Hoofdstuk 12: De huid
- De huid is er belangrijk. Je kunt ermee zien hoe het met iemand gesteld is, maar het is ook het zintuig orgaan van “gevoel”. Het helpt ook aan het reguleren van je temperatuur, en het is een barrière tegen giftige stoffen en ziektekiemen. Bovendien zorgt het dat je niet uitdroogt; én het beschermt tegen UV-straling. Ook beschermt het de organen eronder.
- De huid heeft een gemiddelde oppervlakte van 1,5m2. Hij weegt ongeveer 3200 gram: gemiddeld 16% van het totale lichaamsgewicht.
12.1
- Wetenschappers hebben al bijna 400 jaar geleden huidcellen en delen van de huid ontdekt en onderzocht. In de 19e eeuw werden weefsels beschreven en huidstructuren, maar ook het zenuwweefsel. De elektronenmicroscoop en kleuringtechnieken hebben in de 20e eeuw veel dingen op cellulair niveau geopenbaard.
12.2
- De huid bestaat uit 3 hoofdlagen, van buiten naar binnen: Opperhuid, lederhuid, onderhuids bindweefsel. De opperhuid bestaat uit dekweefselcellen, de lederhuid uit bindweefsel met o.a. bloedvaten, lymfevaten, zenuwen en zintuigjes. Het onderh.bw. is vooral opgebouwd uit vetweefsel, en isoleert en zorgt voor beweging.
- De buitenste laag van de opperhuid heet de hoornlaag, daaronder ligt de slijmlaag, het onderste laagje van de slijmlaag is de kiemlaag. In de kiemlaag vinden veel delingen plaats, omdat de hoornlaag snel afslijt. Op hun weg naar “buiten” sterven ze, en worden ze van keratine (net als nagels en haren). Dan kunnen ze zonder gevaar afslijten (schilferen!). Je huid wordt ongeveer elke maand vernieuwd. De opperhuid is bijna ondoorlaatbaar, behalve voor zweet op weg naar buiten, door de zweetkliertjes.
- Huidskleur wordt bepaald door pigment (= melanine). Het beschermt tegen UV-licht. Melanocyten maken pigment en liggen in de slijmlaag. Handen en voeten hebben relatief weinig pigment. Op plekken met veel melanocyten kunnen door de zon sproeten ontstaan. Bij moedervlekken is vele pigment opgehoopt.
- Eelt is een verdikking van de hoornlaag, en beschermt tegen veel wrijving en / of druk.
- Nagel bestaat uit keratine. Ze verhogen grijpvermogen, ze zorgen dat je kunt krabben en krassen, en ze beschermen teen- en vingertoppen tegen stoten.
- Haren groeien ook uit de kiemlaag. Plooien in de opperhuid vormen dan haarzakjes, die in de lederhuid liggen. Ze bestaan ook uit hoornstof (keratine) en pigment. Bij elke haar liggen talgkliertjes om de huid soepel te houden. Haren hebben haarspiertjes, die kunnen zorgen voor kippenvel. Er ontstaat een laagje lucht tussen de haren, maar bij mensen is zo weinig haar dat dit niet veel meer helpt tegen de kou. Wimpers hebben veel gevoelszintuigen: als er iets tegenaan komt, sluit je reflexmatig je ogen. Haar beschermt dus ook!
- Vitamine D is nodig bij kalkafzetting. Pro-vitamine D wordt gevormd uit UV-straling van de zon, en is één van de afscheidingsproducten in talg. Bij jonge kinderen kan Rachitis ontstaan, een ziekte waarbij te weinig kalk tegen botten wordt afgezet. Dit is te genezen door vitamine D te slikken.
- De lederhuid is erg dik, en bestaat uit bindweefsel waarin bloedvaatjes, zintuigen, zenuwen, zweetkliertjes, haarzakjes, en talgkliertjes. Hierin zit huidgevoel: warmte-, koude-, druk-, tast-, pijn- zintuigen. De lederhuid zit door plooiingen in de opperhuid verankerd. Door de plooiingen ontstaan huidlijsten, goed te zien bij vingerafdrukken. Als de leerhuid loslaat van de opperhuid ontstaat een blaar, waarin vocht of bloed kan gaan zitten.
- In de leerhuid liggen zweetkliertjes, die uitmonden in zweetporiën op het huidoppervlak. Ze liggen veel in je hand- en voetpalmen, en op de rug, oksels, voorhoofd. Per etmaal produceer je ongeveer ¾ liter zweet. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer zweet je maakt. Zweet bestaat uit water met een beetje zout, ureum, en een aantal zuren.
