Examenbundel Nabije Oosten - generieke teksten

Samenvatting Nabije Oosten - generiek

Kunstgeschiedenis Samenvatting Oriëntalisme

Rond 1800, na Napoleons veldtocht door Egypte, ontstond de westerse bemoeienis met het Oosten. Vanaf 1830 veroverden Europeanen steeds meer gebied in het Oosten. De internationale machtsbalans tussen het Westen en het Oosten veranderde voorgoed. Het eens zo gevreesde Ottomaanse Rijk was ten onder. In het westen groeide de economische belangen en het Oosten was altijd al een belangrijke handelspartner, maar later dus ook een belangrijke afzetmarkt voor Industriële producten. De westerse bedrijven gingen veel investeren in het Oosten.

In de eerste helft van de negentiende eeuw was het Oosten grotendeels onbereikbaar voor westerlingen, vanwege ontoegankelijkheid en onveiligheid. Enkele decennia later ging het voor steeds meer mensen tot de mogelijkheden behoren, omdat er een grotere politiek-economische invloed vanuit het Westen was en bovendien waren de transport- en verblijfsmogelijkheden erg verbeterd. In grote steden als Caïro en Istanbul ontstonden grote westerse wijken en er kwam een internationale sfeer. De westerse beeldvorming van het Oosten veranderde, mede door de koloniale machten. Dominique Vivant Denon trok met een leger aan geografen, ingenieurs, archeologen en kunstenaars naar het Oosten, om de Oriënt wetenschappelijk en artistiek in kaart te brengen. Dat leverde het boek Description de l’Egypte op. De belangstelling voor het Oosten nam alleen nog maar toe.

In de 19e eeuw nam de oriëntalistiek een vaste plaats in op belangrijke Europese universiteiten. Er waren gespecialiseerde tijdschriften, internationale congressen en oriëntalistische genootschappen. Bekende Nederlandse oriëntalisten zijn Reinhart Dozy, Michaeljan de Goeie en Christiaan Snouck Hurgronje. Eind 18e eeuw groeide de belangstelling voor de Oriënt. Deze belangstelling werd gestimuleerd door de Romantiek. Romantische schrijvers en kunstenaars zagen de Oriënt als ideale locatie voor hun idealen en dromen. Het Oosten werd een hype, wat terug is te zien in de kunst. Meer dan een eeuw bleef het Oosten een thema in de Westerse Kunsten. In Nederland was de Romantiek niet extreem te noemen, maar ook hier had men interesse in het exotische en in de Oriënt. Het eindpunt van de studie Oriëntalistiek was rond 1920. Het Europese kolonialisme was toen op zijn hoogte punt.

Samenvatting Engelse tekst blz 6

De val van Constantinopel in 1453 was in heel Europa erkend als een catastrofe. De humanist Lauro Querini klaagde in een Latijnse klaagzang over het feit dat de oude, adellijke en rijke stad, ooit de hoofdstad van het Romeinse Rijk, in beslag was genomen door wrede barbaren en gereduceerd was tot een staat van ellendige slavernij. Constantinopel werd in die tijd gezien als cultureel steunpunt.

Na de capitulatie en twee dagen plunderende Ottomaanse troepen, kwam Mehmed II de stad binnen. Zoals historicus Kritovoulus het vertelde: “Hij keek om te zien hoe groot het was en naar de bevolking, schoonheid, kerken, gebouwen en huizen.” Hij stopte de vernietiging en maakte de stad tot nieuwe hoofdstad. Volgens Kritovoulos moedigde Mehmed christenen, joden en moslims aan de stad opnieuw te bevolken. Toch was het duidelijk dat de Sultan de hoofdstad als Ottomaans en moslim. Op de plaats van de historische Kerk van de Heilige Apostelen stichtte Mehmed een nieuwe moskee: de Fatih (overwinnaar) Moskee. De Fatih Moskee werd gebouwd tussen 1463 en 1470 door Sinan-i Atik, waarschijnlijk een Griek.

Na de val van Constantinopel verloren de Venetianen geen tijd in het onderhandelen van hun handelsprivileges met het nieuwe Ottomaanse regime. Ondertussen werden ook hun commerciële banden met Egypte en Syrië voortgezet. Verslagen onthullen intense handelsactiviteiten. De dreiging van de Ottomaanse expansie zorgde voor vereniging van de Venetianen.

In de decennia na de val van Constantinopel zorgden diplomatieke relaties tussen Italië, Hongarije en het Ottomaanse Rijk voor culturele uitwisseling. Mehmed had contacten gelegd met diverse Italiaanse staten en belangrijke mensen.

Samenvatting blz 7-8 artikel Jan de Hond

De westerse belangstelling voor het Oosten kreeg in de negentiende eeuw een ander karakter. Men ging zich niet langer afkeren van andere culturen, maar ze juist uit nieuwsgierigheid bewonderen. Zo ontstond het Oriëntalisme.

De machtsbalans veranderde in 1800 tussen het Westen en het Oosten. Napoleon maakte een veldtocht naar Egypte en het ene na het andere gebied kwam in handen van de Europese mogelijkheden. Het Westen investeerde in oosterse grondstoffen en was betrokken bij veel bouwprojecten. De politiek-economische invloed van het Westen gecombineerd met verbeterende transport- en verblijfsmogelijkheden zorgden ervoor dat een reis naar het Oosten voor steeds meer Europeanen tot een mogelijkheid ging behoren.

Nederland had geen directe koloniën in het Oosten, maar ze ondervonden wel de gevolgen van de grotere politiek-economische invloed in de regio. En  Nederland had natuurlijk wel koloniale machten elders in de wereld.

Ook op cultureel gebied vormde de reis van Napoleon ook een grote verandering. De culturele en wetenschappelijke belangstelling voor de historische en de eigentijdse Oriënt nam toe.

Door de opkomst van de Romantiek werd het enthousiasme alleen maar meer. Het werd een soort rage en van toneelstukken tot gedichten tot architectuur verscheen in deze Oosterse stijl.

De visie op het Westerse oriëntalisme is mede gevormd door Edward Saïd. Lees het Oriëntalisme debat    en leg uit wat zijn mening was en hoe daar op werd gereageerd.

Achter het Oriëntalisme schuilt, volgens Said, naast een behoefte aan zelfbevestiging, ook een verlangen naar macht. Het Oriëntalistisch denken bood volgens hem een goede reden om de Oriënt te koloniseren en vergoelijkte op deze manier de uitbuiting van de verschillende Europese kolonies. Het idee hierachter was de hegemonie van de westerse cultuur en de morele plicht deze cultuur te verspreiden. Als tegenhanger van het oriëntalisme gebruiken Buruma en Margalit de term occidentalisme. Dit houdt in dat er al eeuwen een soort antiwesterse haat bestaat die ageert tegen het westen dat verkeerd begrepen wordt door de rest van de wereld. De afkeer van de westerse beschaving vanwege het materialisme, de lichtzinnigheid en het individualisme.