Hoofdstuk 3

Aardrijkskunde Hoofdstuk 3 Zuidoost-Azië

§2 Zuidoost-Azië als vakantiegebied

Het toerisme groeide explosief nadat de politieke onrust afnam. Door het bereiken van politieke stabiliteit kon het volk infrastructuur gaan maken voor het toerisme.

Naast het massatoerisme, komen ook het eco- en oorlogtoerisme naar dit continent.

Het toerisme zorgde voor veel directe- en indirecte werkgelegenheid en het behouden van het culturele erfgoed. Maar toerisme brengt ook nadelige gevolgen met zich mee, zo lijdt het milieu eronder, verwestert het gebied en groeit de corruptie. Ook wordt het land erg kwetsbaar als zijn gehele economie gefundeerd is op de inkomsten uit het toerisme, want op het moment dat de toeristenstroom plots stopt (onveilig, natuurrampen) stort de gehele economie in. Ook kunnen de attracties Disneyseren, kan sekstoerisme en kinderprostitutie ontstaan.


§3 Fysisch-geografische kenmerken

Zuidoost-Azië wordt omringd door tektonische platen en die kunnen zomaar bewegen en natuurrampen veroorzaken.

Het klimaat in Zuidoost-Azië verschilt tussen tropische regenwoudklimaten en savanneklimaten. Ook het moesson komt weleens eens langs, soms is ie nat en soms droog.


§4 Sociaal-geografische kenmerken

Door de grote migratiestromen in het verleden is dit gebied een mengelmoes van verschillende culturen met ieder hun eigen godsdienst, of dat nou hindoeïstisch, boeddhistisch of islamitisch is. Het Christendom kende ze nog niet tot de westerse kolonisten zich er begonnen te vestigen. Het mooie van dit gebied is dat geen enkele cultuur dominant is aan de ander. Een andere reden voor de grote culturele diversiteit is het verschil in landschap, zo zijn er bergen en vlakten.


§5 Afbakenen: een probleem

Formele regio: mate waarin één of meerdere gelijke verschijnselen voorkomen.

Deze regio’s kunnen weer opgaan in een grotere regio.

Functionele regio: gaat om ruimtelijk interactie tussen ongelijksoortige verschijnselen.


§6 Zuidoost-Azië als kolonie en als strijdtoneel

Omdat het gebied zo rijk is aan vele grondstoffen, was het zo populair als kolonie.

Ze begonnen als handelkolonies, maar naarmate de wereld moderniseerde veranderde ze in industriële kolonies. Helaas werden ze ook erg uitgebuit en werden het exploitatiekolonies.

Na de tweede Wereldoorlog dekoloniseerde de gebieden en streefden zij naar onafhankelijkheid dat gebaard ging met bloedige oorlogen.

Het gebied was deel van het machtsspel van de Koude Oorlog en beide grootmachten vochten om het gebied. Zuidoost-Azië is dus sinds mensheugenis al een politiek conflictgebied.


§7 Koloniaal verleden en ontwikkeling

Bijna alle gekoloniseerde landen zijn dus onafhankelijk geworden, maar dit maakten hen niet minder afhankelijk van de Westerse landen. Op veel fronten kunnen die landen niet zonder de Westerse landen, dit noemt men neokolonialisme.

Maar hoe zijn ze op economisch, technologisch en sociaal niveau zo afhankelijk geworden?

Het antwoord daarop is te vinden in de koloniale tijd.

- Ze dwongen inheemse boeren voor hen te werken;

- Ze namen grote gebieden in bezit en startten grote plantages;

- Ze moderniseerden om productie op te voeren. Dit alles om meer winst te behalen voor het moederland = ondermingslandbouw.

Die afhankelijke positie heeft geleidt tot de centrumperiferieverdeling.

Dit leidt meer tot grote regionale verschillen, sommigen streven naar ‘het westerse’, terwijl anderen juist zweren bij de oude cultuur. Dit verschijnsel noemt men fragmentarische modernisering.

Hierdoor ontstaan ook twee verschillende sectoren in de economie:

- Een moderne sector: landbouw m.b.v. machines en kunstmest (intensieve landbouw), fabrieken met massaproductie van hoogwaardige goederen;

- Een traditionele sector: boeren die met hand land bewerken (extensieve landbouw), ambachtslui die simpele producten leveren.


§8 Natuurlijke hulpbronnen en ontwikkeling

In de bodem treft men hier veel ertsen aan, niet zo gek vanwege de ligging t.o.v. tektonische platen. Deze kwamen immer omhoog met de magma. Naast ertsen treft met ook fossiele energiebronnen aan.

Hoewel de grond erg vruchtbaar is, wordt deze door het reliëf niet optimaal benut, vandaar de bevolkingsspreiding in die gebieden.


§9 Industrialisatie en ontwikkeling: economische tijgers

Footloose industrie = bedrijven die zich overal kunnen vestigen, omdat ze niet gebonden zijn aan vestigingsplaatseisen. Deze kijken daarom vooral naar comparatieve voordelen, oftewel waar levert de goedkoopste?

Ruilvoetverslechtering: exportproducten worden in vergelijking met importproducten duurder. Dit is te voorkomen door het zelf produceren van eindproducten.