- Het onderhuids bindweefsel is niet echt “huid”, maar hoort er wel bij. Het scheidt de bovenliggende lagen van de onderliggende weefsels. In dit weefsel ligt vet opgeslagen. Het onderh. bw. ligt heel losjes op de onderliggende weefsels: je kunt huid ook optillen. Het onderh. bw. beschermt tegen invloeden van buiten, bijvoorbeeld stoten en verwonden. Het isoleert ook tegen warmte en kou.
12.3
- Lichaamstemperatuur varieert tussen 28°C van de huid op de handen, tot 39°C in de lever. De hypothalamus regelt je temperatuur. De gemiddelde temp. Van 37°C heet de kerntemperatuur, de lagere temperatuur daaromheen is de schildtemperatuur.
- De hypothalamus ontvangt temperatuur gegevens doordat het langsstromend bloed registreert, en informatie vanuit de lederhuid krijgt.
- Boven de 30°C produceert je lichaam meer warmte dan het kwijt kan. Dit kan ook komen door ziekte of teveel krachtinspanning. Daarom gaat je lichaam minder warmte maken, en meer kwijtraken. Daartoe moet de celactiviteit afnemen: je wordt langzaam en futloos (gebeurt dus ook als je in de warme zon loopt). Daarnaast wordt je rood: de bloedvaten verwijden om meer oppervlakte te krijgen en zo meer warmte per tijdseenheid te krijgen. De derde manier is transpireren: voor het verdampen van zweet is warmte nodig. Dit komt uit je lichaam. Zo wordt dus warmte aan je huid onttrokken.
- Als het koud wordt, kan je lichaam de veel afkoelen. Dan nemen stofwisseling en verbranding in de cellen toe. Je gaat rillen, en daarbij ontstaat warmte. Dit wordt geregeld door de hypothalamus: schildklier moet meer (of minder) schildklierhormoon produceren. Hoe meer van dit hormoon, hoe sneller de stofwisseling.
Bovendien worden de zweetklieren minder actief, én treedt bloedvatvernauwing op. Dit gebeurt net als bij warmteverlies door het autonome zenuwstelsel.
Een vierde manier, is natuurlijk het aantrekken van (meer) kleren.
- Als je koorts hebt, gaan de witte bloedcellen eiwitten afscheiden om de ziektekiemen te doden. Deze eiwitten zorgen dat de thermostaat in de hypothalamus wat wordt verhoogd. Hij registreert dus een normale temperatuur, maar vindt die te laag. Je hebt het koud en gaat klappertanden en rillen. Gevolg: lichaam gaat meer warmte produceren. Als de ziektekiemen bestreden zijn, zakt de thermostaat. Maar, je lichaam is nog warm, dus je voelt erg warm aan en je transpireert.
12.4
- Als je je ernstig brandt, kunnen 1e, 2e, 3e, 4e graads brandwonden ontstaan.
- Bij 1e graads brandwonden is de huid pijnlijk en rood. Ze genezen snel.
- Als er blaren bij ontstaan, gepaard met veel pijn, is er sprake van 2e graads brandwonden. Deze zijn ook nog goed te genezen, maar het duurt wel wat langer.
- Bij 3e graads brandwonden is de lederhuid ook ernstig beschadigd. Je kunt ze dan niet meer voelen. Ook bij 4e graads brandwonden is dit het geval, maar daarbij is ook nog (een deel van) het onderhuids bindweefsel ernstig beschadigd. De grootte bepaald hoeveel vochtverlies er is, en hoe snel dat gaat. Het is soms moeilijk leeglopen van het vaatstelsel te voorkomen of te compenseren. De homeostase wordt ernstig verstoord: bij een verbrandingspercentage van 40 of meer is de kans groot dat iemand overlijdt.
- Jeugdpuistjes, of acné, komen veel voor tussen de 11 en 18. Oorzaak is een grotere activiteit van de talgkliertjes, met name in het gezicht, de nek, de borst, de rug en de bovenarmen. Onder invloed van bepaalde geslachtshormonen produceren de kliertjes meer en een anders samengesteld talg. In combinatie met vuil kunnen de poriën verstopt raken, en als ze ontstoken zijn heb je puistjes. Goede hygiëne is erg zinvol.
- Eczeem komt ook veel voor. De kenmerken zijn roodhuid, uitslag en jeuk. Het is het gevolg van allergie, bijvoorbeeld aardbeien, huisstofmijt, of stuifmeel. Roos is ook een vorm van eczeem. Contacteczeem treedt op als je huid niet tegen aanraken van een stof kan: bijvoorbeeld wasmiddel. Eczeem is niet gevaarlijk, maar wel erg vervelen. Het beste middel is de oorzaak uit de weg gaan. Zwemmerseczeem wordt veroorzaakt door een schimmelsoort, op vochtige vloeren. Zalfjes en hygiëne verhelpen het probleem.
