Menstruatie

periodieke​ ​(maandelijkse)​ ​baarmoederbloeding​ ​bij de​ ​meeste​ ​primaten

Mutaties

verandering​ ​in​ ​het​ ​DNA​ ​van​ ​een​ ​organisme

 

Nageboorte

de​ ​placenta,​ ​navelstrengresten​ ​en​ ​de​ ​vruchtvliezen verlaten​ ​het​ ​lichaam​ ​van​ ​de​ ​moeder

Navelstreng

streng​ ​die​ ​het​ ​embryo​ ​van​ ​zoogdieren​ ​verbindt​ ​met de​ ​placenta.​ ​De​ ​navelstreng​ ​bevat​ ​twee​ ​slagaders en​ ​een​ ​ader

Negatieve​ ​terugkoppeling

een​ ​stof​ ​remt​ ​zijn​ ​eigen​ ​aanmaak

Oestrogeen

door​ ​de​ ​eierstok​ ​afgescheiden​ ​hormoon,​ ​dat ontwikkeling​ ​van​ ​de​ ​geslachtsorganen,​ ​de vrouwelijke​ ​geslachtskenmerken​ ​en​ ​de​ ​groei​ ​van het​ ​baarmoederslijmvlies​ ​stimuleert​ ​en​ ​tevens​ ​de afscheiding​ ​van​ ​FSH​ ​door​ ​de​ ​hypofyse​ ​remt

Ongeslachtelijke​ ​voortplanting

reproductie​ ​waarbij​ ​1​ ​ouderlijk​ ​individu​ ​betrokken​ ​is

Ontsluiting

stadium​ ​van​ ​de​ ​bevalling,​ ​waarbij​ ​de

baarmoedermond​ ​wijder​ ​wordt​ ​en​ ​de​ ​vruchtvliezen breken

Ovarium

eierstok

Ovulatie

eisprong;​ ​het​ ​openbarsten​ ​van​ ​een​ ​follikel​ ​waardoor een​ ​eicel​ ​vrijkomt

Periodieke​ ​onthouding

geen​ ​geslachtsgemeenschap​ ​tijdens​ ​de​ ​vruchtbare periode

Placenta

placenta​ ​of​ ​Moederkoek​ ​is​ ​een​ ​orgaan​ ​dat​ ​is ontstaan​ ​uit​ ​de​ ​buitenkant​ ​van​ ​het​ ​embryoblaasje en​ ​het​ ​baarmoederslijmvlies,​ ​dat​ ​zorgt​ ​voor uitwisseling​ ​van​ ​stoffen​ ​tussen​ ​het​ ​bloed​ ​van​ ​de moeder​ ​en​ ​dat​ ​van​ ​het​ ​kind

Prenatale​ ​diagnostiek

technieken​ ​waarmee​ ​de​ ​foetus​ ​onderzocht​ ​kan worden

Primaire​ ​geslachtskenmerken

kenmerken​ ​die​ ​vanaf​ ​de​ ​geboorte​ ​al​ ​aanwezig​ ​zijn, zoals​ ​de​ ​penis​ ​en​ ​vagina

Progesteron

hormoon​ ​geproduceerd​ ​door​ ​het​ ​gele​ ​lichaam​ ​in een​ ​eierstok​ ​of​ ​door​ ​de​ ​placenta.

Prostaat                            deel​ ​van​ ​het​ ​mannelijk​ ​voortplantingsstelsel​ ​waar

bij​ ​de​ ​mens​ ​de​ ​zaadleiders​ ​en​ ​urineleider​ ​in uitkomen.​ ​De​ ​prostaat​ ​voegt​ ​vocht​ ​met voedingsstoffen​ ​aan​ ​de​ ​zaadcellen

Recombinatie                                 het​ ​ontstaan​ ​van​ ​nieuwe​ ​combinaties​ ​van

allelen/genen.​ ​Recombinatie​ ​kan​ ​het​ ​gevolg​ ​zijn​ ​van de​ ​toevalsverdeling​ ​van​ ​beide​ ​homologe chromosomen​ ​bij​ ​de​ ​meiose​ ​over​ ​de​ ​haploïde cellen.​ ​Recombinatie​ ​kan​ ​ook​ ​het​ ​gevolg​ ​zijn​ ​van crossing-over

Secundaire​ ​geslachtskenmerken                   kenmerken​ ​die​ ​pas​ ​tijdens​ ​de​ ​puberteit​ ​ontstaan

Seksualiteit                        menselijke​ ​gevoelens​ ​en​ ​handelingen​ ​die​ ​een​ ​rol

spelen​ ​bij​ ​lust​ ​en​ ​opwinding

Soa                                                      seksueel​ ​overdraagbare​ ​aandoening,​ ​een

infectieziekte

Spiraaltje                            anticonceptiemethode​ ​die​ ​geplaatst​ ​wordt​ ​in​ ​de

baarmoeder​ ​en​ ​die​ ​innesteling​ ​voorkomt​ ​(sommige spiraaltjes​ ​zijn​ ​in​ ​combi​ ​met​ ​hormonen)

Sterilisatie                        het​ ​onderbreken​ ​van​ ​de​ ​zaadleiders​ ​bij​ ​de​ ​man​ ​of

eileiders​ ​bij​ ​de​ ​vrouw

Syfilis                               seksueel​ ​overdraagbare​ ​aandoening​ ​met​ ​zweertjes

aan​ ​slijmvliezen​ ​en​ ​verlammingen​ ​en​ ​aantastingen van​ ​hersenen​ ​in​ ​een​ ​vergevorderd​ ​stadium

