Biologie voor jou hoofdstuk 2 §1

Organen van planten en dieren

1

In je lichaam voeren aroma en bepaalde functies uit, zoals stoffen vervoeren of ademhalen. Organen werken samen in orgaanstelsels.

Een orgaan is een deel van een organisme dat een bepaalde taak uitvoert. De huid beschermt het lichaam, het hart pompt het bloed door de bloedvaten. Een model van een romp en een hoofd heet een torso.

Vaak werken organen samen aan een bepaalde taak. Zo’n groep samenwerkende organen noem je een orgaanstelsel. Je hart en bloedvaten vormen samen het bloedvatenstelsel. De functie van het bloedvatenstelsel is bloed door je lichaam vervoeren. Andere orgaanstelsels zijn het ademhalingsstelsel, het beenderstelsel, het spierstelsel, het verteringsstelsel en het zenuwstelsel.

Je ziet dat een hond dezelfde organen heeft als een mens. Bij de meeste zoogdieren komen dezelfde organismen voor als bij mensen.

Het lichaam van een insect ziet er heel anders uit dan het lichaam van een mens of een hond, maar ook insecten hebben organen en orgaanstelsels.

Ook planten hebben organen en orgaanstelsels. Wortels, stengels, en bladeren zijn organen van een plant.

Alle planten hebben wortels. De wortels van verschillende planten zien er vaak anders uit. Veel planten hebben een lange dikke hoofdportaal met zijwortels. Aan het uiteinden van de zijwortels zitten wortelharen. 

 Alle wortels van een plant samen noem je het wortelstelsel van een plant het wortelstelsels is een orgaanstelsel. Bomen kunnen heel grote wortelstelsels hebben, waarbij dikken zijwortels over de bodem kronkelen. Bollen zoals tulpen en uien, hebben geen hoofdwortel of zijwortels.

Wortelstelsel

Het wortelstelsel van een plant heeft drie functies:

Water en mineralen opnemen uit de bodem.

De plant vastzetten in de grond.

Reservestoffen opslaan.

Planten hebben water en mineralen nodig om in leven te blijven. De mineralen zijn voedingsstoffen voor een plant. 

Een paardenbloem sterft af in de herfst, maar onder de grond blijft de wortel leven. In de lente groeit uit de wortel dan snel weer een paardenbloem plant. 

Stengels

Tussen de wortels en de bladeren van een plant zitten de stengels. Stengels hebben twee functies.

Transport van stoffen.

• Stevigheid geven aan de plant.

Door de stengel gaan water en de minderheden door de stengel naar andere delen van de plant.

Bomen en struiken hebben heel stage stengels: de stammen en de takken. Deze stengels bevatten veel hout en heten dus houtachtige planten. De stengels van andere planten bevatten bijna geen hout. Deze planten heten kruidachtige planten. De stengels van kruidachtige planten zijn alleen stevig als de wortels genoeg water opzuigen. 

Een blad bestaat uit een bladsteel en bladschijf. Met de bladsteel zit het blad vast aan de stengels. Het platte gedeelte van een blad heet de bladschijf. In de bladschijf liggen de nerven. De hoofdnerf loopt meestal in het midden van het blad. De aftakkingen ervan heten zij nerven. De nerven geven stevigheid aan het blad en zorgen voor transport van water en andere stoffen. Alles tussen de nerven heet het  bladmoes. 

In een stengel lopen lange dunne buisjes: de vaten. Bij sommige planten liggen deze vaten in groepjes bij elkaar, dat noem je een vaatbundel.

Alle vaten van een plant samen noem je het vatenstelsel. De functie van het vatenstelsel is transport:

Water en mineralen gaan van de wortels naar de andere delen van de plant.

• Glucose gaat van de bladeren naar de andere delen van de plant.