Leven hoofdstuk 11 t/m 15 en 17

LEVEN 11. Leven is..2 Er is energie voor nodig om stoffen uit te wisselen. Aan deze energie kom je door brandstoffen te verbranden. Dit is dissimilatie. Planten kunnen op prikkels reageren. Ze maken bijvoorbeeld een giftige stof aan zodat ze niet op gegeten zullen worden. Dit verspreiden ze dan ook in de lucht, zo zijn andere planten ook gewaarschuwd. De giraf reageert hier ook weer op. Die eet bijvoorbeeld maar 1 van de 10 planten en gaat dan weer opzoek naar de volgende. 12. Grenzen tussen leven en dood Wanneer ben je dood? Als je in coma ligt kun je bijna niks meer zelf (b.v. ademhalen). Wel gaat alles in je lichaam gewoon door. Je groeit dan ook nog. Verder kun je vrijwel niks meer. Wanneer leef je? Een kind in de buik is pas na 22 weken levensvatbaar (couveuse). Als je cellen laat invriezen kunnen ze na heel veel jaar nog steeds worden gebruikt. Dit heet stasis. Een virus heeft altijd een onvrijwillige gast heer nodig. Zo kan het zich kopiëren en naar de volgende gastheer gaan. Prionen zijn bepaalde eiwitten die geen genetische informatie bevatten. Toch kunnen ze zich vermenigvuldigen. Waarschijnlijk veroorzaken ze de BSE en CJD. Via voedsel kunnen deze abnormale eiwitten in het lichaam bij de normale eiwitten komen. De abnormale eiwitten zetten de normale eiwitten om in abnormale. Het lichaam blijft normale eiwitten maken maar deze worden steeds omgezet in abnormale. Omdat het lichaam ze niet kan vernietigen hopen ze zich op in een cel. Deze cel sterft dan af en er ontstaan gaten in de hersenen. Kunstmatig wil zeggen door de mens ontwikkeld ‘leven’. Tegenwoordig kunnen robotten steeds meer en lijken ze echt levend. Er wordt nu zelfs geëxperimenteerd met levenloze stoffen, ze willen echte levende wezens maken.
13. Ontdekkingsreis naar het binnenste van de mens In de Griekse oudheid werd er niet in mensen gesneden. Dan zouden de natuurlijke processen worden verstoord door het uitvoeren van experimenten. Ook was dit te minderwaardig werk voor de Griekse denkers. Rond 1300 ontdekte Herophilus hersenholten, zenuwen en de twaalfvingerige. Erisistratus ontdekte dat het voedsel via de slokdarm naar de maag ging en dat er kleppen in de aderen zitten. Alleen dacht hij het bloed heen en weer stroomde zoals bij eb en vloed. Er blijkt zelf in levende mensen te zijn gesneden. Er waren mensen die vonden dat het er om ging hoe je een ziekte weg haalt en de oorzaak deed er niet toe. Door het experiment waarmee het ene wordt bepaald, uit te voeren, wordt het andere verstoord en andersom. Dit is ’’de onzekerheidsrelatie’’ van Heisenberg. Galenus heeft veel ontdenkt. Hij werkte vooral met dieren en heeft maar een enkele keer met mensen gewerkt. Soms ging hij daar de fout mee in om een dier te vergelijken met een mens. Hij beweerde namelijk dat de mens een ’’wondernetwerk’’ had en dat er poriën waren in het harttussenschot. Hij heeft veel geschreven en vooral stond er veel over de samenhang van tussen de bouw en de functie van de verschillende organen. Op een gegeven moment werd het verboden om in kruisvaarders te snijden. De beenderen moesten weer terug naar het vaderland. Nu werd het erg moeilijk om een lichaam te vinden om te ontleden. Daarom werden doden opgegraven. Later is deze wet met terug genomen en er kwamen zelfs publieke ontledingen. Vesalius was altijd al gefascineerd door het lichaam van dieren en mensen. Hij heeft ook behoorlijk wat ontdekkingen gedaan. Hij heeft veel fouten van Galenus verbeterd. Alleen beweerde hij ook dat er poriën waren in de hersenen. Ook gaf hij toe dat hij ze niet zag. 14. Medisch-diagnostische methoden en technieken De Griek Hippocrates dacht dat als je lichaamssappen (bloed, slijm, gele gal en zwarte gal) uit ballans waren je ziek werd. Vroeger waren er ook zogenaamde ’’piskijkers ’’, zij zouden aan urine kunnen zien wat er mis was. Met biosensoren kun je veel testen uitvoeren, je kan bijvoorbeeld kijken of je zwanger ben of niet. Zonder iemand open te snijden kon je vroeger niet veel van iemands toestand te weten komen. Later in 1761 ontdekte Leopold dat je door het kloppen op de borst kast meer te weten kon komen. Je moest dan luisteren en dan hoorde je de grootte ervan, ook de helderheid was belangrijk. Je kunt allerlei dingen meten zoals je bloeddruk, longvolume en met een ECG je hart. Verder zijn er natuurlijk nog veel meer