Hoofdstuk 1: Ontwikkeling
Samenvatting 1.1 recherchewerk Als er een misdrijf is gepleegd gaat de recherche op zoek naar aanwijzingen: sporen die ze op de plaats van het misdrijf vinden, zoals een wapen of vingerafdrukken en verklaringen van getuigen. Maar Er zijn verschillende dingen die een verklaring niet (geheel) betrouwbaar kunnen maken: • Angst en een mentale schok kunnen je waarneming en geheugen beïnvloeden • Onder invloed van drank en/of drugs kan het zijn dat de waarheid niet wordt verteld • Dit kan natuurlijk ook als de getuigen vrienden van de dader zijn. Zo’n verklaring is dus lang niet altijd betrouwbaar. Meestal gaan de recherches eerst op zoek naar gegevens van het slachtoffer. Aangezien getuigen niet 100% betrouwbaar zijn wordt er op zoek gegaan naar andere aanwijzingen zoals bloed, haren en vingerafdrukken. Die worden stille getuigen genoemd. Drank, drugs of medicijnen kunnen een verklaring zijn voor de misdaad. Om een verdachte te laten veroordelen moet er bewijs zijn dat 100% zeker is zoals vingerafdrukken. Voetsporen haren of bloed kunnen alleen leiden tot het aanwijzen van een verdachte maar niet tot het straffen van diegene. Deze kunnen dus wel helpen bij het oplossen van een misdrijf maar zijn ook niet echt betrouwbaar. Het is namelijk niet zeker of ze van de dader zijn. Behalve vingerafdrukken ben je ook te herkennen aan lichaamsafmetingen en je bloedgroep. De bloedgroep kun je met veel anderen gemeen hebben maar je vingerafdrukken zijn uniek. Dit komt doordat het patroon ervan altijd hetzelfde blijft en er ontzettend veel verschillende patronen zijn. Op je eigen handen heb je ook 10 verschillende patronen. Er zijn verschillende manieren om vingerafdrukken zichtbaar te maken: met poeder, kleurstoffen, gips, seconden lijm en door plastic in gouddamp te hangen bijvoorbeeld. Alle afdrukken van misdadigers worden in een archief in de computer opgeslagen en bewaard. Behalve vingerafdrukken kan DNA ook een bewijs zijn bij een misdaad. DNA is een stof die voorkomt in de kernen van cellen waaruit mensen dieren en planten zijn opgebouwd. DNA zit in bloedcellen, zaadcellen en wangslijmvliezen. In sommige stukjes van het DNA-molecule bevindt zich erfelijke informatie. Tussen de genen (3% van het DNA, niet interessant voor de recherche) tref je een bijzonder stukje DNA aan dat bestaat uit een zich herhalend patroontje. Het aantal keren dat dat patroon zich herhaald is kenmerkend voor de persoon en dus belangrijk bewijsmateriaal. Van een dader wordt het DNA profiel 30 jaar bewaard in een archief. Het recherche onderzoek heeft zich erg ontwikkeld door de jaren heen. Vroeger hadden mensen natuurlijk veel minder technieken en materialen die nu erg belangrijk zijn. Ze hadden bijvoorbeeld nog geen onderzoek gedaan naar vingerafdrukken dus wisten ook niet dat die voor ieder mens uniek zijn. Ze gebruikte het dus niet als bewijsmateriaal. Ook DNA onderzoek is iets van de laatste tijd. Maar niet alleen direct het recherche werk heeft veranderingen ondergaan, ook de wetgeving van nu en vroeger is anders. Heel lang geleden maakten het mensen eigenlijk niet echt uit of het zeker was dat iemand schuldig was of niet. Als er maar iemand was die gestraft werd. Tegenwoordig moet alles zo zeker mogelijk zijn en zal een onschuldige alleen bij uitzondering gestraft worden door een fout. Samenvatting 1.2 De pil De pil is tegenwoordig het populairste en betrouwbaarste voorbehoedmiddel. Het bestaat sinds 50 jaar maar toen was het lang niet zo betrouwbaar als nu. Het condoom was nog voor de pil en was in eerste instantie bedoeld tegen geslachtziektes. Net als het baarmoederkapje en pessarium wordt het condoom tegenwoordig van latex gemaakt. Lange tijd waren voorbehoudmiddelen verboden door de katholieke kerk omdat het niet ‘natuurlijk’ is. In de pil zitten stoffen