Hoofdstuk 5 Over Bevolking

ANW Hoofdstuk 5 Over bevolking §1 Bevolkingsgroei Om te kijken hoe een bevolkingsgroei van een land zich ontwikkelt, worden rekenmodellen gebruikt. Er zijn verschillende factoren die de regelmaat van de bevolkingsgroei verstoren: - hongersnood - aids - oorlog etc
Lineaire groei = een bepaalde grootheid steeds met een vast bedrag groeit
Exponentiële groei = Een toename met een vast percentage
18e – 19e eeuw -> Thomas Robert Malthus zag de bevolking toenemen door hygiënische maatregelen zoals riolering en schoon drinkwater. Er stierven minder kinderen. Als de bevolking in rap tempo zou blijven doorgroeien zou dat leiden tot hongersnood. Dan verzwakten de mensen met epidemieën als gevolg. Tenslotte komen er voedseloorlogen. 1845 – hongersnood Ierland
In Engeland ontstond de ‘engelse ziekte’ (rachitis), het kromgroeien van armen en benen door gebrek aan zonlicht. Malthus is twee belangrijke variabelen in zijn rekenmodel vergeten: - technische ontwikkeling - sociale factoren

CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) doet de registratie van bevolkingsgegevens. Met deze gegevens kan het CBS voorspellingen over de bevolkingsgrootte van Nederland doen. CBS kijkt naar: - geboortecijfer - emigranten/immigranten - dodencijfer etc. Het Bevolking Onderzoek Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen heeft samen met een internationaal onderzoekscentrum (IIASA) een computerprogramma ontwikkeld om de groei van de wereldbevolking te berekenen. In het model zijn ook sterfte, vruchtbaarheid en migratie opgenomen. Het is voor 95 procent zeker dat de wereldbevolking in het jaar 2050 tussen de 8 en 12 miljard zal liggen. Een reden waarom de uitkomsten van dit bevolkingsmodel niet erg betrouwbaar zijn is omdat in alle ontwikkelingslanden samen ongeveer 200 miljoen mensen niet in de telling zijn opgenomen. § 2 Grenzen aan de groei 1972 rapport van de Club van Rome
In Rome kwamen de vijftig opdrachtgevers (industriëlen en geleerden) voor het eerst bijeen. Hun opdracht was de onderlinge afhankelijkheid en de wisselwerking tussen 5 variabelen op wereldschaal in kaart te brengen. - bevolkingsgroei - voedselproductie - industrialisatie - grondstoffen - milieu
Belangrijkste conclusies uit het rapport zijn: 1. als bevolking blijft groeien moet voedselproductie meegroeien. Natuurlijke hulpbronnen en fossiele brandstoffen worden uitgeput
2. bij stabiele groei is de wereld leefbaar
De groei van de wereldbevolking is nu 3% per jaar, verdubbeling in ongeveer 25 jaar. De wetenschap is voortdurend bezig schaarse of dure grondstoffen te vervangen door goedkopere of technisch betere kunststoffen. Voorkomen opraken grondstoffen door: - er minder van te gebruiken - duurzaamheid - te zoeken naar vervangende materialen bv. koper -> glas(vezel) voor kabels - materialen recyclen
Duurzaamheid = Een duurzame ontwikkeling bevredigt de vraag van deze tijd, zonder de mogelijkheden van toekomstige generaties aan te tasten
Voorbeeld: elektriciteitsproductie door windmolens en zonnecollectoren
Duurzaamheid is het best te verwezenlijken, als processen passen in natuurlijke of technologische kringlopen. Recycling voorkomt afvalbergen, energieverspilling en het opraken van grondstoffen. Wat het auto- en vrachtverkeer aan fossiele energie verbruikt, gaat van de totale wereldvoorraad af. Een voorbeeld van duurzaamheid in deze richting is het gebruik van alcohol uit landbouwproducten, zoals suikerriet en suikerbiet, als brandstof. Maar ook aardappels, maïs, gerst en tarwe door deze producten te laten gisten. Driewegkatalysator zorgt ervoor dat schadelijke stoffen uit de verbrandingsgassen worden verwijdert. De katalysator maakt er hoofdzakelijk water en koolstofdioxide van. Alle verkeer dat door een verbrandingsmotor beweegt, veroorzaakt luchtverontreiniging. Vliegtuigen veroorzaken naast luchtverontreiniging ook geluidsoverlast. Voor Schiphol wil de Nederlandse regering een 5e landingsbaan of uitbreiding op een andere locatie. De groei van de luchtvaart komt ook doordat vliegen