Hoofdstuk 1

Biologisch afbreekbaar afval: afval dat door bacteriën en schimmels kan worden afgebroken.
- Afvalresten van planten, dieren of mensen
- Afval van producten gemaakt van delen van planten of dieren
- Voorbeelden: bladeren, uitwerpselen, fruitschillen, broodkorsten en papier
Niet biologisch afbreekbar afval: afval dat niet door bacteriën en schimmels kan worden afgebroken.
- Afval van producten gemaakt van glas, metaal, steen of kunststoffen bijvoorbeeld plastic
- Alleen de mens zorgt voor niet biologisch afbreekbaar afval

- Voorbeelden: wijnflessen, batterijen, steenpuin en shampooflessen

Voedselketen: een reeks soorten organismen, waarbij elke soort voedselbron is voor de volgende soort.
- Elk deel van een voedselketen heet een schakel
- Elke voedselketen heeft een plantensoort als eerste schakel
Voedselweb: een netwerk van met elkaar samenhangende voedselketens

Producenten: planten
- In planten vindt fotosynthese plaats:
WATER + KOOLSTOFDIOXIDE + LICHT : GLUCOSE + ZUURSTOF
- Uit glucose worden de stoffen gemaakt waaruit planten bestaan. Hierbij zijn ook voedingsstoffen uit de bodem nodig.
- Planten produceren het voedsel voor alle andere organismen
Consumenten: dieren en mensen
- Consumenten leven van stoffen van producenten
- Planteneters eten planten (herbivoren)
- Vleeseters eten dieren (carnivoren)
- Alleseters eten zowel dieren als planten (omnivoren)
Reducenten: bacteriën en schimmels

- Bacteriën en schimmels ruimen dode resten planten en dieren op
- De voedingsstoffen die hierbij vrijkomen, worden weer door planten gebruikt

Huishoudelijk afval in 7 groepen:
- Groente, fruit en tuinafval GFT
- Papier en karton
- Plastic en andere kunststoffen
- Glas
- Textiel
- Metalen
- Overig afval
Manieren van gescheiden afvalinzameling:
- Groente, fruit en tuinafval GFT in een GFT container
- Papier en karton in speciale afvalcontainers/ papier bakken of bij verengingen die het ophalen
- Glas, blik, plastic, kunststof flessen en textiel in speciale bakken of bollen
- Klein chemisch afval KCA bij het gemeentedepot, bij de chemokar of bij bedrijven
• Klein chemisch afval is het chemisch afval van huishoudens

Gescheiden inzameling van afval maakt milieuvriendelijke verwerking mogelijk

Recycling: afvalproducten gebruiken als grondstoffen voor nieuwe producten (glas, papier. plastic en andere kunststoffen)
- Milieuvriendelijk door besparing van grondstoffen
Composteren: reducenten breken GFT afval af tot compost
- Compost wordt gebruikt als mest voor de tuin
- Milieuvriendelijk doordat voedingsstoffen uit GFT afval weer bij planten terechtkomen
Storten op een vuilnisbelt
- Voordelen: gemakkelijk en goedkoop
- Nadelen: veroorzaakt stank en ongedierte en kan leiden tot bodem en grondwatervervuiling
Verbranden in verbrandingsovens
- Voordelen: kost weinig ruimte en er kan elektriciteit worden opgewekt
- Nadelen: luchtvervuiling en er blijven giftige verbrandingsresten over (slakken)

Oorzaken hoe de hoeveelheid van het afval toeneemt
- Groei van de bevolking
- Groei van de welvaart
• We kopen steeds meer dingen en gooien ook meer dingen weg
• We gebruiken steeds meer wegwerpartikelen: producten die we meestal slechts 1 keer gebruiken en dan weggooien


Hergebruik: opnieuw gebruiken van afgedankte producten
- Kleding, wasmachines, tv’s, meubels enz. via kringloopwinkels en het leger des heils
Zo weinig mogelijk wegwerpartikelen gebruiken

In voedselpiramides worden consumenten verdeeld in verschillende orden
Piramide van aantallen: geeft van elke schakel van een voedselketen het aantal organismen weer.
- In een voedselketen wordt het aantal organismen in elke volgende schakel meestal kleiner. Soms is dit niet het geval. Dan heeft de piramide van aantallen geen piramidevorm
Piramide van biomassa: geeft van elke schakel van een voedselketen de biomassa weer
- Biomassa: het totale gewicht van alle energierijke stoffen van een organisme
- In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner

Bij fotosynthese in planten wordt zonne-energie vastgelegd in glucose
- Glucose is een energierijke stof
- Planten kamen uit glucose allerlei andere energierijke stoffen
Energiestroom: in een voedselketen worden energierijke stoffen doorgegeven aan de volgende schakel van de voedselketen.
In elke schakel van een voedselketen verdwijnt er energie uit de voedselketen:

- Door sterfte van planten of dieren
- Via uitwerpselen
- Door energieverbruik voor onder andere beweging en het op peil houden van de lichaamstemperatuur
Het overgebleven deel van de energierijke stoffen wordt gebruikt door de groei. Dit deel kan als voedsel dienen voor de volgende schakel van een voedselketen.

Waterzuiveringsinstallatie:
Rooster: houdt grote stukken afval tegen
Voorbezinktank: door de langzame stroming van rioolwater zakt veel afval naar de bodem
Beluchtingstank: bacteriën breken zwevende stukken afval af
- De bacteriën verbruiken veel zuurstof
Nabezinktank: de overgebleven afvaldeeltjes bezinken
Rioolslib: afval uit de bezinktanks. Dit afval wordt gedroogd en vervolgens gestort of verbrand

De voedselrelaties worden weergegeven met pijlen