Exportgeoriënteerde industrialisatie: ontwikkelingslanden vervaardigen zoveel mogelijk producten die in rijke landen verkocht worden. Diegene die hierin slaagden waren Singapore, Taiwan, Zuid-Korea en Hongkong. Zij worden ook wel de Aziatische Tijgers genoemd of NIC’s. Andere landen willen dit natuurlijk ook bereiken en creëren export processing zones, hierbij geven landen veel voordelen en extra’s aan bedrijven als ze zich in een land vestigen.


§10 Het model van de Vliegende Ganzen

Agrarische transitie: landbouw methodes worden vernieuw met moderne kennis.

Commerciële landbouw: gewassen verbouwen voor markt.

Bevolkingslandbouw: gewassen verbouwen voor zelfvoorziening.

Kapitaalintensiteit: hoeveelheid kapitaal die wordt ingezet voor product.

Al deze voortgangen zorgen ervoor dat de mens verdreven worden van de landbouw en de machines hun intreden doen. We spreken van déagrarisatie.

De rurale differentiatie neemt toe, verschillen in de landbouw.

§11 Regionale differentiatie en regionale ongelijkheid

Regionale differentiatie – verschillen tussen gebieden in landschap en ‘way of life’ .

Regionale ongelijkheid – verschillen tussen gebieden in welvaart.


In Zuidoost-Azië zijn twee soorten economieën te onderscheiden, de één die zelfstandig functioneert en zich voornamelijk richt op de agrarische sector, de ander heeft juist banden met andere gebieden door de comparatieve voordelen. Deze twee ontwikkelen zich totaal anders.


Monetarisering – rol van geld wordt groter.


§12 Externe beïnvloeding en politieke stabiliteit

Externe economische beïnvloeding dwingen een land tot het creëren van o.a. EPZ’s.

De buitenlandse invloed heeft ook een negatief effect op de lokale cultuur, deze belemmerd vaak de handel.


Ruimtelijke afwenteling – centrum landen dumpen dan hun ‘shit’ in de wat armere landen, aangezien het dumpen of verwerken van diezelfde ‘shit’ in hun eigen land veel te duur zou zijn.


§13 Zuidoost-Azië op wereldschaal gewogen

Externe gerichtheid – mate waarin land extern gericht is (geglobaliseerd is):

Gemeten met 4 variabelen:

1. Economische integratie, handel en direct investeringen;

- Handelsbalans, verschil in geld tussen export en import van land.

Exportvalorisatie – proces, waarbij land meer wil verdienen aan export door grondstoffen eerst te bewerken alvorens ze te exporteren;

- Dienstenbalans, verschil in waarde tussen verlenende- en ontvangende diensten;

- Kapitaalbalans, vergelijken van kapitaalstromingen.

Voorbeelden: overmakingen van geld door arbeidsmigranten en betalingen (van bv rente) aan buitenland.

2. Technologische verbondenheid, internetgebruik;

3. Persoonlijke contacten, toerisme;

4. Politieke betrokkenheid, lidmaatschap van internationale organisaties en ondertekende internationale verdragen.

WereldHandelsSpel


Open economie – land met hoge import- en exportquote.

Dus is erg afhankelijk van het buitenland.

Export- of handelsoverschot – overschot dat land overhoudt, omdat het weer exporteert dan het importeert. Stimuleert economie, werkgelegenheid en welvaart.

Internationale arbeidsverdeling – verdeling van arbeid over wereld.

De oorzaken hiervan zijn: beschikbaarheid van goederen (niet iedereen heeft aardgas), klimaat (bananen bij -10?), ligging/infrastructuur (Vb Rotterdam), kostenvoordeel (lage productie- of arbeidskosten), verschillen in kennis en scholing (‘area of expertise’ of mogelijkheden van opleiding) en belastingen/overheid (stabiele economie).

Vennootschapsbelasting - belasting over inkomen uit eigen onderneming. Hoe lager de VPB, hoe aantrekkelijker het is voor MNO’s.


Absolute armoede – iedereen is arm  relatieve armoede.


Protectionisme:

1. Stimulering van de export:

- Verschaffen van exportsubsidies, exportgoederen worden goedkoper;

- Verschaffen van belastingvoordelen aan exporterende bedrijven, exportgoederen worden goedkoper;

2. Importbelemmerende maatregelen:

- Importheffingen of douanerechten, belasting op ingevoerde goederen, importgoederen worden duurder;

- Importcontingenten of importquota, overheid bepaalt maximum voor invoer van bepaalde goederen;

- Importverboden, verbieden van bepaalde goederen;

- Overheidsvoorschriften op technisch of hygiënisch gebied.


Dilemma omtrent het terugdringen van het uitstoten van broeikasgassen:

Mag een arm land op de dezelfde (vervuilende) wijze als een rijk land industrialiseren?


Stijging van voedselprijzen (vraag naar voedsel):

ð Groei van wereldbevolking en daarmee dus ook de vraag naar voedingsmiddelen.

Met de vraag stijgt de prijs;

ð Door de toegenomen welvaart in landen, stijgt ook de vraag naar voedingsmiddelen per inwoner;

ð Door de wijzing in voedselpatroon, meer vraag naar bepaalde producten, zoals vlees, die vaak meer landbouwgrond vereisen;

ð Afkondigen van exportstop van voeding, om eigen bevolking te kunnen voorzien van voedsel;

ð Door natuurrampen, als gevolg van de klimaatopwarming, neemt de voedselproductie in zekere landen af;

ð Door de productie van biobrandstoffen stijgt de vraag naar maïs;