redelijk goedkoop is, omdat er geen accijns op de brandstof zit. Voordelen openbaar vervoer: - openbaar vervoer maakt spaarzaam gebruik van ruimte en energie - er is relatief weinig vervuiling - de veiligheid per personenkilometer van de trein is groter dan die van de auto § 3 Meer voedsel De eerste boeren hadden ontdekt dat je met landbouw en veeteelt efficiënter aan voedsel kan komen dan alleen met jagen en verzamelen. De landbouwgrond raakte snel uitgeput. Om te zorgen dat ze in leven zouden blijven moesten ze verder trekken en nieuwe grond ontginnen door het platbranden van bossen. De as die na de brand overbleef, ploegden ze onder, op die manier ontstond vruchtbare grond. Later gingen de boeren ook de mest van hun dieren over het land uitspreiden. 1600 -> Vlaams genees- en scheikunde Van Helmont deed onderzoek naar voeding van planten. Hij plantte een wilg van 5 pond in een pot met 200 pond aarde. De wilg kreeg alleen maar water. Na 15 jaar was het totale gewicht 369 pond, 169 pond van de wilg en 200 pond van de aarde. De aarde was 50 gram lichter. Hoe dit kwam wist hij niet. Groei van een wilg heeft niet alleen water maar ook koolstofdioxide uit de lucht nodig. Bij fotosynthese zetten planten zonlicht om in chemische energie. Daarbij neemt de plant water op uit de grond en koolstofdioxide uit de lucht. Daarvan maakt de plant in de bladgroenkorrel glucose en zuurstof die wordt uitgescheiden. Reactievergelijking: Koolstofkringloop: Bij de fotosynthese wordt uit elk molecuul koolstofdioxide het koolstofatoom opgenomen in een molecuul glucose. Planten zetten die glucosemoleculen om in grotere moleculen. Ook in deze moleculen blijft het koolstofatoom ingebouwd. Als planten worden opgegeten, worden de zetmeelmoleculen in de maag omgezet. In het lichaam vindt de omgekeerde reactie van de fotosynthese plaats. En dan is de kring rond: het koolstofatoom komt opnieuw in een koolstofdioxidemolecuul in de lucht terecht. Zuurstofkringloop: Elk zuurstofmolecuul dat je inademt, bestaat uit twee zuurstofatomen. Zo’n zuurstofatoom kan bij het uitademen gebonden zijn in een koolstofdioxidemolecuul. Daarna kan de zuurstofatoom bij de fotosynthese terechtkomen in een volgend zuurstofmolecuul. En dan komt via een huidmondje van een plant weer in de lucht. Voor beide kringlopen geldt, dat zowel een koolstofatoom als een zuurstofatoom deel uitmaakt van een kringloop die in werkelijkheid vaak veel ingewikkelder is, omdat er veel meer soorten stoffen bij betrokken zijn. Planten hebben water, koolstofdioxide, zonlicht en voedingsstoffen nodig. 1830 de Duitse chemicus Von Liebig onderzocht welke elementen nodig zijn voor de groei van planten. (Mineralen zoals Fosfor, Kalium, Stikstof of Zwavel). In de mest moeten in ieder geval mineralen voorkomen die de elementen Fosfor, Kalium, Stikstof bevatten. De kans dat een plant gebrek heeft aan stikstof is groot. Dit is een probleem omdat er in de grond wel fosforfaten en kaliumzouten zitten, maar nauwelijks nitraten. Tegenwoordig maakt de chemische industrie de nitraten voor de kunstmest. Stikstof reageert nauwelijks met andere stoffen. Door onweer ontstaat nitraat. Stikstof is nodig voor opbouw van eiwitten. Bij voedselproductie zijn de 2 belangrijkste factoren de plant en zijn voedsel. Groene revolutie is het verhogen van de opbrengst van landbouwgewassen. Door meer productie moest er meer kunstmest komen om het mineralenniveau in de bodem op peil te houden. Maar omdat de kunstmest heel duur was, raakte kleine arme boeren achterop en moesten hun land aan de grotere boeren verkopen. Bij de grotere boeren gingen ze dan in loondienst, hierdoor is een duidelijke weerzin tegen kunstmest gekomen. Lucht bestaat voor 80 procent uit stikstof. De meeste planten kunnen het niet rechtstreeks uit de lucht opnemen maar krijgen hulp van de bacterie Rhizobium. Deze bacterie is aanwezig in knolletjes op de wortels van de plant. Deze bacterie zet stikstof uit de lucht om in nitraten waardoor de planten beter gaan groeien. Groenbemesting doe je door het omploegen van planten.