Testis                                                                zaadbal

Testosteron                        mannelijk​ ​geslachtshormoon,​ ​die​ ​de​ ​mannelijke

secundaire​ ​geslachtskenmerken​ ​veroorzaakt

Vlokkentest               vorm​ ​van​ ​prenatale​ ​diagnostiek​ ​waarbij​ ​arts​ ​vlokken

van​ ​de​ ​placenta​ ​wegzuigt

Vruchtvlies                                                      vlies​ ​om​ ​het​ ​embryo​ ​(de​ ​foetus)

Vruchtwater                         vocht​ ​om​ ​een​ ​embryo​ ​(foetus);​ ​beschermt​ ​o.a.

teggen​ ​stoten​ ​en​ ​uitdroging

 

Vruchtwaterpunctie

met​ ​een​ ​holle​ ​naald​ ​wordt​ ​vruchtwater​ ​opgezogen met​ ​daarin​ ​cellen​ ​van​ ​de​ ​foetus

 

 

Wee

samentrekking​ ​van​ ​de​ ​spieren​ ​in​ ​de​ ​baarmoeder

 

 

Zaadblaasje

orgaantje​ ​dat​ ​aan​ ​de​ ​zaadcellen​ ​een​ ​vocht​ ​toevoegt de​ ​zaadcellen​ ​actief​ ​maakt

 

Zygote

bevruchte​ ​eicel,​ ​die​ ​ontstaat​ ​door​ ​versmelting​ ​van twee​ ​gameten

 

 

 

 

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

§​ ​4.1

Eens​ ​per​ ​maand​ ​uit​ ​eierstok​ ​eicel​ ​vrij:​ ​eisprong/ovulatie

● Eicel​ ​komt​ ​in​ ​één​ ​van​ ​de​ ​eileiders​ ​terecht

• Rondom​ ​eisprong​ ​geslachtsgemeenschap:​ ​kans​ ​op​ ​zwangerschap

 

Zaadlozing,​ ​honderden​ ​miljoenen​ ​zaadcellen​ ​komen​ ​vrij​ ​→ zaadcellen​ ​zwemmen​ ​vanuit​ ​vagina​ ​naar​ ​eileider,​ ​enkele​ ​honderden​ ​bereiken​ ​eicel​ ​in eileider​ ​→​ ​één​ ​zaadcel​ ​bevrucht​ ​de​ ​eicel,​ ​kern​ ​van​ ​die​ ​zaadcel​ ​dringt​ ​de​ ​eicel​ ​binnen​ ​→  chromosomen​ ​uit​ ​zaadcel​ ​komen​ ​bij​ ​chromosomen​ ​van​ ​eicel​ ​→​ ​eicel​ ​is​ ​bevrucht bevruchte​ ​eicel​ ​=​ ​zygote

• vormt​ ​direct​ ​na​ ​versmelten​ ​met ​zaadcel​​ ​ondoordringbare​ ​laag:​ ​voorkomt bevruchting ​ ​door​ ​tweede​ ​zaadcel

● deling​ ​waarbij​ ​de​ ​cellen​ ​niet​ ​groeien​ ​=​ klievingsdeling  

• In​ ​baarmoeder​ ​aangekomen​ ​bestaat​ ​klompje​ cellen​ ​​uit​ ​ong.​ ​honderd​ ​cellen.  Er​ ​ontstaat​ een​        ​ holte​  ​ ​in​ ​=​ blastula

● In​ ​de​ ​holte​ ​groeit​ ​kleine​ ​groep​ cellen​ ​​uiteindelijk​ ​uit​ tot​      ​ ​een ​​baby

• Buitenste​ ​laag​ ​holte​ ​(blastula)​ ​vormt​ uitstulpingen​ ​​(vlokken).​ ​Deze​ ​groeien ​​het baarmoederslijmvlies​ ​in​ ​=​ innesteling
• In​ ​baarmoederslijmvlies​ ​vormen​ ​zich​ ​rond​ de​ ​​uitstulpingen​ ​bloedholten.​ ​Samen​ ​met deze​ ​uitstulpingen​ ​groeien​ ​de​ ​bloedholten​ ​uit​ ​tot​ ​de​ placenta​.​ ​De​ ​placenta​ ​bevat bloedvaten ​ ​van​ ​zowel​ ​moeder​ ​als​ ​embryo

● In​ ​het​ ​embryo​ ​ontstaan ​ ​eerst​ het​​ ​hart​ ​en​ ​de​ ​bloedvaten

● Navelstreng ​ krijgt​       ​ drie​    ​ ​bloedvaten

• • Twee​ ​navelstrengslagaders​ ​vervoeren​ ​de​ ​afvalstoffen​ van​ ​​het​ ​embryo​ ​naar​ ​de placenta

○ De​ ​navelstrengader​ ​vervoert​ ​zuurstof​ ​en ​voedingsstoffen​​ ​van​ ​de​ ​placenta naar​ ​het​ ​embryo

• ​   ​In​ ​de​ ​placenta​ ​vindt​ ​uitwisseling​ ​plaats​ ​van:
  • voedingsstoffen
  • zuurstof
  • afvalstoffen

De​ ​bloedsomlopen​ ​van​ ​moeder​ ​en​ ​embryo​ ​blijven​ ​gescheiden!

