Hoofdstuk 9: bloedsomloop

In een ecg zie je de elektrische activiteit met drie toppen:

• P-top: samentrekken van de boezems
• QRS-complex: samentrekken van de kamers
• T-top: ontspannen van de kamervezels

Herstel van de boezemvezels is niet apart te zien, omdat dit tegelijk is met het samentrekken van de kamers. Verhoogde lijn tussen S en T komt door minder spierweefsel, door een hartinfarct.

Hartminuutvolume = aantal liter per minuut de slagaders ingepompt.

In rust: 70 slagen per min x 70 mL per slag = 4,9 L/min.

Slagvolume = de hoeveelheid bloed per hartslag

Bij inspanning wordt het slagvolume groter en hogere hartslag. Daardoor gaat het hartminuutvolume omhoog.

Bi inspanning is er dus veel meer bloed, maar vooral je spieren hebben veel meer bloed nodig, daardoor verandert de verdeling van het bloed. De kringspiertjes in de slagaders naar de organen trekken samen, waardoor die smaller worden.

4. Stoffentransport

Bloedplasma

Meeste stoffen zijn opgelost in het bloedplasma, zoals:

• Zouten, voedingstoffen, afvalstoffen, hormonen, enz.
• Kleine hoeveelheden gassen (O2, CO2 en N2)
• Eiwitten > polymeren, lange ketens aminozuurmoleculen
  • transporteren moeilijk oplosbare stoffen (zoals vette en metalen)
  • rol bij afweer
  • helpen bij bloedstolling

De eiwitketens zijn niet opgelost maar fijn verdeeld (colloïd)

• Rode bloedcellen  > ontstaan in het rode beenmerg (binas 84l), transporteren O2 en CO2
• Witte bloedcellen > afweer tegen ziekteverwekkers
• Bloedplaatjes > bloedstolling

Zuurstoftransport

Max. 3 mL O2 per L bloedplasma. Maar dankzij de rode bloedcellen 70x zoveel (200 mL/L). Rode bloedcellen hebben geen kern en ook gaan organellen, zoals mitochondriën.

Daardoor is er ruimte voor 200-300 miljoen hemoglobinemoleculen (Hb) per bloedcel. De moleculen bestaan uit 4 eiwitketens (globinen) met elk een heemgroep met elk een Fe+. De heemgroep kan aan de O2 binden.

De binding tussen hemoglobine en O2 is een oxygenatie (makkelijk te breken).

In de longen is een hoge partiële O2- spanning, de pO2 is 12-14 kPa. Het evenwicht gaat naar rechts en de hemoglobine raakt voor 96% verzadigd met O2. In de weefsel is de pO2 2 kPa en het evenwicht gaat naar links. Het percentage HbO2 daalt naar 20%. Het bloed geeft 76% van zijn O2 af aan de omliggende cellen.

lezen blz. 22-23 zuurstoftekort

Zuurstofafgifte

1. Bij inspanning wordt meer O2 afgegeven aan de spieren. Hardwerkende spieren produceren veel CO2. Bij een hogere pCO2 wordt meer O2 afgegeven.
2. Een hogere CO2-concentratie leidt tot een hogere pH (zuurtegraad). Een lagere pH leidt tot minder binding van hemoglobine aan O2.
3. In hardwerkende spieren is ene hogere temperatuur. Een hogere temp. zorgt voor minder binding.

Bohr-effect = extra O2-afgifte als gevolg van hoge pCO2, lage pH of hoge temperatuur.

Spiercellen kunnen een deel van het O2 opslaan in het eiwit myglobine (één globineketen en één heemgroep). Myglobine bindt sterker dan globine en bij een erg lage pO2 geeft hij zij voorraad af.

Koolstofdioxidetransport (Binas 83E)

Chloride-ionen gaan vanuit het bloedplasma de bloedcel in om de negatieve lading te verheffen. Het bloed vervoert in rust ongeveer 60 mL CO2/L. In de haarvaten van de longblaasjes verloopt dit andersom en komt de CO2 weer vrij. Via de uitademingslucht verlaat de CO2 het lichaam.

Zonder rode bloedcellen lost alle CO2 op in het bloedplasma (pH van 3). De pH is normaal in slagader ong. 7,40 en in een ader ong. 7,36. De meeste heemgroepen en andere eiwitten binden aan H+. > pH-buffers. De concentratie H+ verandert steeds, maar de pH blijft 7,35-7,45 > enzymen kunnen optimaal werken.

