Hoofdstuk 3

Samenvatting hoofdstuk 3- gezondheid en ziekte. 3.1 ziek en gezond Definitie van gezondheid-> gezondheid is meer dan het ontbreken van ziekte. Gezondheid is de toestand van volledig lichamelijk geestelijk en maatschappelijk welzijn. Kritiek-> niemand is volledig wel, dus iedereen is ziek (?). Gezondzijn-> moeilijke definitie. Mensen met erge ziekte (diabetes, suikerziekte) willen niet ziek gevonden worden. Dokters vinden iemand ziek als je de afwijking kunt zien/voelen. Maar bv rugpijn is iets persoonlijks niet te zien. (depressie, moeheid, jeuk) Moe zijn= niet verder kunnen. 2% van de Nederlanders is abnormaal snel moe, zonder zware inspanningen. Oorzaken: kanker, chronische infectie, bloedarmoede (lichamelijk) slecht slapen, stress, hevige emoties, depressie, vervelen (geestelijk). ME-> chronische moeheidsyndroom. Een raadsel. Patiënten zeggen dat het lichamelijk is, dokters weten het nog niet. Hoe kijken mensen tegen ziekte aan? Oosters denken-> evenwicht zeer belangrijk. (China). In alle mensen 2 krachten-> yin en yang. Yang = mannelijke energie, actief en creatief. Yin-> vrouwelijke energie, passief en ontvangend. Zorgen voor harmonie. Gezond-> yin en yang in balans. Ziekte-> één van de twee krachten overheerst. Beter worden-> evenwicht zoeken. Je moet de juiste voeding gaan eten. Langer koken, gebruik van zout en sterke verhitting meer yang. Kort koken, weinig zout meer yin. Ook acupunctuur zorgt voor de harmonie. Winti-> religie waar voorouders en geesten een belangrijke rol spelen. Ziekte is een straf voor het beledigen van een geest of voorouder. Winti genezer-> geneest met rituelen (trance of wassen) hij probeert je te bevrijden van boze geesten. Landen rond Middellandse Zee- veel drama tijdens ziekte. In de dorpen werken mensen samen heel hard, het enige excuus voor niet werken is ziekte. Een patiënt wil door veel drama laten zien dat hij niets kan omdat hij/zij ziek is. Vroeger dachten dokters-> ongrijpbare levenskracht stuurt lichaam. 1800-> verandering, F. Wöhler maakte ureum, bestanddeel urine. Menselijke lichaam bleek vat van chemie. Moderne natuurwetenschappelijke geneeskunde ontstond. Vanaf toen werkten dokters met feiten, geen hocus pocus meer. Het bloed gaat bij elke hartslag via slagaders, haarvaten en aderen in 30 seconden weer terug naar het hart. Het circuleert, vervoer zuurstof en voedsel. Elke hartslag-> 30-60 gr. Bloed slagaders ingepompt. Snelheid bloed= 7 m. per seconde. Gezond hart-> standaard hart, wijkt het teveel af-> ziek hart. Hoe komen artsen aan kennis als: roken veroorzaakt longkanker, pil is veilig en sport is goed voor het hart. Antwoord->grote onderzoeken houden en conclusies trekken. (simpelweg tellen) Lichaam als ding beschouwen-> grote successen. Grote kracht moderne geneeskunst= veralgemenisering (iedereen zelfde geneesmiddelen, therapie enz.) Nadeel-> klacht dat je als nummer wordt behandeld en niet als patiënt. Daarom is alternatieve geneeskunde populair. 