• Tijdens​ ​de​ ​embryonale​ ​ontwikkeling​ ​specialiseren​ ​de​ cellen​ ​​zich​ ​tot​ ​cellen​ ​met​ ​eigen bouw​ ​en​ ​functie​ ​;​ ​ontstaan​ ​van​ ​weefsel,​ ​organen​ ​en​ ​orgaanstelsels

● Na​ ​ong.​ ​8​ ​weken​ ​alle​ ​organen​ ​aangelegd ​:​​ foetus​ ​,​ ​ong.​ ​3​ ​cm​ ​lang

● vruchtvliezen​ ​en​ ​vruchtwater​ ​beschermen​ ​de​ ​foetus​ ​tegen​ ​stoten

Door​ ​klievingsdelingen​ ​ontstaat​ ​uit​ ​de​ ​bevruchte​ ​eicel​ ​een​ ​klompje​ ​cellen​ ​dat​ ​zich​ ​innestelt in​ ​het​ ​baarmoederslijmvlies.​ ​Het​ ​slijmvlies​ ​levert​ ​enige​ ​tijd​ ​voedingsstoffen​ ​en​ ​zuurstof​ ​voor verdere​ ​groei.

 

● Meisjes:​ ​44​ ​chromosomen,​ ​XX,​ ​intotaal​ 46​   ​ ​chromosomen

● Jongens:​ ​44​ ​chromosomen,​ ​XY,​ ​intotaal​ ​46​ ​chromosomen

 

Puberteit

• Jongens
  • O.i.v.​ ​hormonen​ ​groeien​ ​de​ ​balzak,​ ​zaadballen ​en​​ ​penis.​ ​Later​ ​ook ​​groei oksel-​ ​en​ ​schaamhaar

-    Zaadballen​ opgebouwd​ ​uit​ ​sterk​ ​gekronkelde​ ​zaadbuisjes,​ ​bijeengehouden​ ​door laagje​ ​bindweefsel

       -    Penis​ ​bevat​ zwellichamen

• Bij​ zaadlozing​ ​trekken​ ​spiertjes​ ​rond​ ​de​ bijbal​ ​​en​ ​zaadleiders​ ​samen,​ ​hierdoor ​​duwen ze​ ​zaadcellen​ ​naar​ ​de​ ​penis
• Prostaatklie​r​ ​en​ ​de​ zaadblaasjes​ ​geven​ vocht​ ​​mee​ ​aan​ ​passerende​ ​zaadcellen. ​​Vocht met​ ​zaadcellen​ ​samen​ ​=​ ​sperma

• Meisjes

○ Eerste​ ​uitwendige​ ​verandering:​ ​borstontwikkeling.​ ​Tijd​ ​later​ ​begin​ ​groei oksel-​ ​en​ ​schaamhaar.​ ​Gevolgd:​ ​groeien​ ​van:

              -​  ​vagina,​ ​clitoris,​ ​baarmoeder,​ ​eierstokken, ​​schaamlippen​ ​en​ ​het​ ​verbreden van​ ​de​ ​heupen

○ Vanaf​ ​puberteit​ ​tot​ ​de​ ​overgang​ ​(menopauze) ​​ontwikkelt​ ​zich​ ​elke​ ​maand ​​in één​ ​van​ ​de​ ​eierstokken​ ​een​ ​eicel.​ ​Onbevruchte​ ​eicellen​ ​sterven​ ​binnen​ ​24 uur​ ​af​ ​en​ ​´lossen​ ​op´

○ Vindt​ ​er​ ​geen​ ​bevruchting​ ​plaats​ ​=​ menstruatie

• • Spieren​ ​van​ ​de​ ​baarmoedermond​ ​trekken ​samen​​ ​en​ ​stoten​ ​het baarmoederslijmvlies​ ​af
  • De​ ​menstruatie​ ​ontstaat​ ​door​ ​een​ ​daling ​van​​ ​de​ ​concentratie​ ​progesteron ​​in het​ ​bloed.          

○ Rond​ ​ingang​ ​vangina​ ​ligt​ ​randje​ weefsel​ ​​=​ maagdenvlies​.​ ​Het​ ​maagdenvlies gaat​ ​bij ​ ​de​ ​eerste​ ​geslachtsgemeenschap​ ​stuk.

○ De​ ​grote​ ​en​ ​kleine​ ​schaamlippen​ ​bedekken ​de​​ ​vagina​ ​aan​ ​de ​​buitenzijde. Tussen​ ​kleine​ ​schaamlippen​ ​ligt​ clitoris

In​ ​puberteit​ ​verander​ ​je​ ​niet​ ​alleen​ ​lichamelijk,​ ​maar​ ​ook​ ​geestelijk:

● Je​ ​voelt​ ​je​ ​vaak​ ​onbegrepen,​ ​onzeker

● humeurig​ ​zijn

● botsen​ ​met​ ​je​ ​ouders,​ ​leraren​ ​en​ ​vrienden

Puberteit​ ​vormt​ ​overgang​ ​van​ ​kind​ ​naar​ ​volwassene.​ ​Daarbij​ ​hoort​ ​ontwikkelen​ ​volwassen houding​ ​over​ ​de​ ​eigen​ ​seksualiteit​ ​en​ ​die​ ​van​ ​(toekomstige)​ ​partner.​ ​Belangrijk​ ​onderdeel​ ​= verkennen​ ​van​ ​eigen​ ​lichaam​ ​=​ zelfbevrediging/masturbatie​ .​ ​Dit​ ​kan​ ​leiden​ ​tot​ ​een opwindend​ ​gevoel,​ ​een​ orgasme

- vrouwen​ ​prikkeling​ ​clitoris

• • mannen​ ​prikkeling​ ​eikel

 

Heteroseksueel:

​ ​je​ ​aangetrokken​ ​voelen​ ​tot​ ​iemand​ ​van​ ​het​ ​andere​ ​geslacht

Homoseksueel:

​ ​je​ ​aangetrokken​ ​voelen​ ​tot​ ​iemand​ ​van​ ​hetzelfde​ ​geslacht Biseksueel:

​ ​je​ ​aangetrokken​ ​voelen​ ​tot​ ​beide​ ​geslachten

 