Sneller ademen (meer CO2 afvoeren):

• Daling pH
• Hogere pCO2

5. Bloedvaten

Wanden van slagaderen en aderen (binas 84C2):

1. Dekweefsel (endotheel) > één cellaag                                                                                
2. Basaalmembraan > membraam van eiwitten met sterke colageenvezels
3. Elastisch bindweefsel en gladde spieren
4. Bindweefsel

Haarvaten of capillairen:

1.Dekweefsel

2.Basaalmembraan

Haarvaten

In de haarvaten stroomt het bloed langzaam en kan tussen de dekweefselcellen door. Hierdoor kan uitwisseling met van stoffen met weefsels plaatsvinden.

Slagaderen

Hebben een sterke en elastische wand en zijn erop gebouwd om een hoge bloeddruk te kunnen weerstaan. Kleine slagaders kunnen wel barsten bij extreem hoge druk.

Aders

Hebben een slappe wand. Hierdoor kunnen de skeletspieren de aders samendrukken en leegpersen. Kleppen in de aders voorkomen dat het bloed de verkeerde kant op stroomt.

Bij beschadigingen > atherosclerose, dat zorgt voor:

• Hoge bloeddruk
• Verstopte vaten

Reparatie bloedvat:

1.Zorgen voor de omzetting van protrombine naar trombine

• Tromboplastine uit beschadigde weefselcellen
• Stollingsfactoren uit bloedplaatjes
• Bloedplasma met stollingsfactoren, vitamine K en Ca2 –ionen

2. zorgt dat vloeibaar fibrinogeen in fibrine (draden) kan worden omgezet

3.Bloedplaatjes

• Bloedplaatjes hechten aan de beschadigde collageenvezels van het basaalmembraan
• Ze worden plakkerig en vormen in de beschadiging een ‘plaatjesprop’ > voorkomt bloedverlies
• Geven stoffen af aan het bloed, zodat het haarvat samentrekt (minder bloed er doorheen)

4.Fibrinedraden hechten zich aan elkaar en aan de raden van de wond, om de plaatjesprop. In dit raken meer bloedplaatjes en rode bloedcellen gevangen. Na een half uur trekt het net samen en ontstaat een stolsel (inwendig) of korst (uitwendig). > bloedstolling.

4.Fibrinedraden hechten zich aan elkaar en aan de raden van de wond, om de plaatjesprop. In dit raken meer bloedplaatjes en rode bloedcellen gevangen. Na een half uur trekt het net samen en ontstaat een stolsel (inwendig) of korst (uitwendig). > bloedstolling.

5.In de loop van de tijd breken de fibrinedraden weer af tot fibrinogeen door het enzym fibrinolysine. Op de plek van de beschadiging ontstaat door deling nieuwe cellen.

Het is een cascade, omdat de ene omzetting voor de andere omzetting zorgt. Het fibrinogeen is in het bloed vloeibaar, omdat anders overal korstjes zouden ontstaan.

Weefselvloeistof (binas 84G)

Doordat de druk in het haarvat laag is gaat het bloedplasma eruit (ook opgeloste stoffen) > filtratiedruk

De filtratie druk neemt aan het einde van het bloedvat steeds meer af. Buitenbloedvat is bloedplasma weefselvloeistof.

Grote stoffen (bloedcellen en grote eiwitmoleculen) kunnen er niet doorheen. Hert hoge concentratie bloedeiwitten (colloïden) zorgen voor een hogere (colloïd) osmotische waarde ten opzichte van het weefselvloeistof. Daardoor wordt de weefselvloeistof weer terug gezogen. Dit is nodig voor aanvoer van stoffen en afvoer van afvalstoffen.

Door de colloïd osmotische druk wordt weefselvloeistof terug gezogen (aan einde van bloedvat)

Lymfe

De netto filtratiedruk is hoger dan de netto colloïd osmotische druk, daardoor gaat niet alle weefselvloeistof terug. Dit weefselvloeistof gaat via de lymfevaten terug naar het bloedplasma. Lymfecapillairen beginnen tussen de cellen en het weefselvloeistof gaat door kleine openingen. Door spierbeweging van omringde sieren is er transport en kleppen zorgen dat het de goede kant op gaat.

Onderweg stroomt de lymfe door lymfeknopen (met veel witte bloedcellen)> filtreren van bv. afvalstoffen of lichaamsvreemde stoffen. Uiteindelijk komt het in de sleutelbeenaders terug in het bloed.