§1 Patronen: verschillen in welvaart en welzijn
Verschillen in welvaart kun je meten door te kijken naar:
- het Bruto Nationaal Product per inwoner(BNP/hoofd): de waarde van alle goederen en diensten die in een land in een jaar worden geproduceerd, plus de inkomsten uit het buitenland, gedeeld door het aantal inwoners. Dit is echter niet helemaal een goede maat, omdat:
- de waarde van 1 dollar verschilt van land tot land. Daarom druk je het vaak uit in koopkrachtpariteit: hoeveelheid goederen of diensten je kunt kopen voor 1 dollar.
- Alleen de inkomsten uit de formele sector tellen bij het vaststellen van het BNP mee, terwijl in arme landen een groot deel van het inkomen uit de informele sector komt.
- Het BNP/hoofd is een gemiddelde. Juist in arme landen is de sociale en regionale ongelijkheid erg groot. Je moet inzoomen naar een lager schaalniveau om een goed beeld te krijgen.
- Het Bruto Binnenlands Product(BBP/hoofd): de waarde van alle goederen en diensten die binnen een land geproduceerd worden, gedeeld door het aantal inwoners.
- De verdeling van de beroepsbevolking. Als een land tot ontwikkeling komt, zie je dat aan de opschuiving binnen de beroepssectoren: van primair naar secundair en tertiair. Als regel geldt dan ook: naarmate het economische ontwikkelingspeil van een land hoger is, werkt een kleiner deel van de beroepsbevolking in de landbouw en een groter deel in de formele dienstensector.
Door de globalisering verandert ook de internationale arbeidsverdeling: dat deel van de dienstensector dat zich vooral richt op de ondersteuning van de grote internationale bedrijven.
Als een land afhankelijk is van een of enkele grondstoffen, is de economie zeer kwetsbaar, immers:
- de oogst kan mislukken
- de prijzen op de wereldmarkt kunnen enorm fluctueren.
Wil je een beeld krijgen van hoe het gesteld is met het welzijn(het algehele welbevinden van de inwoners van een land), dan kun je beter naar de VN-ontwikkelingsindex: maatstaaf samengesteld uit de koopkracht, alfabetiseringsgraad en de levensverwachting. Hoe dichter de index bij 1.0 ligt, des te hoger is het welzijn.
§2 Patronen: demografisch, cultureel en politiek
De bevolkingsspreiding kun je verklaren vanuit:
- Het verschil in natuurlijke mogelijkheden. Bevolkingsspreiding en bevolkingsdichtheid kun je mede verklaren vanuit de natuurlijke mogelijkheden van een gebied.
- De ligging. t.o.v. economisch belangrijke gebieden bijv.
- Het koloniale verleden. concentratie in de kustzone.
De bevolkingsdichtheid kan op twee manieren veranderen:
- Door een hoog geboorteoverschot. Hoewel de vruchtbaarheid wereldwijd spectaculair dealt, neemt de absolute groei van de bevolking nog toe. Vooral de arme landen kennen nog steeds een hoog geboortecijfer. Daar is een aantal oorzaken voor:
- Demografisch. Deze landen hebben een heel jonge leeftijdsopbouw. Bovendien is de kindersterfte door de slechte voedselsituatie en ontoereikende medische voorzieningen hoog.
- Sociaal. Wanneer in een land het opleidingsniveau van meisjes stijgt, daalt de vruchtbaarheid.
- Cultureel. Sommige culturen stimuleren het krijgen van veel kinderen.
- Economisch. Neemt de welvaart toe, dan zal de vruchtbaarheid in het algemeen dalen.
- Geografisch. Veel arme landen kennen een hoog verstedelijkingstempo(de snelheid waarmee de graad per jaar toeneemt), maar de verstedelijkingsgraad(percentage van de bevolking dat in de stad woont) is nog relatief laag.
Door de verschillen in demografisch gedrag nemen de rijke landen een andere positie in binnen het demografisch transitiemodel(de gefaseerde overgang van een hoog geboorte- en sterftecijfer naar een laag geboorte- en sterftecijfer) dan andere landen.
- Door een hoog vestigingsoverschot. Mondiaal komt dit vooral door migratie(arbeidsmigranten bijv.) Binnen landen overheerst de trek van het platteland naar de steden(urbanisatie). Die steden groeien dan ook vaak uit tot megasteden. Door de suburbanisatie is de urbanisatie in rijke landen flink afgezwakt. Het hoge verstedelijkingstempo in arme landen kent drie oorzaken:
- de trek van het platteland naar de stad
- de groei van grote steden, waarbij zij omringende plaatsen opslokken
- het hogere geboorteoverschot in steden door de jongere stadsbevolking en de hogere levensverwachting door betere voorzieningen dan op het platteland.
Door onder andere kolonialisme en migratie zijn culturen verspreid.(diffusie)
Er zal daardoor ook niet zo snel 1 wereldcultuur ontstaan.
Soevereine staat: een internationaal erkende staat die als enige macht mag uitoefenen over de bevolking en het grondgebied van de staat. Het politieke stelsel van deze staten kan zijn:
- Democratisch
- Beperkt democratisch niet alle burgerrechten zijn gewaarborgd.
- Dictatoriaal bestuurd door 1 partij of groep machthebbers mensen- rechten niet gerespecteerd.
Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is er een nieuwe wereldorde(de manier waarop de wereld economisch, politiek en sociaal-cultureel is georganiseerd) ontstaan met de VS als hegemoniale staat. een land dat gedurende een bepaalde periode grote delen van de wereld domineert op economisch, militair, financieel en cultureel gebied.
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden