§1

Brazilië is een economische wereldmacht. Het land heeft een totaal inkomen van bijna €1600 miljard per jaar. Een kleine groep is heel erg rijk. Maar de meeste mensen zijn arm. Sommigen leven onder de armoedegrens van $1,25 per dag.

§2

In 1500 werd Brazilië een kolonie van Portugal. Suiker, koffie, goud, tin en ijzer werden afgevoerd naar het buitenland en verder verwerkt. De economie groeide snel. Dat noemde met het “Economisch Wonder”. Niets kon meer misgaan leek het. Maar Brazilië had veel schulden. Maar sinds 1990 gaat het weer beter.
Er zijn drie productiesectoren:

1. Primaire sector (landbouw)
2. Secundaire sector (industrie)
3. Tertiare sector (diensten)

Er zijn over grote verschillen in welvaart. Dat kun je zien door:

• BBP (Bruto Binnenlands Product)
• BBP per hoofd: het inkomen van een gemiddeld persoon per jaar.

Ook kun je kijken naar de ontwikkelingsfase. Elke fase heeft een kenmerkende combinatie van welvaart en samenstelling van de beroepsbevolking.
Met het ontwikkelingsmodel kun je alle landen in een fase indelen:

1. Agrarische samenleving (Zelfvoorzienende landbouw)
2. Opkomende industrialisatie en commerciële landbouw (mensen werken minder in de landbouw)
3. Industriële samenleving (veel mensen werken in de industrie)
4. Dienstensamenleving (het grootste deel werkt in de dienstensector)

Vanaf de 16e eeuw begon kolonisatie.
De landen waar Europa de baas van was. Zijn na de 2e wereldoorlog onafhankelijk geworden. Sommigen bleven toch in de greep van Europeanen. Dat is neokolonisatie. De voormalige koloniën zitten meestal in fase 1 of fase 2.

§3

In Brazilië verdient de rijkste 10% van de bevolking 43% van het nationaal inkomen. De armste 40% verdient niet meer dan 12% van het nationaal inkomen. Ongeveer een kwart leeft onder de armoedegrens. Ze werken vaak in de vluchtsector (Illegaal werk, niet geregistreerd).
Er zijn 2 soorten armoede

• Absolute armoede (mensen hebben niet genoeg geld voor hun basisbehoeften)
• Relatieve armoede (Mensen hebben in verhouding tot het gemiddelde inkomen weinig te besteden)

In de arme landen met een laag bbp per hoofd is meestal zowel de absolute als relatieve armoede groter dan in rijke landen.
De levensomstandigheden en ontwikkeling van een land kun je weergeven met de Human Development Index. De HDI kijkt naar de volgende kenmerken: armoede, levensverwachting, analfabetisme en onderwijs. Afrika scoort het slechtst op de HDI.
Je kunt ook kijken naar bijvoorbeeld: beschikbaarheid van voedsel, schoon drinkwater, geboortecijfer, kindersterfte en de migratie naar de stad.
Een ontwikkelingsland herken je dus hieraan:

• Tekort aan voedsel en schoon drinkwater
• Tekort aan onderwijs en veel analfabeten
• Een hoog geboortecijfer
• Hoge kindersterfte en lage levensverwachting
• Laag bbp per hoofd
• Kinderarbeid
• Grote migratie van het platteland vaar de stad

§4

Je ziet vaak grote tegenstellingen in regio’s van een land. Dat heet centrum-periferie
In het centrum is de meeste welvaart, de periferie is het armst.
Bij zoeken naar oorzaken van het ontwikkelingsverschil kijk je naar het ontwikkelingskompas (PENS)
P(olitiek), E(conomie), N(atuur), S(ociaal).

Oorzaken van tegenstellingen binnen een land

Politiek: de elite heeft de macht over de massa
Economie: waar leven mensen van?
Natuur: Heb je genoeg geld voor bijvoorbeeld aanleg van dammen en dijken?
Sociaal: tradities en gewoonten bepalen de manier van leven.

Oorzaken van tegenstellingen tussen landen

Politiek: rijke landen bepalen de hoogte van invoerrechten
Economie: rijke landen hebben handelsbelemmeringen.
Natuur: Rijke landen liggen in gematigde gebieden, met veel water tot de beschikking
Sociaal: in de rijke landen worden mensen hoger opgeleid

§5

In Brazilië woont 75% in de stad. Als je daar een huis bouwt met een dak erop mag je er blijven wonen. Daarom groeien sloppenwijken heel snel. In sloppenwijken zijn de levensomstandigheden slecht en er is veel criminaliteit.
In arme landen groeien de steden snel. Dat komt door snel groeiende sloppenwijken. De nieuwkomers:

• Gaan wonen in sloppenwijken aan de rand van de stad
• Bouwen hun eigen huizen van afvalmateriaal
• Vinden werk in de vluchtsector

Sloppenwijken zijn heel gevaarlijk: Er is vaak geweld, criminaliteit en drugshandel.

Stadsbesturen reageren op 2 manieren op sloppenwijken:

• Ze worden genegeerd of gesloopt
• Ze worden omgevormd tot gewone wijken

De regering kan sloppenwijken niet tegenhouden. Als ze de mensen er laten wonen gaan mensen hun huis verder bouwen en samenwerken.
De bewoners spelen een belangrijke rol in de stedelijke economie. Ze werken bij bijvoorbeeld stadsreiniging, openbaar vervoer, eettentjes of fabrieken.

§6

Het belangrijkste van armoede bestrijden is leefomstandigheden verbeteren.
De mensen proberen zelf hun levensomstandigheden te verbeteren door:

• Kinderen te laten werken
• Meer baantjes te nemen
• Te verhuizen naar de stad
• Een microkrediet af te sluiten

Rijke landen kunnen drie soorten ontwikkelingshulp geven

• Algemene hulp
• Projecthulp
• Noodhulp

Ontwikkelingshulp werkt niet altijd. Daarom is er ontwikkelingssamenwerking. Dan wordt er zelf aangegeven waar hulp naartoe moet.  Ook particuliere organisaties doen dit.

Echt hulp is bijvoorbeeld:

• Het kwijtschelden van schulden
• Vrije handel tussen rijke en arme landen
• Een eerlijke prijs voor de grondstoffen en producten uit arme landen

§7

Veel mensen in rijke landen denken aan zichzelf waar arme landen onder leiden. Dit heet afwenteling.
Een voorbeeld van afwentelen is het kappen van regenwoud. Mensen verdienen daar veel geld mee. Maar door ontbossing ontstaan ook problemen:

• Plantensoorten en diersoorten verdwijnen
• Natuurlijke kringlopen veranderen
• Het lokale klimaat verandert.

Rijke landen wentelen veel problemen af op arme landen. Bijvoorbeeld:

• Afval uit de rijke landen wordt in de arme landen gedumpt
• Rijke landen halen grondstoffen uit de arme landen
• In de arme landen worden bossen gekapt