Ongewenste​ ​intimiteit:

Ongewenst​ ​gedrag​ ​van​ ​seksuele​ ​aard

● lichamelijke​ ​aanrakingen

• opmerkingen
• vragen

● een​ ​manier​ ​van​ ​kijken

Familielid​ ​betrokken​ ​bij​ ​ongewenste​ ​intimiteit:​ ​ ​incest

 

Verkrachting  Extreme​ ​vorm​ ​van​ ongewenste​ ​intimiteiten

het​ ​ongewenst​ ​seksueel​ ​binnendringen​ ​in​ ​het​ ​lichaam​ ​van​ ​een​ ​ander

 

Aanranding

Als​ ​iemand​ ​ongewenst​ ​je​ ​geslachtsdelen​ ​aanraakt

 

§​ ​4.2

 

zaadcel

eicel

aantal​ ​gevormde

geslachtscellen​ ​per dag/maand

80​ ​miljoen​ ​per​ ​dag 2400​ ​miljoen​ ​per​ ​maand

1​ ​per​ ​maand

grootte

klein​ ​(10​ μ​m)

groot​ ​(0,1​ ​tot​ ​0,2​ ​mm)

aantal​ ​geslachtscellen​ ​uit één​ ​voorlopercel

vier

één

 

● Kern​ ​lichaamscel​ ​46​ ​chromosomen

• In​ ​een​ ​karyogram​ ​staan​ ​gefotografeerde​ ​chromosomen ​van​​ ​cel​ ​netjes​ ​gesorteerd ​​in paren​ ​bijeen
• Lichaamscellen​ ​zijn​ diploid​ ​(2n):​ ​ze​ ​bevatten​ ​23​ ​chromomen ○ voor​ ​elk​ ​paar​ ​geldt​ ​steeds:
  • • één​ ​van​ ​beide​ ​chromosomen​ ​is​ ​afkomstig ​van​​ ​moeder,​ ​het​ ​andere ​​van vader
    • ze ​ bevatten​    ​ beide​ ​ informatie​     ​ over​   ​ ​dezelfde              ​ erfelijke​          ​ eigenschappen​          ● Geslachtscellen​ ​afwijkend​ ​aantal​ ​chromosomen.​ ​Bij​ ​hun ​vorming​​ ​krijgen​ ​ze​ ​van ​​elk paar​ ​maar​ ​één​ ​exemplaar.​ ​23​ ​verschillende​ ​chromosomen​ ​:​ haploid​ ​(n)​ . ​​Haploide cellen​ ​bevatten​ ​alle​ ​erfelijke​ ​info,​ ​maar​ ​in​ ​enkelvoud

 

• Haploide​ ​geslachtscellen​ ​ontstaan​ ​uit​ ​speciale​ ​diploide ​cellen​​ ​in​ ​de​ ​zaadballen ​​en eierstokken.​ Deling​             ​ ​die​ ​het​ ​chromosoomaantal​ ​halveert:​ meiose ○ Meiose ​ I​

■ Chromosoomparen​ ​gaat​ ​uit​ ​elkaar.​ ​Dat ​levert​​ ​twee​ ​haploide​ ​groepen chromosomen​ ​op,​ ​elke​ ​groep​ ​in​ ​aparte​ ​cel.​ ​Alle​ ​chromosomen​ ​nog steeds​ ​verdubbeld,​ ​bestaan​ ​uit​ ​twee​ ​chromatiden,​ ​bijeengehouden door​ ​centromeer ○ Meiose​ ​II

■ Bij​ ​vrouwen​ ​alleen​ ​wanneer​ ​eicel​ ​bevrucht​ ​is.​ Chromatiden verdubbelde​ ​chromosomen​ ​gaan​ ​uit​ ​elkaar​ ​(net​ ​als​ ​bij​ ​mitose)

■ Na​ ​meiose​ ​I​ ​en​ ​II​ ​uiteindelijk​ ​vier ​cellen​​ ​onstaan​ ​met​ ​elk​ ​een​ ​haploid aantal​ ​chromosomen 

 

 

 

• In​ ​puberteit​ ​start​ ​in​ ​zaadballen​ ​vorming ​zaadcellen.​​ ​Zaadballen​ ​bestaan​ ​uit ​​dunne zaadbuisjes.
• Wand​ ​zaadbuisjes​ ​duizenden​ ​cellen​ ​die​ ​vanaf ​puberteit​​ ​constant​ ​delen.​ ​Uit ​​deze ´extra´​ ​cellen​ ​onstaan​ ​(diploide)​ ​voorlopercellen.​ ​Uit​ ​iedere​ ​voorlopercel​ ​onstaan door​ ​meiose​ ​vier​ ​haploide​ ​zaadcellen
• zaadcel: 

- zwemstaart:​ ​verplaatsing

- hals​ ​met​ ​mitochondrien:​ ​energie​ ​leveren

• • kop:​ ​bevat​ ​kern​ ​met​ ​chromosomen

 