die op vrouwelijke hormonen lijken. Die regelen dingen als eisprong, eirijping en vruchtbaarheid. Door dierproeven zijn wetenschappers hier veel meer over te weten gekomen. Ze ontdekten onder anderen dat de eirijping kan worden afgeremd door oestrogeen en progestagenen. Deze stoffen zitten dus ook in de pil. De oestrogeen misleid de hypofyse zodat de eirijping wordt bemoeilijkt. Vindt er toch een eisprong plaats wordt het transport vertraagd zodat de (mogelijk bevruchte) eicel afsterft. Als de eicel toch levend in de baarmoeder komt is door het hoornvliestekort het slijmvlies niet voldoende ontwikkeld zodat de eicel zich daar niet in kan nestelen. (Pro)gestageen zorgt ervoor dat de slijmvliesprop tussen de vagina en baarmoeder taai wordt zodat die bijna alle zaadcellen tegenhoudt. De uitvinder verkocht na ruzie binnen zijn eigen bedrijf het octrooirecht van de pil (wat velen graag wilde hebben) aan verschillende bedrijven tegelijk. Bioloog Pin-ups had ruim tien jaar nodig om de eerste pil te ontwerpen. In 1962 kwam deze op de markt. De pil is in drie generaties in te delen. De eerste pil met veel bijwerkingen behoorde tot de 1e fase. Om bijwerkingen als zwaarder worden, hoge bloeddruk en stemmingswisselingen te voorkomen werd de hormoondosis op zo’n manier verlaagt dat de betrouwbaarheid niet of nauwelijks afnam. Dit werd de 2e fase genoemd. Hierbij daalde het hormoongehalte tot 50 µg . Dit werkte en de ontwikkelingen gingen verder. Tegenwoordig zit in de pil zelf 42 keer zo weinig hormonen dan in de eerste pil zaten. Tot de derde fase behoort de 3 fasen pil waarin de hormoondosis geleidelijk wordt opgevoerd. Dit zorgt voor nog minder bijwerkingen.
Hoofdstuk 1: Ontwikkeling
Samenvatting 1.3 Navigatie Navigatie is het bepalen van de plaats waar je bent. Ook de richting bepalen valt onder navigatie en dat kan met een kompas. Deze werd en wordt dan ook veel gebruikt bij korte zeereizen. Maar bij langere reizen heb je aan richting bepaling alleen niet genoeg. Je moet ook weten waar je bent. Dit kan met behulp van een speciaal systeem waarbij elke plaats op aarde aan kan worden gegeven door 2 coördinaten. Als je de coördinaten van je bestemming weet en je kunt de coördinaten van de plaats waar je je nu bevindt bepalen kun je uitrekenen hoever het nog is. Dit was een grote ontwikkeling die zowel van groot economisch als politiek belang is. De Poolster werd veel gebruikt als navigatiemiddel. Omdat deze recht boven de noordpool staat kun je eruit afleiden hoe noordelijk je zit. De geografische lengte is hier helaas niet mee te bepalen. Bij de hoogte van de zon werkt dit ongeveer net zo. Omdat de zon niet altijd even hoog staat is dit moeilijker dan met een stilstaande ster maar met behulp van de zon kan wél de lengte worden vastgesteld. Dit wordt afgeleid uit het tijdstip dat de zon zijn hoogste punt heeft bereikt. Aan land is dit gemakkelijk te doen door een stok in de grond te steken en de lengte van de stok en van de schaduw te vergelijken. Op zee gaat dit niet makkelijk dus zijn hier andere oplossingen voor gevonden. Bijvoorbeeld een astrolabium. Door het scharnier vast te houden schommelt deze niet mee met het schip. De zon valt door twee gaatjes en dan kun je de zonshoogte aflezen. Zo’n astrolabium werd door de jaren steeds verbeterd en anderen apparaten werden er op gebaseerd zoals de sextant. Nadat er een prijs was uitgeloofd voor degene die met een oplossing kwam om de lengtegraad tot op een halve centimeter te kunnen bepalen kwam John Harisson met een nauwkeurige klok die het ook op een schip deed, dus zonder slinger. Omdat de aarde in 24 uur 360 graden draait kun je met de tijd en de hoogte van de zon heel nauwkeurig je positie bepalen. Zijn eerste klok was even groot als een wasmachine maar de ontwikkeling ging door en uiteindelijk kwam er een