3.2 ziekte als raadsel Semmelweis vond 150 jaar geleden een oplossing voor het kraamvrouwenkoorts- probleem. Mensen lachten hem uit en hij belandde in een gekkenhuis. Later bleek hij gelijk te hebben. Zijn onderzoeksmethode is nu een natuurwetenschappelijke methode. In 1846 was het heel gewoon dat je aan kraamvrouwenkoorts stierf. Verschijnselen: koorts, dorst, snelle polsslag, vlekken op huid, ontstoken organen. Semmelweis kan zich er niet bij neerleggen en praat erover met zijn chef. Maar mensen hebben het geaccepteerd. Ze denken aan allerlei vreemde oorzaken. Semmelweis zet alle feiten op een rijtje. De studenten die eerst een lijk hebben onleed gaan direct erna naar de vrouwen op de kraamafdeling. Nog steeds sterven er veel vrouwen. Semmelweis vindt dit absurd en trekt weer aan de bel bij de commissie. Deze zet een onderzoek in. Ze zeggen dat het door overbevolking op die afdeling komt terwijl de andere afdeling voller en kleiner is. Andere mogelijkheid: op de ene afdeling komen vroedvrouwen op de andere studenten die de vrouwen te hard behandelen. Dit vind Semmelweis onzin. Semmelweis verzamelde feiten. Hij bedacht hypothesen (verwachtingen die je moet controleren). Eerste hypothese blijkt onzin. Hij komt er achter dat het aan iets op de afdeling moet liggen. Als Semmelweis zijn vriend overlijdt aan een verwonding blijkt hij na sectie dezelfde aantastingen te hebben als de vrouwen met kraamvrouwenkoorts. Semmelweise maakte onbewust gebruik van de natuurwetenschappelijke ,methode: Probleem-> hypothese-> voorspelling-> experiment-> resultaat-> hypothese bevestigd. Als je eerste hypothese niet goed is begin je opnieuw. (Dat gebeurt dan na het resultaat). Semmelweis laat studenten de handen wassen na een sectie hij weet het sterftecijfer te laten dalen van 30/100 naar 1/100. Als 13 vrouwen opeens kraamvrouwenkoorts krijgen blijkt het vaneen verwonding te komen, dus na elk onderzoek moeten de handen worden gewassen. Semmelweis heeft gelijk. Niemand gelooft hem en hij eindigt in een gekkenhuis. Maar je ziet zijn resultaat nu nog, hygiëne is erg belangrijk.
3.3 ziektekiemen. 150 jaar geleden was de hele wereld smerig. Men was niet anders gewend, en je wassen werd zelfs ongezond gevonden. Zo ging het ook in het ziekenhuis, vandaar dat veel mensen aan een kleine wond stierven. Mensen geloofden dat ziektekiemen zomaar ontstonden dus ze geloofden ook niet in het effect van hygiëne. In 1683 ontdekte een lakenkoopman bijna dat ontstekingen veroorzaakt worden door bacteriën, alleen de laatste stap kon hij niet zetten. Dat zouden Pasteur en Koch 200 jaar later voor hem doen. Pasteur vond een manier om voedsel langer houdbaar te maken. Daardoor bewees hij dat voedsel niet uit zichzelf bederft ,maar dat dat micro organismen voor nodig zijn. Je kunt de bacteriën doden en zo het voedsel houdbaar houden. Ook ontdekte Pasteur dat overal om ons heen bacteriën aanwezig zijn. Koch deed in die tijd de ontdekking dat miltvuur wordt veroorzaakt door bacteriën-> diertjes. Hij ontdekte ook de oorzaak van tbc, waar tienduizenden mensen aan stierven. Elk micro organisme veroorzaakt maar 1 ziekte, dit zijn de voorwaarden die Koch eraan gaf om met zekerheid vast te kunnen stellen welk organisme van een bepaalde ziekte is: 1- op de zieke plek-> het verdachte micro organisme in grote hoeveelheid aanwezig. 2- Het micro organisme is bij elke patiënt met deze ziekte. 3- Een proefdier dat met het micro organisme wordt besmet krijgt de zelfde ziekte als de patiënt. Eerste helft vorige eeuw-> dokters wisten niet waar ze het moesten zoeken. Koch en Pasteur zetten ze op het goede been. Een chirurg las boek van Pasteur en snapte dat de hele operatiezaal onder de bacteriën zat. Hij wist met chemische middelen (carbol) het aantal doden terug te brengen maar het voldeed niet. Later vond men andere oplossingen als koken en steriliseren, mondkapjes en handschoenen. Voedsel bederft niet zomaar-> micro organismen nodig (schimmels, bacteriën, virussen). Bederven tegengaan-> zout/suiker-> binden water tegen schimmels bacteriën en virussen-> kunnen niet meer drinken. Andere methoden-> drogen, doorstrelen, toevoegen van conserveermiddelen (azijn), koelen. Effectiefste-> pasteuriseren (verhitten+ luchtdicht verpakken). Alle methoden 1 principe-> interne milieu van micro organismen wordt verstoord. 