Hoofdstuk 2

CKV

The Matrix
- Film van Andy Wachowski en Larry Wachowski.
- Keanu Reeves speelt een computernerd.
- Hoofdpersoon = Neo, komt van One à Hij is die ‘ene’ en uitverkoren nieuwe leider.
- In de film worden veel special effects getoond.
- De film is fragmentarisch = Het bevat veel korte scènes

Al bijna honderd jaar worden de meeste films gemaakt volgens de vaste regels van het Amerikaanse Hollywood: Vaste opbouw, alles wordt mooier dan mooi gemaakt, er wordt gebruik gemaakt van kunstlicht en nepgeluid en zo’n veel kost meer tijd om te filmen en kost is ook er duur om te maken. Bij zo’n film wordt je meegesleept met de belevenissen en emoties van de hoofdpersonen.

La Passion de Jeanne d’Arc
- Zwart-wit film
- Regisseur is Carl Theodor Dreyer
- Er worden veel close-ups gebruikt à het verhaal wordt gedragen door de emoties van de
  personages.
- De scènes tonen weinig van de omgeving.
- Jeanne d’Arc is een Franse boerendochter die als tiener al leiding krijgt over een heel leger. Ze
  bevrijdt de stad Orléans van de Engelse bezetters. maar hierdoor wordt ze echter gevangen
  genomen. Ze wordt aangeklaagd vanwege ketterij (=haar denkbeelden wijken af van de Rooms
  Katholieke kerk). Ze sterft op de brandstapel. Later krijgt ze eerherstel en wordt heilig verklaart.

Joan of Arc
- Film van Victor Fleming
- Ook in deze film is Jeanne heldhaftig, maar op het einde tonen de beelden een hemel met
  stralend goddelijk zonlicht waarin Jeanne lijkt te worden opgenomen. à Echte Hollywood film.
- Scènes beginnen met een overzicht van de omgeving en bouwen shots op tot close-ups.
- Continuïteitsfilm = alle technieken geven samen de kijker het gevoeld dat alles klopt.
- Invalshoek = Uitgangspunt waarmee je iets benadert.

Hamlet, prins van Denemarken
- Geschreven tragedie (= verhaal dat dramatisch en tragisch afloopt) van William Shakespeare.
- Hamlet is een eenling die het opneemt tegen zijn koninklijke familie van Denemarken. Zijn vader
  is vermoord door zijn om, die trouwt met Hamlets moeder. Hamlet straft zijn oom , maar moet zelf
  daardoor ook dood. Zijn strijd was heel intens en daardoor groots.
- Hamlets strijd staat symbool voor veel grotere maatschappelijke dilemma’s.

Hamlet wordt wereldwijd nog geregeld gespeeld en iedereen heeft een eigen bewerking en een net andere draai aan een bestaande toneeltekst. Een hele populaire voorstelling was van het Amsterdamse gezelschap De Trust, hierin was Hamlet erg modern. Het klassieke verhaal heeft opeens alles te maken met de moderne machthebbers.

Het huis van mijn vader
- Ego documentaire (= verfilmd dagboek) van Fatima Jebli Ouazanni.
- Fatima gaat op zoek naar haar vader. Ze verzet zich tegen de traditie van het uithuwelijken
   het contact met heel haar familie is verbroken. Ze volgt als klein meisje haar vader door  
   een steegje en staat voor een gesloten poort. In de laatste scène belt Fatima met haar
   vader, die zegt dat ze welkom is, maar vlak voor de opnames overlijd hij.

Andy Warhol
- Produceert series van min of meer dezelfde doeken en drukte foto’s van filmsterren af en noemde
   dat kunst.
- Maakt dozen van wasmiddelen en soepblikjes na en stapelt deze op als kunstwerk en stelt deze
  tentoon in een galerie = ruimte waar tentoonstellingen van beeldende kunst worden georganiseerd.
- Een van zijn doelen met deze kunst is om het publiek te laten nadenken over wat kunst nou
  eigenlijk is en wat het voor je betekent.
- Hij doet dit ook in experimentele films. De film Empire bijvoorbeeld bestaat uit een stilstaand long
  shot (= lange films zonder meeslepen verhaal) van het Empire State Building in New York.

- Hij vind dat een film geen meeslepen verhaal moet vertellen. Hij zet zit doelbewust af van het
  verwachtingspersoon. Een echte rebel dus.