- Het wrattenvirus veroorzaakt wratten: een woekering van de opperhuid. Meestal gaan ze vanzelf weg, maar dat kan soms lang duren. Je kunt ze ook wegbranden of aanstrippen met vloeibare stikstof: dat is zo koud dat er een blaar onder de wrat ontstaat: de huid met wrat sterft af.
- De huid is er belangrijk. Je kunt ermee zien hoe het met iemand gesteld is, maar het is ook het zintuig orgaan van “gevoel”. Het helpt ook aan het reguleren van je temperatuur, en het is een barrière tegen giftige stoffen en ziektekiemen. Bovendien zorgt het dat je niet uitdroogt; én het beschermt tegen UV-straling. Ook beschermt het de organen eronder.
- De huid heeft een gemiddelde oppervlakte van 1,5m2. Hij weegt ongeveer 3200 gram: gemiddeld 16% van het totale lichaamsgewicht.
12.1
- Wetenschappers hebben al bijna 400 jaar geleden huidcellen en delen van de huid ontdekt en onderzocht. In de 19e eeuw werden weefsels beschreven en huidstructuren, maar ook het zenuwweefsel. De elektronenmicroscoop en kleuringtechnieken hebben in de 20e eeuw veel dingen op cellulair niveau geopenbaard.
- De huid bestaat uit 3 hoofdlagen, van buiten naar binnen: Opperhuid, lederhuid, onderhuids bindweefsel. De opperhuid bestaat uit dekweefselcellen, de lederhuid uit bindweefsel met o.a. bloedvaten, lymfevaten, zenuwen en zintuigjes. Het onderh.bw. is vooral opgebouwd uit vetweefsel, en isoleert en zorgt voor beweging.
- De buitenste laag van de opperhuid heet de hoornlaag, daaronder ligt de slijmlaag, het onderste laagje van de slijmlaag is de kiemlaag. In de kiemlaag vinden veel delingen plaats, omdat de hoornlaag snel afslijt. Op hun weg naar “buiten” sterven ze, en worden ze van keratine (net als nagels en haren). Dan kunnen ze zonder gevaar afslijten (schilferen!). Je huid wordt ongeveer elke maand vernieuwd. De opperhuid is bijna ondoorlaatbaar, behalve voor zweet op weg naar buiten, door de zweetkliertjes.
- Huidskleur wordt bepaald door pigment (= melanine). Het beschermt tegen UV-licht. Melanocyten maken pigment en liggen in de slijmlaag. Handen en voeten hebben relatief weinig pigment. Op plekken met veel melanocyten kunnen door de zon sproeten ontstaan. Bij moedervlekken is vele pigment opgehoopt.
- Eelt is een verdikking van de hoornlaag, en beschermt tegen veel wrijving en / of druk.
- Nagel bestaat uit keratine. Ze verhogen grijpvermogen, ze zorgen dat je kunt krabben en krassen, en ze beschermen teen- en vingertoppen tegen stoten.
- Haren groeien ook uit de kiemlaag. Plooien in de opperhuid vormen dan haarzakjes, die in de lederhuid liggen. Ze bestaan ook uit hoornstof (keratine) en pigment. Bij elke haar liggen talgkliertjes om de huid soepel te houden. Haren hebben haarspiertjes, die kunnen zorgen voor kippenvel. Er ontstaat een laagje lucht tussen de haren, maar bij mensen is zo weinig haar dat dit niet veel meer helpt tegen de kou. Wimpers hebben veel gevoelszintuigen: als er iets tegenaan komt, sluit je reflexmatig je ogen. Haar beschermt dus ook!
- Vitamine D is nodig bij kalkafzetting. Pro-vitamine D wordt gevormd uit UV-straling van de zon, en is één van de afscheidingsproducten in talg. Bij jonge kinderen kan Rachitis ontstaan, een ziekte waarbij te weinig kalk tegen botten wordt afgezet. Dit is te genezen door vitamine D te slikken.
- De lederhuid is erg dik, en bestaat uit bindweefsel waarin bloedvaatjes, zintuigen, zenuwen, zweetkliertjes, haarzakjes, en talgkliertjes. Hierin zit huidgevoel: warmte-, koude-, druk-, tast-, pijn- zintuigen. De lederhuid zit door plooiingen in de opperhuid verankerd. Door de plooiingen ontstaan huidlijsten, goed te zien bij vingerafdrukken. Als de leerhuid loslaat van de opperhuid ontstaat een blaar, waarin vocht of bloed kan gaan zitten.
- In de leerhuid liggen zweetkliertjes, die uitmonden in zweetporiën op het huidoppervlak. Ze liggen veel in je hand- en voetpalmen, en op de rug, oksels, voorhoofd. Per etmaal produceer je ongeveer ¾ liter zweet. Hoe hoger de temperatuur, hoe meer zweet je maakt. Zweet bestaat uit water met een beetje zout, ureum, en een aantal zuren.