• Bij​ ​mannen​ ​onstaan​ ​door​ ​een​ ​meiose​ uit​ ​​een​ ​voorlopercel​ ​steeds​ ​vier​ ​haploide zaadcellen,​ ​terwijl​ ​bij​ ​vrouwen​ ​bij​ ​de​ ​meiose​ ​uit​ ​een​ ​diploide​ ​cel​ ​slechts​ ​één​ ​haploide eicel ​ ​ontstaat
• Elke​ ​maand​ ​in​ ​één​ ​van​ ​eierstokken​ ​rijping​ eicel,​ ​​komt​ ​voor​ ​dat​ ​twe​ zich​​ ​tegelijkertijd ontwikkelen.​ ​Wanneer​ ​beide​ ​eicellen​ ​met​ ​zaadcel​ versmelten:​    ​ ​twee-eiige​ tweeling​ 
• Een-eiige​ ​tweeling:​ onstaan​ ​uit​ ​één​ ​eicel​ na​ ​​bevruchting,​ ​wanneer​ ​bij​ ​een ​​deling twee​ ​losse​ ​groepjes​ ​cellen​ ​onstaan,​ ​ieder​ ​groeit​ ​uit​ ​tot​ ​embryo.​ ​hetzelfde​ ​DNA,​ ​lijken sprekend​ ​op​ ​elkaar
• Siamese​ ​tweeling:​ ​een-eiige​ ​tweeling​ ​bij​ ​wie​ de​ ​​groepjes​ ​cellen​ ​niet​ ​volledig​ ​van elkaar​ ​zin​ ​losgekomen §​ ​4.3

● vruchtbaarheid​ ​start​ ​puberteit

● hypofyse​:​ ​hormoonklier​ ​die​ ​onderaan​ ​tussen​ ​beide​ ​hersenhelften​ ​ligt

○ productie​ ​hormonen​ ​FSH​ ​en​ ​LH

(​follikelstimulerend​ ​hormoon​ ​en​ luteïniserend​ hormoon) Jongens:

■ FSH:​ ​stimuleert​ ​zaadballen​ ​om​ ​zaadcellen​ ​te​ ​vormen

■ LH:​ ​stimuleert​ ​speciale​ ​cellen​ ​tussen​ de​ ​​zaadbuisjes​ ​om​ ​het​ ​hormoon testosteron​ ​te​ ​produceren ● O.i.v.​ ​testosteron:

- stem​ ​omlaag

- beharing​ ​schaamstreek​ ​en​ ​oksels

• • • baard​ ​en​ ​snor
    • spierontwikkeling

- groei​ ​uitwendige​ ​geslachtsorganen:​ ​penis,​ ​balzak

​                                                     ​⬇

​                          ​ ​Secundaire​ ​geslachtskenmerken

 

● Primaire​ ​geslachtskenmerken​ ​(geslachtsorganen)​ ​zijn​ ​bij​ ​de​ ​geboorte​ ​aanwezig

• Tertiaire​ ​geslachtskenmerken​ ​hebben​ ​te​ ​maken​ ​met ​het​​ ​ontwikkelen​ ​van​ ​een ​​eigen zelfstandige​ ​denkwijze​ ​en​ ​daarbij​ ​behorend​ ​gedrag

- eigen​ ​smaak

- eigen​ ​sociale​ ​netwerken​ ​opbouwen

• • eigen​ ​kijk​ ​op​ ​normen​ ​en​ ​waarden​ ​krijgen

 

Meisjes:

■ FSH​ ​en​ ​LH​ ​starten​ ​de​ menstruatiecyclus

■ FSH​ ​stimuleert​ ​elke​ ​maand​ ​ontwikkeling​ ​5 ​tot​​ ​12​ follikels​ in​ ​één ​​van beide​ ​eierstokken             

follikel​ ​=​ ​blaasje​ ​aantal​ ​cellen,​ ​waaronder​ ​toekomstige​ ​eicel Rijpende​ ​follikels​ ​vormen​ ​oestrogenen​ ​(vrouwelijke geslachtshormonen)               

• Halverwege​ ​menstruatiecyclus,​ ​rond​ ​dag​ ​14,​ ​stimuleert​ ​grote hoeveelheid​ ​oestrogenen​ ​van​ ​follikel​ ​de​ ​productie​ ​van​ ​extra​ ​LH​ ​door de​ ​hypofyse.​ ​Door​ ​plotselinge​ ​toename​ ​LH​ ​barst​ ​eicel​ ​uit​ ​follikel​ ​en komt​ in​ ​ ​eileider​ ​terecht:​ ovulatie           
• De​ ​in​ ​eierstok​ ​achtergebleven​ ​cellen ​van​​ ​follikel​ ​nemen​ ​veel vetachtige​ ​stoffen​ ​op,​ ​gele​ ​kleur:​ geel​ ​lichaam​ ​(restant​ ​follikel) Geel​ ​lichaam​ ​produceert​ ​naast​ ​kleine​ ​hoeveelheid​ ​oestrogeen​ ​ook progesteron.​ ​O.i.v.​ ​progesteron:

-      ontstaan​ ​extra​ ​bloedvaten​ ​in​ ​baarmoederslijmvlies.​ ​Hierdoor​ ​is er​ ​een​ ​grote​ ​aanvoer​ ​van​ ​voedingsstoffen​ ​en​ ​zuurstof​ ​mogelijk ter​ ​voorbereiding​ ​mogelijke​ ​zwangerschap.

→​ ​Vindt​ ​er​ ​geen​ ​innesteling​ ​plaats,​ ​dan​ ​sterft​ ​geel​ ​lichaam​ ​af.