klok die iets groter was dan een horloge. De ontwikkeling ons nu tot een toch wel simpele techniek geleid. Er staan tegenwoordig overal ter wereld radiobakens die signalen uitzenden. De plaats van die bakens is precies bekend. Een schip kan die signalen ontvangen en kan signalen van verschillende bakens met elkaar vergelijken en zo de precieze plaats bepalen. Tegenwoordig wordt dezelfde techniek ongeveer toegepast maar dan met satellieten in plaats van bakens. Ook hierbij wordt de afstanden van verschillende satellieten met elkaar vergeleken en zo de positie met de computer bepaald. Als in de computer een kaart is ingebouwd kan de afgelegde en/of de nog af te leggen route hierop worden aangegeven. Deze techniek wordt gps genoemd en wordt ook bij auto’s en vliegtuigen toegepast. Als je bij een schik op vliegtuig de computer koppelt aan een roer kan de route zelfs automatisch gevaren worden. Hoofdstuk 1: Ontwikkeling
Samenvatting 1.4 Ruimtevaart De eerste experimenten meer raketten waren in het begin van deze eeuw. Het waren kleinen raketten die niet hoog kwamen. Tijdens de tweede wereld oorlog waren de Duitsers al zo ver met de ontwikkeling dat ze V2-raketten konden bouwen (en afschieten). Na de oorlog werden Duitse raketdeskundige naar de VS en de Sovjet-Unie gehaald om daar te helpen met de ontwikkeling. Tussen de VS en de Sovjet-Unie was een strijd om de beste wapens. Hierdoor ging de ontwikkeling sneller omdat beide eerste wilde zijn met bepaalde dingen en in 1957 brachten de Russen de eerste satelliet de ruimte in. Omdat de russen hiermee eerder waren stak de VS vanaf toen heel veel geld in de ontwikkeling van de ruimtevaarttechnologie. In 1969 was de eerste landing van mensen op de maan en in ’76 lande er een raket op Mars. Er werden en worden steeds meer toepassingen bedacht waarvoor satellieten bruikbaar zijn zoals weersvoorspellingen, onderzoeken en communiceren. De ontwikkeling van tv en mobiele telefonie heeft met deze laatste toepassing natuurlijk veel te maken. Ook de manier van verblijven heeft ontwikkeling ondergaan. Tegenwoordig is alles zo aangepast dat je ook met gewichtloosheid goed kunt leven en gezond kan blijven.
Samenvatting 1.1 recherchewerk Als er een misdrijf is gepleegd gaat de recherche op zoek naar aanwijzingen: sporen die ze op de plaats van het misdrijf vinden, zoals een wapen of vingerafdrukken en verklaringen van getuigen. Maar Er zijn verschillende dingen die een verklaring niet (geheel) betrouwbaar kunnen maken: • Angst en een mentale schok kunnen je waarneming en geheugen beïnvloeden • Onder invloed van drank en/of drugs kan het zijn dat de waarheid niet wordt verteld • Dit kan natuurlijk ook als de getuigen vrienden van de dader zijn. Zo’n verklaring is dus lang niet altijd betrouwbaar. Meestal gaan de recherches eerst op zoek naar gegevens van het slachtoffer. Aangezien getuigen niet 100% betrouwbaar zijn wordt er op zoek gegaan naar andere aanwijzingen zoals bloed, haren en vingerafdrukken. Die worden stille getuigen genoemd. Drank, drugs of medicijnen kunnen een verklaring zijn voor de misdaad. Om een verdachte te laten veroordelen moet er bewijs zijn dat 100% zeker is zoals vingerafdrukken. Voetsporen haren of bloed kunnen alleen leiden tot het aanwijzen van een verdachte maar niet tot het straffen van diegene. Deze kunnen dus wel helpen bij het oplossen van een misdrijf maar zijn ook niet echt betrouwbaar. Het is namelijk niet zeker of ze van de dader zijn. Behalve vingerafdrukken ben je ook te herkennen aan lichaamsafmetingen en je bloedgroep. De bloedgroep kun je met veel anderen gemeen hebben maar je vingerafdrukken zijn uniek. Dit komt doordat het patroon ervan altijd hetzelfde blijft en er ontzettend veel verschillende patronen zijn. Op je eigen handen heb je ook 10 verschillende patronen. Er zijn verschillende