Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 2 Techniek - SOLAR Technische apparaten spelen een belangrijke rol in het dagelijks leven. Technische apparaten veranderen in de loop van de tijd onder druk van nieuwe ontdekkingen, veranderende consumenteneisen en de noodzaak om techniek zo goed mogelijk aan de mens aan te passen. §2.1 - Cassettes en cd’s Een voorbeeld daarvan vind je in de ontwikkeling van geluidsdragers, zoals cassettebandjes en cd’s. Dankzij digitalisering van het aftasten met laser kon de kwaliteit van cd-geluid ten opzichte van dat op een cassettebandje verbeterd worden. Een cd is minder kwetsbaar en geeft geen ruis.Ook is er geen kwaliteitsverlies bij kopiëren, doordat de informatie in de vorm van putjes (enen en nullen) is opgeslagen en er geen direct contact plaatsvindt bij het aftasten, zoals in een cassetterecorder. De kwaliteit van cd-geluid hangt niet alleen af van digitalisering en laser-aftasting, maar ook van de bemonstering:: het aantal keer per seconde dat bij het opnemen van een cd het continue geluidssignaal wordt afgelezen en omgezet in een discreet signaal. Met een patroon van honderden miljoenen enen en nullen kun je niet alleen muziek, maar alle soorten informatie op een cd vastleggen, zoals computerspellen, foto’s en boeken. In tegenstelling tot cassettebandjes zijn cd’s zonder kwaliteitsverlies te kopiëren, immers het patroon van putjes (enen en nullen) wordt exact op de nieuwe cd overgebracht. Producenten van cd’s worden daarom huiverig veel te investeren in het maken van nieuwe cd’s, omdat ze bang zijn dat door de – relatief goedkope – kopieermogelijkheden maar weinig van hun cd’s verkocht zullen worden. §2.2 - Toilet en Riolering Voorbeelden van technische veranderingen met grote gevolgen voor het dagelijks leven zijn toilet, waterleiding, riolering en waterzuivering. Mensen zijn tegenwoordig veel gezonder dan in de vorige eeuw. Dat komt vooral door de verbeterde hygiëne en die is weer het gevolg van de ontwikkeling en verbreiding van toilet en waterleiding. Infectieziekten als tyfus en cholera zijn in Nederland door de verbeterde hygiëne uitgebannen. In een waterzuiveringsinstallatie wordt het rioolwater in 3 stappen gereinigd: - Eerst worden m.b.v roosters de grote vaste bestanddelen eruit gehaald, daarna door bezinken de kleinere. - Vervolgens vindt reiniging plaats m.b.v bacteriën die afvalstoffen afbreken. - Ten slotte worden deze bacteriën weer uit het water gehaald, waarna dit geloosd kan worden. Een wc is een regelsysteem. In de spoelbak wordt gemeten hoeveel water erin zit. Is er genoeg, dan zorgt een mechaniek dat de kraan dichtgaat. Na een spoeling gaat de kraan open tot er weer voldoende water in de bak staat. Andere voorbeelden van regelsystemen zijn de thermostaat van de centrale verwarming en de spieren die de grootte v/d pupil in je oog bepalen.
§2.3 - Techniek op menselijke maat Een voorbeeld v/h aanpassen van techniek a/d mens kom je tegen bij gebruiksvriendelijk ontwerpen. Daarbij staat de manier waarop mensen denken en doen centraal en niet de techniek. Gebruiksvriendelijke (of ergonomische) ontwerpen zijn bijv. een computerprogramma dat gesproken taal ‘verstaat’ en een bureaustoel die precies op je eigen lichaamsmaten ingesteld kan worden. Bij het ontwerpen van ergonomische gebruiksvoorwerpen zijn P(ercentiel)-waarden van lichaamsmaten belangrijk. Die lopen van 1 tot 100. Als iemand bijvoorbeeld een P5-lengte heeft, wil dat zeggen dat hij kleiner is dat 95% van alle mensen. Niet alleen voor lichaamsmaten, maar ook voor kracht en waarnemingsvermogen zijn er percentieltabellen. Ergonomisch ontwerpen streeft ernaar apparaten en gebruiksvoorwerpen geschikt te laten zijn voor zoveel mogelijk mensen. Daarom staat ergonomie op gespannen voet met zo goedkoop mogelijk produceren. §2.4 - Ontwerpen Ontwerpen kent veel facetten. Bij de cd heb je gezien dat wetenschappelijke ontdekkingen aan de wieg stonden van deze nieuwe geluidsdrager. Dat geldt voor veel producten. De ontdekking van transistor en ‘chips’ leidde bijv. tot steeds compactere en beter computers en steeds ‘slimmere’ huishoudelijke apparaten. Bij een nieuw ontwerp spelen verschillende eisen een rol: - functionele: wat moet het apparaat kunnen? - ergonomische: hoe gebruiksvriendelijk moet het zijn? - milieu: wat zijn de gevolgen voor het milieu? - vormgeving: welke kleur en vorm zijn aantrekkelijk? - financiële: wat mag het kosten? Een voorbeeld: bij het ontwerp van sieraden spelen vormgevingseisen een hoofdrol, terwijl bij gereedschap de functionele eisen het belangrijkst zijn. Techniek speelt in onze samenleving een hoofdrol. Technische apparaten en gebruiksvoorwerpen zijn overal aanwezig en onmisbaar. Daarom oefenen ontwerpers ook invloed uit op onze cultuur.