Quentin Tarantino
- Pulp Fiction = Vincent en Jules nemen na een beroving Marvin mee in hun auto. Op de achterbank
  wordt per ongeluk een kogel door zijn hoofd geschoten. Het vervelendste daaraan vinden de
  gangster dat ze nu het interieur moeten schoonmaken.
- Tarantino is een filmregisseur van beroep, hij houdt van provoceren (= iets opzettelijk doen of
   zeggen omdat je een reactie wilt uitlokken) en dat vaak in combinatie met bijtende humor en
   ongemotiveerd geweld.
- Hij heeft verschillende soorten films gezien:

• Gangsterfilms = Verhaal wordt vertelt vanuit het perspectief van de misdaad
• Roadmovies = De hoofdpersonen maken een reis die centraal staat in de film
• Historische Hollywoodfilms
• Sciencefictionfilms = Artistiek genre
• Erotische films = Films met gevoelens van opwinding
• Europese kunstfilms
• Japanse monsterfilms = Films over monsters

- Hij citeert veel uit andere films of verwijst ernaar in de dialogen of aankleding à Tonen dat hij als
   filmmaker goed op de hoogte is van de filmgeschiedenis.
- Hij is soms ook e rebel die tradities in de filmwereld niet serieus neemt of de kijkers en filmcritici
  pest. Zo onderbreekt hij het spannende gangsterverhaal met ellenlange, sullige gesprekken.

A Bout de Souffle
- Film die in vier weken met weinig geld gemaakt is door Jean Luc Godard.
- De acteur Jean-Paul Belmondo speelt een doelloos rondzwervende gangster die wordt verraden
  door zijn Amerikaanse vriendin.
- Deze film kent alle kenmerken van Nouvelle Vague (= Vernieuwende ideeën over film): schokkerige 
  camerabewegingen, natuurlijk licht, zonder nasynchronisatie, geen vaste dialogen, jump cuts (= zijn
  ruwe sprongen in een montage).

Bertolt Brecht

- Zijn ideeën zijn te bedreigend voor de nationaalsocialisten, die aan de macht komen.
- Zijn ideeën zijn uiteindelijk belangrijk voor de ontwikkeling van het theater.
- Zijn stukken moeten op zijn manier gespeeld worden en hij ontwikkelt daarover uitgebreide
  theorieën over. Zijn thema’s zijn communistisch en antimilitaristisch en hij wil het publiek daarover
  aan het denken zetten.
- Hij gebruikt het zogenaamde vervreemdingseffect à De toeschouwer moet zich steeds bewust
  voor ogen houden dat acteurs op het toneel aan het spelen zijn. En de toneelstukken moeten
  morele dilemma’s aan orde stellen, waarover de toeschouwer moet gaan nadenken.
- Bekend muziektheaterstuk van Brecht: Die Dreigroschenoper à Laat zien dat mensen in bepaalde
  situaties wel gedwongen zijn tot criminaliteit en corruptie.

Wim T. Schippers
- Multikunstenaar die altijd opzoek is naar absurde, controversiële manieren om flinke discussies
  over kunst en cultuur op gang te brengen.

- Taalrebel à Vanzelfsprekende uitdrukkingen rukt hij uit elkaar en introduceert totaal nieuwe
  uitdrukkingen.
- Going to the Dogs: Toneelstuk van Wim. Het zijn 6 honden in een woonkamer. Verontwaardigd
  publiek gaat in discussie met degenen die er de lol wel van inzien.
- Ook zoekt hij de confrontatie op als beeldend kunstenaar.

Popmuziek is onderdeel van de massacultuur en mikt op een groot publiek. Rebels gedrag is daarmee niet tegenstrijdig.
David Bowie
- Ziggy Stardust à Komt van andere planeet, geslacht en seksuele voorkeur zijn volkomen
  onduidelijk. Hang naar erotiek, glitter en glamour des te meer. Bowie treedt op als Ziggy.
- Bowie introduceert als een van de eersten de sensationele showelementen die tegenwoordig
  vast onderdeel vormen van de grote popconcerten.
- Ziggy sticht verwarring door zijn verwijzing naar biseksualiteit en het omkeren van de traditionele
  rolverdeling tussen mannen en vrouwen à Groot publiek keert zich hiervan af vol walging.
  