apparaten aanwezig in ziekenhuizen. Door middel van de laparoscoop kunnen er kijkoperaties worden uitgevoerd. Via een gaatje in de huid worden de instrumenten en een cameraatje bij een patiënt naar binnen geschoven. Zo kan de arts zien wat hij doet. Het voordeel zou zijn dan het de patiënt minder pijn doet en dat deze sneller geneest, wat overigens niet helemaal waar blijkt te zijn. Soms kunnen testen naar gezondheid leiden tot onnodige operaties. Het is bijvoorbeeld zo dat 60% van de bevolking galsteen heeft maar niet iedereen heeft er last van. Ook kan een diagnose door tests een vlasnegatief of vlaspositiefe uitkomst hebben. Het gebeurd ook dat patiënten zich een nummer gaan voelen en als zo iemand dan een psychisch probleem heeft kan er niet een juiste diagnose worden gesteld. Ook kunnen ouders denken dat hun kind allergisch is voor kleurstof maar dit kan ook aan de opvoeding liggen. Dit zijn kanttekeningen. 15. Behandelwijzen Vroeger dachten ze dat het een straf van god was als je ziek was. Daarom was de geneeskunde niet altijd gewenst. Een lijfspreuk van Hippocrates was: ‘De natuur is de beste heelmeester’. Hij ging er namelijk vanuit dat je lichaam zelf de middelen heeft om te herstellen. Ook bestreed men vaak iets met het tegenover gestelde, als iemand er warm was, verkoel je die en met te veel bloed vond er een aderlating plaats. Het verschil tussen Hippocrates en de moderne medische wetenschap is dat Hippocrates zijn patiënt als geheel ziet. Nu zou een arts kunnen praten over de blinde darm op zaal 10 kunnen. Dit is reductionistisch en als je iemand als geheel ziet heet dat holistisch. Iemand weer als een geheel zien word steeds populairder. In andere culturen bestaat bijvoorbeeld acupunctuur als geneeswijze. Hier gaan ze uit van Yin en Yang. Dit zijn uitingen van levensenergie en lopen als banen (meridianen) door je lichaam. Als Yin en Yang uit evenwicht zijn wordt je ziek. Dit wordt dan hersteld door acupunctuur naalden op de juiste plek en meridiaan in het lichaam te prikken. Homeopathie begon bij Samuel, hij bestreed het gelijksoortige met het gelijksoortige. Ook kreeg elke patiënt weer een ander behandeling ook al hadden sommige de zelfde klachten. Hij keek naar psychische en lichamelijke toestand van iemand. In plaats van ziektes behandelen ze ook proberen ze te voorkomen. Placebo’s zijn nepmedicijnen die er alleen maar zijn om de patiënt tevreden te stellen. Ook worden ze voor proeven gebruikt om te kijken of een nieuw medicijn goed werkt. Ze kijken dan naar het verschil tussen de placebo en het nieuwe medicijn. 17. Transplantaties Als iemand een been kwijt is kan je daar niet zo even een andere aan diegene vastmaken. Wel kun je een vinger op je hand laten zetten. Maar als je nou een arm kwijt bent kun je een prothese laten aanmeten. Hiermee kun je bijna gewoon mee functioneren. Bij sommige transplantaties wordt iets van jezelf gebruikt maar meestal is dit niet zo. Het is ook vaak zo dat de transplantatie niet goed verloopt omdat er een afstotingsreactie is. Ons afweersysteem kan herkennen welke cellen tot het lichaam horen en welke niet. Daarom moet de ontvanger van de donororganen zijn hele leven medicijnen slikken. Anders kan de donororgaan vernietigd worden. Het uitnemen van organen kost evenveel geld en tijd als het implanteren ervan. In Nederland moet je een donor verklaring opsturen om donor te worden. Dit gebeurt daarom te weinig. In andere landen is het zo dat je al meteen donor bent en dat je dan iets moet opsturen als je dit niet wilt. Je kan ook donor zijn als je nog leeft. Je kan bijvoorbeeld beenmerg, bloed en zelfs nieren en een deel van je lever afstaan. Hiervoor krijg je in Nederland geen geld. Maar in India wel daarom komen er veel arme mensen op af. Er zijn nu ook experimenten met dierlijke donoren. Het probleem is dat er een grotere afstotingsreactie mogelijk is. Daarom proberen ze varkens geschikter te maken. Sommige organen van dieren worden nu al toegepast bij mensen. Als een baby net geboren is kan je het bloed van de navelstreng bij de bloedbank inleveren. Op latere leeftijd kan dit gebruikt worden. Hier zitten namelijk stamcellen in. Dan is diegene niet afhankelijk van een passende donor want met je eigen navelstrengbloed zal het niet afstoten. Een ander alternatief is om in een laboratorium organen te kweken. Het is Joseph gelukt om een oor te maken.