Stop​ ​productie​ ​progesteron.​ ​Baarmoederslijmvlies​ ​sterft​ ​af: begin​ menstruatie

Rond​ ​dag​ ​14​ ​kan​ ​bevruchting,​ ​begin​ ​zwangerschap:​ ​stop​ ​´normale´​ ​menstruatiecyclus, ​​start hormoonproductie​ ​die​ ​is​ ​aangepast​ ​aan​ ​de​ ​zwangerschap

• Bevruchte​ ​eicel​ ​deelt​ ​tot​ ​klompje​ ​cellen​ dat​ ​​via​ ​eileider​ ​naar​ ​baarmoeder​ ​gaat Innestelen​ ​in​ ​baarmoederslijmvlies,​ ​vorming​ ​vlokken.​ ​Cellen​ ​in​ ​die​ ​vlokken​ ​vormen het​ ​hormoon​ HCG​ (​Humaan​ ​choriongonadotrofine)

● Ong.​ ​38​ ​weken​ ​na​ ​laatste ​ovulatie​​ ​vindt​ ​bevalling​ ​plaats

Bevalling​ ​bestaat​ ​uit​ ​drie​ ​fases

                      1.   Ontsluiting

Spieren​ ​baarmoeder​ ​trekken​ ​samen​ ​(​weeën​).​ ​Baarmoedermond​ ​gaat​ ​open, vruchtvliezen​ ​breken,​ ​vruchtwater​ ​loopt​ ​weg

                      2.    Uitdrijving

Door​ ​pers​weeën​ ​van​ ​baarmoederwand​ ​en​ ​samentrekken​ ​buikspieren​ ​komt​ ​de​ ​baby ter​ ​wereld.

                      3.    Nageboorte

Ten​ ​slotte​ ​volgt​ ​een​ ​aantal​ ​naweeën.​ ​Uitdrijving​ ​van​ ​placenta,​ ​resten​ ​vruchtvliezen en​ ​navelstreng

 

§​ ​4.4

ivf​ (​in​ ​vitro​ ​fertilisatie:​ ​´in​ ​glas​ ​bevruchting´​) bestaat​ ​uit​ ​vier​ ​fasen

1. Stimulering​ ​van​ ​follikelrijping

Door​ ​hormonen​ ​(o.a.​ ​FSH)​ ​toe​ ​te​ ​dienen,​ ​rijpen​ ​tegelijk​ ​vijf​ ​tot​ ​tien​ ​follikels

1. Aanprikken​ ​van​ ​follikels

Wanneer​ ​de​ ​follikels​ ​rijp​ ​zijn,​ ​zuigt​ ​de​ ​arts​ ​met​ ​een​ ​holle​ ​naald​ ​de​ ​eicellen​ ​uit​ ​de​ ​follikels​ ​en brengt​ ​ze​ ​over​ ​in​ ​een​ ​schaaltje

1. Bevruchting

De​ ​partner​ ​levert​ ​op​ ​de​ ​dag​ ​van​ ​aanprikken​ ​zijn​ ​sperma.​ ​Na​ ​een​ ​behandeling​ ​brengt​ ​een laborant​ ​de​ ​zaadcellen​ ​in​ ​het​ ​schaaltje

1. Plaatsing​ ​in​ ​de​ ​baarmoeder

Twee​ ​tot​ ​vijf​ ​dagen​ ​na​ ​het​ ​aanprikken​ ​plaatst​ ​de​ ​arts​ ​één​ ​of​ ​twee​ ​embryo´s,​ ​klompjes​ ​van vier​ ​tot​ ​acht​ ​cellen,​ ​in​ ​de​ ​baarmoeder

 

-      Vrouw​ ​krijgt​ ​hormonen​ ​om​ ​groei​ ​baarmoederslijmvlies ​en​​ ​het​ ​innestelen​ ​van ​​de embryo´s​ ​te​ ​stimuleren

       -     

ICSI​ (intra​ ​cytoplasmatische​ ​sperma​ ​injectie)

● vorm​ ​van​ ​ivf

• in​ ​het​ ​laboratorium​ ​brengt​ ​een​ ​arts​ ​het​ erfelijk​ ​​materiaal​ ​van​ ​één​ ​zaadcel​ bij​​ ​een eicel

 

Redenen​ ​voor​ ​onvruchtbaarheid:

1. Een​ ​vrouw​ ​kan​ ​geblokkeerde​ ​eileiders​ ​hebben
2. Een​ ​vrouw​ ​kan​ ​een​ ​heel​ ​onregelmatige​ ​cyclus​ ​hebben
3. Een​ ​man​ ​kan​ ​slecht​ ​zaad​ ​hebben

 

Prenatale​ ​diagnostiek

Waar​ ​artsen​ ​foetussen​ ​onderzoeken​ ​met​ ​verschillende​ ​technieken

 

Echoscopie

Met​ ​echoscopie​ ​onderzoeken​ ​artsen​ ​met​ ​geluidsgolven​ ​een​ ​foetus​ ​in​ ​de​ ​baarmoeder.​ ​De teruggekaatste​ ​golven​ ​(echo)​ ​geven​ ​een​ ​beeld​ ​van​ ​de​ ​baarmoeder​ ​en​ ​foetus

 

Vlokkentest

● kan​ ​vanaf​ ​tiende​ ​week​ ​zwangerschap​ ​informatie​ ​geven

• Arts​ ​zuigt​ ​wat​ ​vlokken​ ​van​ ​de​ ​placenta​ op.​ ​​Hierin​ ​bevinden​ ​zich​ ​cellen​ van​​ ​het embryo.​ ​Laborant​ ​onderzoekt​ ​chromosomen​ ​op​ ​erfelijke​ ​afwijkingen

 

Vruchtwaterpunctie

● mogelijk​ vanaf​ ​ ​week​ ​16​ ​zwangerschap

• Met​ ​een​ ​holle​ ​naald​ ​zuigt​ ​een​ ​arts​ wat​ ​​vruchtwater​ ​op,​ ​met​ ​daarin​ cellen​​ ​foetus

 

Bij​ ​zowel​ ​vlokkentest​ ​als​ ​vruchtwaterpunctie

-      De​ ​laborant​ ​brengt​ ​de​ ​chromosomen​ ​in​ ​kaart​ met​ ​​een​ ​karyogram.​ ​Daarin​ ​valt​ af​​ ​te lezen​ ​of​ ​de​ ​foetus​ ​een​ ​chromosomale​ ​afwijking​ ​heeft -    Niet​ ​zonder​ ​risico,​ ​kleine​ ​kans​ ​op​ ​een​ ​miskraam