12.3
- Lichaamstemperatuur varieert tussen 28°C van de huid op de handen, tot 39°C in de lever. De hypothalamus regelt je temperatuur. De gemiddelde temp. Van 37°C heet de kerntemperatuur, de lagere temperatuur daaromheen is de schildtemperatuur.
- De hypothalamus ontvangt temperatuur gegevens doordat het langsstromend bloed registreert, en informatie vanuit de lederhuid krijgt.
- Boven de 30°C produceert je lichaam meer warmte dan het kwijt kan. Dit kan ook komen door ziekte of teveel krachtinspanning. Daarom gaat je lichaam minder warmte maken, en meer kwijtraken. Daartoe moet de celactiviteit afnemen: je wordt langzaam en futloos (gebeurt dus ook als je in de warme zon loopt). Daarnaast wordt je rood: de bloedvaten verwijden om meer oppervlakte te krijgen en zo meer warmte per tijdseenheid te krijgen. De derde manier is transpireren: voor het verdampen van zweet is warmte nodig. Dit komt uit je lichaam. Zo wordt dus warmte aan je huid onttrokken.
- Als het koud wordt, kan je lichaam de veel afkoelen. Dan nemen stofwisseling en verbranding in de cellen toe. Je gaat rillen, en daarbij ontstaat warmte. Dit wordt geregeld door de hypothalamus: schildklier moet meer (of minder) schildklierhormoon produceren. Hoe meer van dit hormoon, hoe sneller de stofwisseling.
Bovendien worden de zweetklieren minder actief, én treedt bloedvatvernauwing op. Dit gebeurt net als bij warmteverlies door het autonome zenuwstelsel.
Een vierde manier, is natuurlijk het aantrekken van (meer) kleren.
- Als je koorts hebt, gaan de witte bloedcellen eiwitten afscheiden om de ziektekiemen te doden. Deze eiwitten zorgen dat de thermostaat in de hypothalamus wat wordt verhoogd. Hij registreert dus een normale temperatuur, maar vindt die te laag. Je hebt het koud en gaat klappertanden en rillen. Gevolg: lichaam gaat meer warmte produceren. Als de ziektekiemen bestreden zijn, zakt de thermostaat. Maar, je lichaam is nog warm, dus je voelt erg warm aan en je transpireert.
12.4
- Als je je ernstig brandt, kunnen 1e, 2e, 3e, 4e graads brandwonden ontstaan.
- Als er blaren bij ontstaan, gepaard met veel pijn, is er sprake van 2e graads brandwonden. Deze zijn ook nog goed te genezen, maar het duurt wel wat langer.
- Bij 3e graads brandwonden is de lederhuid ook ernstig beschadigd. Je kunt ze dan niet meer voelen. Ook bij 4e graads brandwonden is dit het geval, maar daarbij is ook nog (een deel van) het onderhuids bindweefsel ernstig beschadigd. De grootte bepaald hoeveel vochtverlies er is, en hoe snel dat gaat. Het is soms moeilijk leeglopen van het vaatstelsel te voorkomen of te compenseren. De homeostase wordt ernstig verstoord: bij een verbrandingspercentage van 40 of meer is de kans groot dat iemand overlijdt.
- Jeugdpuistjes, of acné, komen veel voor tussen de 11 en 18. Oorzaak is een grotere activiteit van de talgkliertjes, met name in het gezicht, de nek, de borst, de rug en de bovenarmen. Onder invloed van bepaalde geslachtshormonen produceren de kliertjes meer en een anders samengesteld talg. In combinatie met vuil kunnen de poriën verstopt raken, en als ze ontstoken zijn heb je puistjes. Goede hygiëne is erg zinvol.
- Eczeem komt ook veel voor. De kenmerken zijn roodhuid, uitslag en jeuk. Het is het gevolg van allergie, bijvoorbeeld aardbeien, huisstofmijt, of stuifmeel. Roos is ook een vorm van eczeem. Contacteczeem treedt op als je huid niet tegen aanraken van een stof kan: bijvoorbeeld wasmiddel. Eczeem is niet gevaarlijk, maar wel erg vervelen. Het beste middel is de oorzaak uit de weg gaan. Zwemmerseczeem wordt veroorzaakt door een schimmelsoort, op vochtige vloeren. Zalfjes en hygiëne verhelpen het probleem.
- Het wrattenvirus veroorzaakt wratten: een woekering van de opperhuid. Meestal gaan ze vanzelf weg, maar dat kan soms lang duren. Je kunt ze ook wegbranden of aanstrippen met vloeibare stikstof: dat is zo koud dat er een blaar onder de wrat ontstaat: de huid met wrat sterft af.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden