillede typen handelingen van een diersoort. Protocol: een lijst met achtereenvolgens waargenomen handelingen van een dier. Gedrag is georganiseerd in groepen van samenhangende handelingen(gedragssysteem) - handelingen in het gedragssysteem hebben een gemeenschappelijk doel. - handelingen volgen elkaar vaak op in een vaste volgorde. Gedragsketen: opeenvolging van handelingen waarbij het effect van de ene handeling leidt tot een volgende handeling(balts van de stekelbaars). Inwendige factoren: motiverende factoren bepalen de kans dat een bepaald gedrag word uit gevoerd. Motivatie: bereidheid tot het verrichten van een bepaald gedrag(honger, dorst) word beïnvloed door hormoonstelsel en het zenuwstelsel. Uitwendige factoren: prikkels. - alleen de belangrijkste prikkels worden geselecteerd en kunnen gedrag veroorzaken. Sleutelprikkel: prikkel die een doorslaggevende rol speelt bij het veroorzaken van
een bepaald gedrag.(rode snavelbek bij meeuwen sleutelgedrag voor de jongen) supranormale prikkel: prikkel die effectiever is bij het veroorzaken van een bepaald

gedrag dan de sleutelprikkel.(meeuw met een snavel die helemaal rood is) inprenting: iets kan alleen worden geleerd in een bepaalde, korte levensperiode. - (leren herkennen van ouder) Gewenning: een bepaalde reactie op een prikkel word afgeleerd bij herhaling van die prikkel. - (muis reageert niet meer op hard geluid na herhaaldelijke toediening ervan) Conditionering: bepaald gedrag wordt geleerd door beloning of straf - (door een hond beloning te geven als hij iets goeds doet) Trial en error: vorm van conditionering waarbij een dier proefondervindelijk leert. - (vogel vermijdt oranje rupsen na enkele keren de vieze smaakt te hebben geproefd) Klassiek conditioneren: prikkel veroorzaakt een bepaald gedrag dat niet door die
prikkel werd veroorzaakt. - (hond scheidt speeksel af bij het horen van een bepaald geluid, nadat de hond een aantal malen voedsel heeft gekregen voorafgaan door dat geluid.) Operant conditioneren: effect van gedrag heeft invloed op de frequentie waarmee het gedrag plaatsvind. - (in een doos neemt de frequentie waarmee een rat op een hefboom drukt toe, als de rat daardoor voer krijgt) Imitatie: leren door het gedrag van soortgenoten na te doen. - jonge vogels leren de specifieke zang van soortgenoten door het na te doen. Inzicht: in een onbekende situatie wordt de oplossing van een probleem gevonden door verschillende vroeger opgedane ervaringen te combineren. - (aap leert kisten op elkaar te stapelen om bij hoog hangende bananen te kunnen) Sociaal gedrag: gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar. Signaal: handeling bij sociaal gedrag die als prikkel werkt voor de volgende handeling van een soortgenoot. Imponeergedrag: gedrag waarbij een dier zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maakt. Verzoeningsgedrag: gedrag van een ondergeschikt dier ten opzichte van een dominante soortgenoot. Balts: gedrag dat aan de paring voorafgaat en dat de bereidheid tot paring vergroot. Territoriumgedrag: gedrag met als functie beschermen van een territorium en het
verdedigen ervan tegen binnendringende soortgenoten.(aanvallen, dreigen, vluchten) conflictgedrag: gedrag dat veroorzaakt word door een conflict tussen
gedragssystemen. Ongericht gedrag: gedrag waarbij agressie wordt gericht op iets anders dan een soortgenoot. Overeenkomsten gedrag mens en dier: - het gedrag wordt bepaald door erfelijke factoren en leerprocessen. - er komt rolpatronen voor. - zijn beide gevoelig voor sleutelprikkel. - beide zijn gevoelig voor supranormale prikkels. - beide komen vergelijkbare leerprocessen voor. - beide vertonen, dreiggedrag, territoriumgedrag. Verschillen tussen het gedrag van een dier en mens: - het gedrag word bij mensen sterker bepaald door leerprocessen. - het leren door inzicht speelt bij mensen een belangrijkere rol dan bij dieren. - mensen kunnen hun gedrag beoordelen aan