 

embryoselectie

 

Via​ ​erfelijkheidsonderzoek​ ​kunnen​ ​artsen​ ​de​ ​kans​ ​op​ ​ernstige​ ​erfelijke​ ​afwijkingen​ ​bepalen. Het​ ​doel​ ​van​ ​prenatale​ ​diagnostiek​ ​is​ ​het​ ​opsporen​ ​van​ ​eventuele​ ​erfelijke​ ​afwijkingen​ ​bij een​ ​embryo​ ​of​ ​foetus

 

§​ ​4.5 

Condoomgebruik​ ​beschermt​ ​tegen

• zwangerschap
• soa´s​ ​(seksueel​ ​overdraagbare​ ​aandoeningen)

 

hiv​ (human​ ​immunodeficiency​ ​virus)​:​ ​veroorzaker​ ​aids

• Dit​ ​virus​ ​dringt​ ​bepaalde​ ​witte​ ​bloedcellen ​binnen​​ ​die​ ​belangrijk​ ​onderdeel ​​zijn afweersysteem.​ ​In​ ​die​ ​cellen​ ​vermeerdert​ ​het​ ​virus​ ​zich,​ ​waarna​ ​de​ ​cellen​ ​kapot​ ​gaan 

seropositief​:​ ​drager​ ​van​ ​het​ ​virus​ ​hiv,​ ​nog​ ​geen​ ​aids

 

Besmetting​ ​met​ ​soa

● onveilige​ ​seks​ ​met​ ​iemand​ ​die​ ​besmet​ ​is​ ​soa

• gebruik​ ​niet-schone​ ​injectienaalden ziekteverwekkers​ ​personen​ ​met​ ​soa​ ​bevinden​ ​zich​ ​in -      bloed 

• sperma

- vaginaal​ ​vocht

Virusremmers​ ​vertragen​ ​het​ ​vermeerderen​ ​van​ ​een​ ​virus

Tegen​ ​bacteriele​ ​soa´s​ ​zoals​ ​chlamydia,​ ​gonorroe​ ​en​ ​syfilis​ ​helpen​ ​antibiotica

 

Anticonceptie​ ​(​letterlijk​ ​´het​ ​voorkomen​ ​van​ ​bevruchting) maakt​ ​mogelijk​ ​seksualiteit​ ​los​ ​te​ ​koppelen​ ​van​ ​voortplanting

 

Methoden​ ​zonder​ ​middel​ ​(zeer​ ​onbetrouwbaar!)

● ´voor​ ​het​ ​zingen​ ​de​ ​kerk​ ​uitgaan´/​ ​´terugtrekken´

Geslachtsgemeenschap​ ​stoppen​ ​vlak​ ​voordat​ ​de​ ​man​ ​een​ ​zaadlozing​ ​krijgt.

- Het​ ​voorvocht​ ​bevat​ ​ook​ ​al​ ​zaadcellen!

- In​ ​alle​ ​emoties​ ​tijdens​ ​het​ vrijen​ ​​gebeurt​ het​             ​ ​vaak​ ​niet!

● periodieke​ ​onthouding​,​ ​´kalendermethode´

Man​ ​en​ ​vrouw​ ​hebben​ ​geen​ ​geslachtsgemeenschap​ ​tussen​ ​de​ ​8e​ ​tot​ ​19e​ ​dag​ ​van​ ​de menstruatiecyclus.​ ​Kansberekening​ ​met​ ​biologisch​ ​factoren.​ ​Zeer​ ​onbetrouwbaar,​ ​veel rekenwerk​ ​precies​ ​weten​ ​vruchtbare​ ​dagen,​ ​leidt​ ​bijna​ ​altijd​ ​tot​ ​zwangerschap

 

Steriliseren

-      mannen:​ ​onderbreken​ ​zaadleiders vrouwen:​ ​onderbreken​ ​eileiders

 

Pil​ ​theoretisch​ ​meest​ ​betrouwbare​ ​anticonceptiemiddel

​ ​Slikt​ ​vrouw​ ​pil,​ ​kunstmatige​ ​geslachtshormonen​ ​binnen,​ ​beïnvloeden​ ​normale maandelijkse​ ​cyclus.​ ​Remmen​ ​productie​ ​FSH​ ​en​ ​LH.​ ​Geen​ ​rijping​ ​eicel

 

Spiraaltje

- voorkomt​ ​innesteling

• drie​ ​jaar​ ​achtereen​ ​blijven​ ​zitten

 

Morning-afterpil

- als​ ​er​ ​seks​ ​plaatsvindt​ ​zonder​ ​voorbehoedmiddel ​of​​ ​als​ ​het​ ​kapot ​​gaat

- max.​ ​72​ ​uur​ ​na​ ​geslachtsgemeenschap

• bestaat​ ​uit​ ​aantal​ ​tabletten​ ​met​ ​hoge​ ​concentraties​ ​geslachtshormonen, baarmoederslijmvlies​ ​beïnvloeden

 

Overtijdbehandeling

• Als​ ​een​ ​vrouw​ ​minimaal​ ​12​ ​en​ ​max.​ 16​ ​​dagen​ ​over​ ​tijd,​ ​mogelijk​ om​​ ​zwangerschap onderbreken

- Arts​ ​zuigt​ ​baarmoederslijmvlies​ ​met​ ​mogelijk​ ​ingenesteld​ ​embryo​ ​weg

- veel​ ​bezwaren​ ​vanuit​ ​ethisch/religieus​ ​standpunt ​dat​​ ​het​ ​moord​ ​is

 

 