manieren om vingerafdrukken zichtbaar te maken: met poeder, kleurstoffen, gips, seconden lijm en door plastic in gouddamp te hangen bijvoorbeeld. Alle afdrukken van misdadigers worden in een archief in de computer opgeslagen en bewaard. Behalve vingerafdrukken kan DNA ook een bewijs zijn bij een misdaad. DNA is een stof die voorkomt in de kernen van cellen waaruit mensen dieren en planten zijn opgebouwd. DNA zit in bloedcellen, zaadcellen en wangslijmvliezen. In sommige stukjes van het DNA-molecule bevindt zich erfelijke informatie. Tussen de genen (3% van het DNA, niet interessant voor de recherche) tref je een bijzonder stukje DNA aan dat bestaat uit een zich herhalend patroontje. Het aantal keren dat dat patroon zich herhaald is kenmerkend voor de persoon en dus belangrijk bewijsmateriaal. Van een dader wordt het DNA profiel 30 jaar bewaard in een archief. Het recherche onderzoek heeft zich erg ontwikkeld door de jaren heen. Vroeger hadden mensen natuurlijk veel minder technieken en materialen die nu erg belangrijk zijn. Ze hadden bijvoorbeeld nog geen onderzoek gedaan naar vingerafdrukken dus wisten ook niet dat die voor ieder mens uniek zijn. Ze gebruikte het dus niet als bewijsmateriaal. Ook DNA onderzoek is iets van de laatste tijd. Maar niet alleen direct het recherche werk heeft veranderingen ondergaan, ook de wetgeving van nu en vroeger is anders. Heel lang geleden maakten het mensen eigenlijk niet echt uit of het zeker was dat iemand schuldig was of niet. Als er maar iemand was die gestraft werd. Tegenwoordig moet alles zo zeker mogelijk zijn en zal een onschuldige alleen bij uitzondering gestraft worden door een fout. Samenvatting 1.2 De pil De pil is tegenwoordig het populairste en betrouwbaarste voorbehoedmiddel. Het bestaat sinds 50 jaar maar toen was het lang niet zo betrouwbaar als nu. Het condoom was nog voor de pil en was in eerste instantie bedoeld tegen geslachtziektes. Net als het baarmoederkapje en pessarium wordt het condoom tegenwoordig van latex gemaakt. Lange tijd waren voorbehoudmiddelen verboden door de katholieke kerk omdat het niet ‘natuurlijk’ is. In de pil zitten stoffen die op vrouwelijke hormonen lijken. Die regelen dingen als eisprong, eirijping en vruchtbaarheid. Door dierproeven zijn wetenschappers hier veel meer over te weten gekomen. Ze ontdekten onder anderen dat de eirijping kan worden afgeremd door oestrogeen en progestagenen. Deze stoffen zitten dus ook in de pil. De oestrogeen misleid de hypofyse zodat de eirijping wordt bemoeilijkt. Vindt er toch een eisprong plaats wordt het transport vertraagd zodat de (mogelijk bevruchte) eicel afsterft. Als de eicel toch levend in de baarmoeder komt is door het hoornvliestekort het slijmvlies niet voldoende ontwikkeld zodat de eicel zich daar niet in kan nestelen. (Pro)gestageen zorgt ervoor dat de slijmvliesprop tussen de vagina en baarmoeder taai wordt zodat die bijna alle zaadcellen tegenhoudt. De uitvinder verkocht na ruzie binnen zijn eigen bedrijf het octrooirecht van de pil (wat velen graag wilde hebben) aan verschillende bedrijven tegelijk. Bioloog Pin-ups had ruim tien jaar nodig om de eerste pil te ontwerpen. In 1962 kwam deze op de markt. De pil is in drie generaties in te delen. De eerste pil met veel bijwerkingen behoorde tot de 1e fase. Om bijwerkingen als zwaarder worden, hoge bloeddruk en stemmingswisselingen te voorkomen werd de hormoondosis op zo’n manier verlaagt dat de betrouwbaarheid niet of nauwelijks afnam. Dit werd de 2e fase genoemd. Hierbij daalde het hormoongehalte tot 50 µg . Dit werkte en de ontwikkelingen gingen verder. Tegenwoordig zit in de pil zelf 42 keer zo weinig hormonen dan in de eerste pil zaten. Tot de derde fase behoort de 3 fasen pil waarin de hormoondosis geleidelijk wordt opgevoerd. Dit zorgt voor nog minder bijwerkingen.