Freek de Jong
- Cabaretier die grappen maakt en hiermee taboes aansnijdt. 
Wim Kan

- Begon met de oudejaarsconferentie en dat is een traditie geworden.
- Stond bekend op zijn persiflages (= Bespotting door sterk overdreven nabootsing) van ministers.
Hans Teeuwen
- Politieke cabaret hoort eigenlijk bij de oude generaties cabaretiers.
- Geen politiek cabaret, maar wat hij te vertellen heeft, heeft wel met de maatschappij van nu te
   maken.
- Hun verhaal is vaak persoonlijk, wat je ook ziet bij stand-up comedians à Die doorbreken hun
  persoonlijke taboe en het publiek mag schaamteloos lachen.

Theaterdecor
- Kostuums, decors en rekwisieten dragen bij aan een goed beeld van de periode waarin het stuk
  speelt.
- Lijsttoneel = Het publiek kijkt naar het toneel alsof het een levend schilderij is.
- Verhoogd podium, gordijnen of toneeldoek versterken het lijstkarakter.
- Blackbox theaters = Toneel op vlakke vloer en zonder doek.  Bij dit vlakke vloertheater
  zitten de toeschouwers met hun neus boven op het spel en worden niet zelden betrokken
  in de voorstelling.

Alex van d’Electrique
- Naast acteurs spelen vooral decorstukken een rol.
- Gebruikt ook schokeffecten om de toeschouwer wakker te schudden.
- De voorstellingen gaan vaak over serieuze thema’s als oorlog of racisme.

Het decor van Mare Tranquillitatis van de Lunatics is opgebouwd uit alleen maar oud ijzer en containers, maar hierachter gaat een wereld van technische snufjes schuil, die spectaculaire effecten oplevert.

Succesformule
- In het begin maken van films gelden weinig vaste regels, maar nu ontstaan er regels die meer en
  meer de norm bepalen.
- In de traditionele werkwijze van Hollywood mag de techniek van camera, belichting, geluid en
  montage niet opvallen.

Met de komst van geluidsfilm wordt de film volwassen.
- Wereldberoemde regisseurs: John Ford, Orson Wellen, Charlie Chaplin en Alfred Hitchcock.
- Grote studio’s/filmfabrieken: MGM, Paramount en Warner Brothers.
- Acteurs zijn voortaan ‘stars’ die enorme salarissen krijgen.
- Producenten steken hun geld in producties waarvan bij voorbaat al vaststaat dat ze winst
  opleveren. Kassuccessen = Financieel succes.
- Ontstaan genres:

• Musical
• Western
• Film noir = Misdaadfilms
• Melodrama = Overdreven gevoelig
• Sciencefiction = Verzonnen toekomstige wereld
• Comedy = Humor

- The Maltese Falcon van John Huston is een film noir. De hoofdpersoon is gespeeld door Humphrey
   Bogart. Hij balanceert op de grens tussen misdaad en handelen volgens de wet.

Filmmakers experimenteren vooral met montage.
Sergei Einstein
- Laat zien in de film Staking hoe slecht de kapitalisten zijn, door verschillende shots te tonen.
- In de film Oktober toont hij klokken met verschillende tijden erop naast de beelden van de
  bestorming, om het historische moment van de Russische revolutie aan te geven.
- Hij noemt zijn techniek: montage van attracties.
- Hij is een voorbeeld van een filmmaker die zich niet afzet tegen iets, maar die op doordachte wijze
  film laat uitgroeien tot een ware kunstvorm.

Gerald van der Kaap
- Een veejay à Mixen allerlei videobeelden, bestaande tv- en filmbeelden en ritmische audiosamples
  tot een totaal nieuw dansbaar product.
- Veejays trekken zich niets aan van bestaande normen voor het vertellen van een beeldverhaal.
- Het hypnotiserende effect van ritmische beelden en de verassende combinaties met de muziek,
  leveren een totaaleffect op je gemoedstoestand op dat niet in woorden is te vatten. 

Aktie tomaat

- Tomaten, rookbommen, roomsoezen en rotte eieren die worden gegooid naar het toneel, want zij
   vinden dat het theater iets te zeggen moet hebben over maatschappelijke en politieke
   onderwerpen en het moet tegendraads, niet zo gezapig.
- Groeit uit tot het hevigste protest in de Nederlandse theatergeschiedenis. Er  volgen verhitte
  openbare discussies.
- Voor kleinschalig vernieuwend theater is nauwelijks ruimte. De gezelschappen lijken meer op
  fabrieken van avondvullend toneel, dan op betrokken makers van spannend theater dat midden in
  de maatschappij staat.

