Hoofdstuk 8 mens en milieu

doelstelling 1,2,3,4 tot tuinbouw,9

DS 1 : Je moet zes manieren kunnen noemen waarop de mens afhankelijk is van het milieu.
• Het milieu levert voedsel.

- Door fotosynthese in platen komt er steeds nieuw voedsel.

• Het milieu levert zuurstof.

- Bij fotosynthese in planten ontstaat zuurstof.

• Het milieu levert water.

• Het milieu levert energie.

• Het milieu levert grondstoffen.

- Bijv. aardolie als grondstof voor plastic en andere kunststoffen.

- Delen van planten en dieren als grondstoffen voor o.a. kleding, papier en medicijnen.

• Het milieu geeft plaats voor recreatie.

DS 2 : Je moet de voornaamste oorzaken en gevolgen van de milieuproblemen kunnen noemen.

• Oorzaken van de milieuproblemen.

- De enorme bevolkingstoename.

- De veranderde manier van leven, er is nu veel (chemische) industrie, er zijn veel machines en apparaten en er komt steeds meer landbouwgrond.

• Gevolgen van de milieuproblemen.

- Door veel energieverbruik raken de energievoorraden uitgeput.

- Door afvalstoffen wordt het milieu vervuild.

- Doordat er steeds meer landbouwgrond komt, verdwijnen grote stukken natuur.

- Veel soorten planten en dieren zijn uitgestorven.

- Veel soorten planten en dieren worden met uitsterven bedreigd.

DS 3 : Je moet manieren kunnen noemen waarop een grotere productie van voedsel kan worden verkregen.

• Door bemesten van de bodem met stalmest of kunstmest.

- Door het oogsten van voedingsgewassen verdwijnen er voedingsstoffen uit de kringloop van stoffen op landbouwgrond.

- Door te bemesten, worden weer voedingsstoffen toegevoegd aan de bodem van landbouwgrond.

- Stalmest bestaat uit uitwerpselen en urine van dieren.

- Bacteriën en schimmels breken de mest af. Hierbij komen voedingsstoffen voor planten vrij in de bodem.

- Kunstmest bevat precies die voedingsstoffen die voedingsstoffen die voedingsgewassen nodig hebben.

• Door bewerken van de bodem (bijv. ploegen)

- Plantenwortels kunnen beter in de bodem doordringen.

- Door ploegen wordt de bodem luchtiger. Bacteriën en schimmels kunnen de stalmest dan sneller afbreken.

• Door beschermen van voedingsgewassen tegen ziekten en plagen met chemische bestrijdingsmiddelen.

• Door veeteelt te voeren met krachtvoer.

Krachtvoer bevat precies die voedingsstoffen die de dieren nodig hebben.

• Door veredeling : het verbeteren van de eigenschappen van voedingsgewassen of landbouwhuisdieren door selectie en kruisingen.

- Selectie : planten of dieren met de beste eigenschappen worden uitgekozen om verder te kweken.

- Kruisingen : men laat twee organismen met verschillende gunstige eigenschappen zich voortplanten. Hierdoor kunnen de nakomelingen de gunstige eigenschappen van beide ouders krijgen.

DS 4 : je moet de kenmerken kunnen noemen van de gangbare landbouw in Nederland met voor en na delen.

• Kenmerken van de akkerbouw.

- Grote bedrijven met heel veel grond.

- De voedingsgewassen worden verbouwd in monoculturen.

- Monocultuur : een grote akker waarop maar één soort gewas wordt verbouwd.

• Voordelen van monoculturen.

- Er kunnen grote machines worden gebruikt om de bodem te bewerken en te oogsten: hierdoor kunnen de gewassen goedkoop worden verbouwd.

• Nadelen van monoculturen.

- Er is veel kans op insectenplagen en op ziekten van de gewassen. Hiertegen worden chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt.

- Chemische bestrijdingsmiddelen zijn giftige stoffen die schadelijke organismen doden.

- Het gevaar bestaat dat bestrijdingsmiddelen in ons drinkwater terecht komen.

- De bodem raakt snel uitgeput. Daarom wordt veel kunstmest gebruikt. Kunstmest kan in ons drinkwater terecht komen.

• Kenmerken van de intensieve veehouderij (bio-industrie).

- Bedrijven met veel landbouwhuisdieren op weinig grond.

- Veevoer wordt niet zelf verbouwd maar gekocht (70% van de grondstoffen voor het veevoer komt uit het buitenland).

• Voordelen van de bio-industrie.

- De bedrijven leveren veel op (vlees, melk of eieren).

• Nadelen van de bio-industrie.

- De dieren hebben vaak geen prettig leven (bijv. kippen in een legbatterij).

- Mestoverschot.

- Gassen uit de mest zorgen voor verzuring van het milieu en voor toenamen van het broeikaseffect.

DS 9 : Je moet de kenmerken van chemische en biologische bestrijding kunnen noemen.

• Chemische bestrijding.

- Door biociden : bestrijdingsmiddelen die organismen doden.

• Voordelen van chemische bestrijding.

- Snel effect ( zieketen en plagen kunnen goed worden bestreden).

• Nadelen van chemische bestrijding.

- Veel biociden zijn niet selectief : ze doden veen soorten organismen, ook onschadelijke en nuttige soorten.

- Er treedt resistentie op : de organismen worden ongevoelig voor een bestrijdingsmiddel of voor de gebruikte hoeveelheid.

- Er treedt accumulatie op : in voedselketens hopen de biociden zich op, doordat ze niet of zeer langzaam biologisch worden afgebroken. Vooral in dieren die aan het eind van een voedselketen staan, hopen de bestrijdingsmiddelen zich op.

• Biologische bestrijding.

- Door gebruikt van natuurlijke vijanden : bijv. de bestrijding van witte vliegen met sluipwespen.

- Door lokken met geuren of geluiden : de geloken dieren worden gedood of onvruchtbaar gemaakt.

- Door vruchtwisseling: bijv. de teelt van aardappelen.