H14 Reageren

Kleurenblind = ontstaat doordat je het rode pigment in de roodgevoelige kegeltjes mist of dat je het groene pigment in de groengevoelige kegeltjes mist.

Nachtblind = ontstaat doordat je geen pigment kan aanmaken in je staafjes.

Adequate prikkel = een prikkel waarvoor een zintuig geschikt is. Voor alle andere prikkels zijn de zintuigcellen ongevoelig. Zintuigen reageren op adequate prikkels wanneer de prikkelsterkte de drempelwaarde overschrijdt

14.3

Indeling op basis van anatomie

1. Centraal zenuwstelsel: hersenen en ruggenmerg
2. Perifere zenuwstelsel: alle uitlopers van en naar centraal zenuwstelstel

Indeling op basis van de werking

1. Afhankelijk van de wil: animale zenuwstelsel
2. Onafhankelijk van de wil: autonome zenuwstelsel

Autonome zenuwstelsel:

(ortho)sympaticus

Parasymptacus

Gericht op situatie van actie, bevordert dissimilatie:

Gericht op situatie van rust en herstel, bevordert assimilatie

Vertraging vertering

Stimulering vertering

Versnelling van hartfrequentie

Vertraging hartslagfrequentie

Verwijding bronchiën

Vernauwing bronchiën

Impuls (=actiepotentiaal) -> elektrisch stroompje

Ladingsverschil binnen- en buitenmembraan: rustpotentiaal (door verschillende zoutconcentraties)

Prikkeling van neuron: spanningsverandering die zich voortplant door kringstroompjes (vuurtje langs lont)

Leidt tot polarisatie -> kringstroompje = impuls

• • Prikkeling moet minimale waarde hebben anders ontstaat er geen impuls
  • De prikkelsterkte boven de prikkeldrempel beïnvloedt niet de impulssterkte, maar de impulsfrequentie.

Zenuwen zijn bundels uitlopers van zenuwcellen, die impulsen vervoeren in je lichaam.

Schakeling tussen zenuwcellen: Synaps ->

Impulsoverdracht: Impulsen springen niet vanzelf over op de andere neutronen: gaat via neurotransmitters: chemische stoffen: Activerende (exiterende) neurotransmitters: Noradrenaline, acetylcholine, dopamine, amfetemine

Remmende (inhiberende) neurotransmitters: endorfines, morfine

Exciterend wekt impulsen op in de aangrenzende cel of inhiberend: voorkomt impulsen in de aangrenzende cel

Synaps = is de contactplaats tussen 2 zenuwcellen, waar de impuls tussen de cellen overgedragen wordt.

Axon = Uitloper van een zenuwcel (neuron) waardoor signalen worden doorgegeven tussen zenuwcellen onderling en naar spiercellen in de organen. Elk neuron heeft één axon dat soms een aanzienlijke lengte kan hebben.

Dendrieten = zijn de vertakte uitlopers van een zenuwcel (neuron). Ze geleiden elektrische impulsen die afkomstig zijn van andere neuronen van en naar het cellichaam van het neuron waar ze zelf toe behoren

Reflex = reactie op een prikkel voordat of zonder dat bewustwording optreedt. Aangeboren (zuigreflex) en aangeleerd (watertanden bij pizza)

Cellichaam met kern = neuron = zenuwcel

Impulsrichting

Lees het boek hierover door blz. 188 en 189

4 soorten zenuwcellen

1. Sensorische (gevoels) = impulsgeleiding vanaf zintuig naar centraal zenuwstelsel (rugzijde)
   1. Primaire sensorische centra = vertalen impulsen in beeld, geluid enzovoort.
   2. Secundaire sensorische centra bevatten informatie waardoor je de informatie uit de primaire sensorische centra herkent.
2. Motorische (bewegings) = impulsgeleiding vanaf centraal zenuwstelsel naar spieren
   1. Primaire motorische centra ontstaan impulsen voor bewuste bewegingen.
   2. Secundaire motorische centra bevatten informatie waardoor bewegingen vloeiend verlopen.
3. Secretorische (uitscheidings) = impulsgeleiding vanaf centraal zenuwstelsel naar klieren
4. Schakelcellen = impulsgeleiding binnen het centraal zenuwstelsel

Het perifeer zenuwstelsel = bestaat uit de motorische en sensorische zenuwcellen.

Hersenen:

Grote hersenen = De buitenkant van de grote hersenen is de hersenschors. Dit is het gebied in de hersenen waar je informatie van de zintuigen binnenkomt. Hier vindt verwerking van de informatie plaats.

Kleine hersenen = Door dit deel van het CZS gaan bewegingen soepel gecoördineerd en niet schokkerig.

Hersenstam = In dit hersendeel bevinden zich naast de temperatuurcentrum ook centra voor bloeddruk, hartslag en ademhaling.

Ruggenmerg = Het ruggenmerg verwerkt binnenkomende informatie vanuit de sensorische zenuwvezels en reageert daar op via de motorische zenuwvezels.

14.4

Regelkringen handhaven een dynamisch evenwicht van normwaarden. Zij doen dit door negatieve terugkoppeling. Hierdoor zijn organismen in staat onder wisselende omstandigheden te blijven functioneren

Effectoren zijn organen die de afwijking van de norm corrigeren. Receptoren nemen de afwijking van de norm aan. Regelkringen voorkomen afwijkingen van een gewenste waarde. Als de afwijkingen klein blijven is er een dynamisch evenwicht.

Door motorprogramma's ben je in staat handelingen die je regelmatig doet, zonder nadenken te verrichten.

Diepte kun je zien door de beelden van beide ogen in de gezichtscentra te combineren.

14.5

De halveringstijd is de tijd waarna de helft van het effect kwijt is.

Stofwisseling = de snelheid waarmee cellen stoffen omzetten

Stofwisseling = de snelheid waarmee cellen stoffen omzetten

De hypofyse vormt TSH (Thyreoïdstimulerend hormoon). Dit hormoon stimuleert de schildklier tot het vormen van thyroxine. Thyroxine remt op zijn de beurt de hypofyse. Daalt de hoeveelheid thyroxine sterk, dan neemt de productie van TSH weer toe.

Negatieve terugkoppeling voorkomt dat de productie van een hormoon boven de normwaarde komt. Bij positieve terugkoppeling gaat de hormoonproductie juist steeds sneller.

Hormoonstelsel

Zenuwstelsel

Boodschap via chemische stoffen

Boodschap via impulsen

Via bloed

Via zenuwen

Werkt relatief traag

Werkt snel

Heeft langdurige werking

Heeft kortdurende uitwerking

Niet overal effectief, alleen in de doelwitorganen

Zenuwen lopen gericht naar elk orgaan -> doelgericht

Koppeling tussen beiden: hypothalamus

Homeostase = het constant houden van het inwendig milieu

Een cel met een passende receptor kan een hormoonboodschap ontvangen. De hypothalamus beïnvloedt via de hypofyse het hormoonstelsel. Bij positieve terugkoppeling versterkt het effect de afwijking van de norm