 

aandoening​ ​en​ ​type verwekker

wijze​ ​van

besmetting

verschijnselen

voorkomen​ ​van besmetting

aids​ ​(virus)

direct​ ​bloedcontact met​ ​besmet​ ​bloed, sperma,​ ​vaginaal vocht

verminderde

afweer;​ ​kanker​ ​en allerlei infectieziekten

condoomgebruik; schone

injectienaalden;​ ​één vaste​ ​partner

chlamydia​ ​(bacterie)

intiem​ ​seksueel contact

vrouw:​ ​weinig,​ ​later onvruchtbaarheid

man:​ ​afscheiding​ ​; pijn​ ​bij​ ​plassen

condoomgebruik; één​ ​vaste​ ​partner

gonorroe​ ​(bacterie)

intiem​ ​seksueel contact

vrouw:​ ​beschadiging eileiders​ ​en eierstokken man:afscheiding;

pijn​ ​bij​ ​plassen

condoomgebruik; één​ ​vaste​ ​partner

herpes​ ​(virus)

intiem​ ​contact geslachtsorganen​ ​- mond​ ​-​ ​anus

pijnlijke​ ​blaasjes​ ​op mond,​ ​anus​ ​en geslachtsorganen

geen​ ​direct​ ​contact

met geslachtsorganen​ ​en anus​ ​van​ ​iemand met​ ​blaasjes;​ ​één vaste​ ​partner

hepatitis​ ​B​ ​(virus)

intiem​ ​contact;​ ​vuile tatoeage-​ ​en injectienaalden

leverontsteking

condoomgebruik;

vaccinatie;​ ​schone naalden;​ ​één​ ​vaste partner

schaamluis​ ​(insect)

seksueel​ ​contact; besmet beddengoed;

besmette​ ​kleding

enorme​ ​jeuk​ ​in schaamstreek

goede​ hygiëne​ ​,​ ​één vaste​ ​partner

syfilis​ ​(bacterie)

intiem​ ​seksueel contact; bloedtransfusie

zweertjes​ ​op​ ​penis, mond,​ ​anus,​ ​in vagina;​ ​later aantasting

condoomgebruik; één​ ​vaste​ ​partner

 

 

hersenen;​ ​zweren

over​ ​het​ ​hele

lichaam

 

 

 

 

 

 

​                                  ​Tegenhouden​ ​zaadcellen​ ​of​ ​innesteling

 

methode

voorbeelden

hoe​ ​ziet​ ​het​ ​eruit?

werking​ ​door

condoom

mannencondoom vrouwencondoom

rubberen​ ​zakje​ ​om

de​ ​penis​ ​of​ ​in​ ​vagina

voorkomt​ ​dat zaadcellen​ ​eicellen bereiken

pessarium

 

rubberen​ ​kapje​ ​om de baarmoedermond

voorkomt​ ​dat zaadcellen​ ​via​ ​de baarmoeder​ ​een eicel​ ​bereiken

spiraaltje

met​ ​en​ ​zonder

hormonen

spiraalvormig voorwerpje​ ​in​ ​de

baarmoeder

voorkomt​ ​de innesteling​ ​van​ ​een klompje​ ​cellen,​ ​een

embryo

sterilisatie

sterilisatie​ ​man

onderbreken​ ​van​ ​de zaadleiders

zaadcellen​ ​kunnen niet​ ​in​ ​het​ ​sperma terecht​ ​komen

 

sterilisatie​ ​vrouw

onderbreken​ ​van​ ​de eileiders

zaadcellen​ ​kunnen een​ ​vrijgekomen

eicel​ ​niet​ ​bereiken

 

 

 

 

​                                           ​Voorkomen​ ​rijping​ ​eicel​ ​en​ ​eisprong

 

 

methode

voorbeelden

hoe​ ​ziet​ ​het​ ​eruit?

werking​ ​door

anticonceptiepil

meerfasepil minipil

Meestal​ ​een​ ​strip van​ ​21​ ​verschillend gekleurde​ ​pillen.​ ​De kleur​ ​geeft​ ​de verhouding​ ​van​ ​de hormonen​ ​weer

 

oestrogeen​ ​en​ ​progesteron remmen​ ​de hypofysehormonen.

Hierdoor​ ​rijpt​ ​er​ ​geen​ ​eicel en​ ​vindt​ ​er​ ​geen​ ​eisprong

plaats

anticonceptiestaafje

 

Flexibel​ ​staafje onder​ ​de​ ​huid​ ​van de​ ​bovenarm, aangebracht​ ​door een​ ​arts.​ ​Beschermt drie​ ​jaar​ ​tegen

zwangerschap

Geeft​ ​doorlopend progesteron​ ​af​ ​aan​ ​het bloed.​ ​Voorkomt​ ​rijping​ ​van de​ ​eicel.

anticonceptiepleister

 

een​ ​pleister​ ​die gedurende​ ​een week​ ​hormonen afgeeft.​ ​Na​ ​drie weken​ ​(en​ ​drie pleisters)​ ​volgt​ ​een stopweek​ ​van maximaal​ ​7​ ​dagen

oestrogeen​ ​en​ ​progesteron remmen​ ​de hypofysehormonen.

Voorkomen​ ​rijping​ ​eicel​ ​en ovulatie.​ ​Veranderen samenstelling​ ​slijmvlies baarmoederhals,​ ​waardoor

zaadcellen​ ​er​ ​niet​ ​doorheen

kunnen

prikpil

 

iedere​ ​drie maanden​ ​een

injectie​ ​in​ ​een​ ​spier of​ ​onder​ ​de​ ​huid

bevat​ ​progesteron, voorkomt​ ​rijping​ ​eicel​ ​en ovulatie