§ 4 Duurzame Ontwikkeling Je werkt duurzaam als je de mest van je vee op het bouwland gebruikt en met die mest weer veevoer voor zijn beesten produceert. Deze balans is op veel plaatsen fors verstoord. Het begon met de opkomst van intensieve veehouderijen. Boeren kunnen hun mest niet meer kwijt. Het komt terecht in het oppervlakte water en grondwater, dat heet uitspoeling. Drinkwaterbedrijven kunnen alleen tegen hoge kosten gebruik maken van met nitraten vervuild drinkwater. Mest kan niet worden vervoerd omdat het voor 90 procent uit water bestaat. Korrels ervan maken bleek te duur te zijn. Tegenwoordig gebruikt men minder kunstmest. Vroeger gebruikten ze veel, en door een overschot aan kunstmest stierven de planten juist i.p.v. dat er een grote oogst kwam. Nederland heeft een enorme veestapel. Ze produceren veel te veel mest. Door de varkenspest is in 1998 het aantal gedaald. Het werd met een kwart verminderd en kwamen nu dus uit op 13 miljoen varkens op 24000 bedrijven. De regering wilt minder varkens, maar de producten die ze leveren zullen dan duurder worden, dus wilt de overheid een overschot aan mest of dure vleesprijzen? Alle boeren zijn verplicht een mineralenboekhouding bij te houden. Het doel is tot evenwicht te komen tussen fosfaten en nitraten een bedrijf binnenkomt en via productie er weer uit gaat. Een boer brengt 40000 kg binnen en er verlaat 20000 kg mineralen Deze boer krijgt nu een boete omdat zijn land te weinig van de opgebrachte mest verbruiken. Een boer met een gemengd bedrijf heeft een probleem minder, het vervoeren van mest. Ecologisch is zonder gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. Geïntegreerd is met alle moderne technologie maar met een zo weinig mogelijk verbruik van kunstmest en bestrijdingsmiddelen. Bij duurzame grond streeft de boer ernaar de grond zo vruchtbaar mogelijk te houden. Belangrijk is de structuur in de grond. Compost bestaat uit gedeeltelijke verteerde plantenresten. Compost is een prototype voor kringloopmateriaal planten die via de aarde weer nieuwe planten worden. De opbrengst is lager, dus vragen ze een hogere prijs, maar dit alles is wel beter. In de landbouw gaat het er ook om hoe je de vele plagen kunt bestrijden. Veel van deze bestrijdingsmiddelen tasten het milieu aan. Reststoffen komen in het drinkwater terecht. Om dit alles te verminderen in een verkoopregistratie ingesteld. Ecologische boeren proberen ongedierte te bestrijden door bijvoorbeeld sluipwespen los te laten. Om ze gebruiken feromonen. Dit zijn vluchtige lokstoffen die vrouwelijke insecten afscheiden om mannetjes te lokken. Dit dood de dieren niet maar maakt ze wel onvruchtbaar.