100 jaar geleden-> mensen leefden in smalle benauwde binnenplaatsen en vuile stegen. Mensen waren zomaar besmet met het cholerabacil. Dit kwam door slechte riolering. Hier werd wat aan gedaan, nu is dit nog zeer belangrijk. 3.4 vaccineren Mensen zoeken middel dat tegen alle ziekten helpt, dat bestaat niet. Eisen-> werken tegen heleboel ziekten, goedkoop, makkelijk te bedienen, eerder voorkomen dan bestrijden. Vaccins voldoen hier aan. Sommige mensen vinden het onnatuurlijk of tegen Gods plan. Jenner entte na een tip eens een jongen in met vaccin, de jongen werd immuun tegen de pokken (waar in totaal zo’n 60 milj. aan zijn gestorven. Pasteur wou een proef doen met kippen. Hij zou ze inenten met een kippencholera bacterie. Hij liet het per ongeluk 2 weken staan, gevolg: kippen werden niet ziek maar de afweerstoffen werden wel in werking gesteld zodat de kippen bij het verse virus ook niet ziek werden. Pasteur begon meteen met de productie van vaccins. Triomf-> jongetje gered van hondsdolheid. Vaccins worden nog steeds zo bereid, dus uit verzwakte/ dode ziektekiemen. Als een bacterie je lichaam binnendringt komt je afweersysteem in actie. Macrofagen (veelvraten) schakelen de indringers uit. T en B cellen-> als het afweersysteem bij een infectie actief wordt, herkennen T cellen geïnfecteerde lichaamscellen en vernietigen die. Ze maken de B cellen actief. Die maken de antistoffen actief, die merken de aangetaste lichaamscellen. Die gemerkte lichaamscellen worden aangepakt door macrofagen. Elk type B cel herkent 1 soort aantasting. B cellen die anti stoffen produceren leven maar enkele dagen. Er zijn T en B geheugencellen die jaren in leven blijven. Als dezelfde ziekte weer komt ben je dan immuun. 3 oorzaken van een niet goed afweersysteem: - geen goede T en B cellen - medicijnen die het aantasten (chemokuur) - virus dat het afweersysteem vernietigt. DKTP prik -> beschermt tegen difterie, kinkhoest, tetanus en polio. BMR prik -> beschermt tegen bof, mazelen, rode hond en nekkramp. Polio komt soms nog voor en is dodelijk (verlamt spieren-> longen). De eerste polio epidemie in Nederland was in 1929. Pas in 1959 kwam er een vaccin. Soms komt het nog voor door religieuze overwegingen. Vaccins-> vlug, veilig, goedkoop. 2 grote bevolkingsgroepen wijzen het af-> kerkgenootschappen (je mag je niet verzetten tegen wat God over je heen laat komen) en alternatieve geneeswijzen (vaccinatie zou natuurlijke afweer verzwakken en het zou onveilig zijn). In Nederland +/- 400.000 mensen niet ingeënt (60.000 om religieuze redenen). Maar de laatste polio epidemieën waren in die groep-> mensen leven in besloten kringen, zelfde school/vereniging/ kerk. Dus het virus is zo rond, de andere groep leeft verspreid dus er staat een muur van ingeënte mensen omheen. 90% aids patiënten-> ontwikkelingslanden. Behandeling= te duur (4500 gulden). Vaccin zou hun leven redden. Maar die is er niet. Ook is er geen geschikt proefdier. Anti stoffen-> niet mogelijk. Virus nemen verschillen steeds van vorm en een stukje van het virus is niet genoeg voor de anti lichamen. Het is ook te duur.