Verandering
- Na de Aktie tomaat is er in de theaters wel het een en ander veranderd.
- Elk seizoen ontstaat er rond enkele voorstellingen wel enige ophef.
- Theatervoorstellingen hebben altijd wel iets te maken met geweld en seks = provocerend theater.
- Lulu van de theatercompagnie laat de zwarte kant van haar bestaan.
- Zodra een voorstelling in opspraak komt, stijgen vaak de toeschouwersaantallen.

Un Chien Andalou

- Film van Louis Buñuel en de surrealistische schilder Salvador Dali.
- Ze willen films maken die lijken op dromen, nachtmerries en visioenen.

Festen
- Film van Thomas Vinterberg
- Regels van Dogma 95 à Alles op locatie draaien, eenvoudige digitale camera, geen kunstmatige
  geluidseffecten, alleen muziek, licht dat alleen op locatie is en het zegt tegen de kijker: laat al je
  oude manieren van kijken los, kijk op een nieuwe manier en laat je niet voor de gek houden door de
  voorspelbare traditionele films.

Rebel Without a Cause
- Film van Nicholas Ray
- Jim woont met zijn welgestelde ouders in een Amerikaanse buitenwijk. Om aan te tonen dat hij
  geen lafaard is, doet hij mee aan een gevaarlijke autorace. Het loopt verkeerd af en hij krijgt de
  politie achter zich aan.

- De rol van Jim wordt gespeeld door James Dean.
- De film verwijst naar een opstandig gevoel onder de welgestelde jeugd, die geen reden tot klagen
  zouden hebben. Maar het is juist de welvaartsstaat die wordt bekritiseerd.

James Dean
- Een soort antiheld (= Slachtoffer van de omstandigheden) die fantastisch uitdrukt hoe de jongeren
  zich voelen.
- Levert veel fans op en zijn populariteit groeit uit tot verafgoding.
- Zijn gevoelige, natuurlijke acteerstijl doet jongeren denken dat de acteur dezelfde is als het
  personage dat hij speelt.
- Hij is de populairste icoon uit de jaren 50.
 

Kurt Cobain
- Met zijn band Nirvana is hij begin jaren negentig enorm populair, ondanks zijn anarchistische
  muziek en songteksten.
- Na zijn zelfdoding neemt zijn mythische status alleen maar toe.
 

Openlucht: toneel in de openlucht. Niet in een gebouw.

Lijsttoneel: publiek kijkt naar het toneel alsof het een levend schilderij is.

Vlakke vloer theater: toneel op een vlakke vloer en zonder doek, het publiek zit op gelijke hoogte met de spelers.

Blackbox: allemaal zwarte randen.

Fabriekshal: speelvlak en zaal vormen een geheel.

Traditioneel: volgens de gewoonte.

Modern: opvallend nieuw dat niet iedereen het gewoon vindt.

Abstract: iets wat je niet kunt zien.

Naturalistisch: gewoon normaal geacteerd.

Karikaturaal: overdreven uitgebeeld.

Melodramatisch: opzettelijk overdreven emoties uitgebeeld.

Komedie: vrolijk en grappig toneelstuk met een happy end.

Tragedie: serieus toneelstuk met droevig en tragisch einde.

Beschouwend: kijken zonder actief te handelen.

Actief/passief: actief is nadenken en dingen doen bij een toneelstuk (cabaret), passief is juist het tegenovergestelde.

Vierde wand: de acteurs spelen alsof ze in een kamer zijn met 4 wanden. De vierde wand is dan de doorzichtige wand van lucht tussen de spelers en het publiek.

Letterlijke vertaling:

Vrije vertaling:

Interpretatie: vertellen hoe je erover denkt.

Emotie: gevoelens.

Roept vragen op: als het publiek vragen in zich krijgt bij het kijken van een toneelstuk.

Spektakel: indrukwekkende voorstelling.

Universele thema’s: de hoofdthema’s.

Politiek: overheid

Morele boodschap: wat te maken heeft met ideeën over goed en slecht.

Provocatie: uitlokken.

Amusement: iets dat je vermaakt.