Samenvatting 1.3 Navigatie Navigatie is het bepalen van de plaats waar je bent. Ook de richting bepalen valt onder navigatie en dat kan met een kompas. Deze werd en wordt dan ook veel gebruikt bij korte zeereizen. Maar bij langere reizen heb je aan richting bepaling alleen niet genoeg. Je moet ook weten waar je bent. Dit kan met behulp van een speciaal systeem waarbij elke plaats op aarde aan kan worden gegeven door 2 coördinaten. Als je de coördinaten van je bestemming weet en je kunt de coördinaten van de plaats waar je je nu bevindt bepalen kun je uitrekenen hoever het nog is. Dit was een grote ontwikkeling die zowel van groot economisch als politiek belang is. De Poolster werd veel gebruikt als navigatiemiddel. Omdat deze recht boven de noordpool staat kun je eruit afleiden hoe noordelijk je zit. De geografische lengte is hier helaas niet mee te bepalen. Bij de hoogte van de zon werkt dit ongeveer net zo. Omdat de zon niet altijd even hoog staat is dit moeilijker dan met een stilstaande ster maar met behulp van de zon kan wél de lengte worden vastgesteld. Dit wordt afgeleid uit het tijdstip dat de zon zijn hoogste punt heeft bereikt. Aan land is dit gemakkelijk te doen door een stok in de grond te steken en de lengte van de stok en van de schaduw te vergelijken. Op zee gaat dit niet makkelijk dus zijn hier andere oplossingen voor gevonden. Bijvoorbeeld een astrolabium. Door het scharnier vast te houden schommelt deze niet mee met het schip. De zon valt door twee gaatjes en dan kun je de zonshoogte aflezen. Zo’n astrolabium werd door de jaren steeds verbeterd en anderen apparaten werden er op gebaseerd zoals de sextant. Nadat er een prijs was uitgeloofd voor degene die met een oplossing kwam om de lengtegraad tot op een halve centimeter te kunnen bepalen kwam John Harisson met een nauwkeurige klok die het ook op een schip deed, dus zonder slinger. Omdat de aarde in 24 uur 360 graden draait kun je met de tijd en de hoogte van de zon heel nauwkeurig je positie bepalen. Zijn eerste klok was even groot als een wasmachine maar de ontwikkeling ging door en uiteindelijk kwam er een klok die iets groter was dan een horloge. De ontwikkeling ons nu tot een toch wel simpele techniek geleid. Er staan tegenwoordig overal ter wereld radiobakens die signalen uitzenden. De plaats van die bakens is precies bekend. Een schip kan die signalen ontvangen en kan signalen van verschillende bakens met elkaar vergelijken en zo de precieze plaats bepalen. Tegenwoordig wordt dezelfde techniek ongeveer toegepast maar dan met satellieten in plaats van bakens. Ook hierbij wordt de afstanden van verschillende satellieten met elkaar vergeleken en zo de positie met de computer bepaald. Als in de computer een kaart is ingebouwd kan de afgelegde en/of de nog af te leggen route hierop worden aangegeven. Deze techniek wordt gps genoemd en wordt ook bij auto’s en vliegtuigen toegepast. Als je bij een schik op vliegtuig de computer koppelt aan een roer kan de route zelfs automatisch gevaren worden. Hoofdstuk 1: Ontwikkeling
Samenvatting 1.4 Ruimtevaart De eerste experimenten meer raketten waren in het begin van deze eeuw. Het waren kleinen raketten die niet hoog kwamen. Tijdens de tweede wereld oorlog waren de Duitsers al zo ver met de ontwikkeling dat ze V2-raketten konden bouwen (en afschieten). Na de oorlog werden Duitse raketdeskundige naar de VS en de Sovjet-Unie gehaald om daar te helpen met de ontwikkeling. Tussen de VS en de Sovjet-Unie was een strijd om de beste wapens. Hierdoor ging de ontwikkeling sneller omdat beide eerste wilde zijn met bepaalde dingen en in 1957 brachten de Russen de eerste satelliet de ruimte in. Omdat de russen hiermee eerder waren stak de VS vanaf toen heel veel geld in de ontwikkeling van de ruimtevaarttechnologie. In 1969 was de eerste landing van mensen op de maan en in ’76 lande er een raket op Mars. Er werden en worden steeds meer toepassingen bedacht waarvoor satellieten bruikbaar zijn zoals weersvoorspellingen, onderzoeken en communiceren. De ontwikkeling van tv en mobiele telefonie heeft met deze laatste toepassing natuurlijk veel te maken. Ook de manier van verblijven heeft ontwikkeling ondergaan. Tegenwoordig is alles zo aangepast dat je ook met gewichtloosheid goed kunt leven en gezond kan blijven.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden