Hoofdstuk 1, Arm en Rijk

Hoofdstuk 1. Mexico en de Verenigde Staten: een wereld van verschil

§1.1 kennismaking met het grondgebied
Geschiedenis
- Mexico -> woonplaats indiaanse beschavingen als Maya's en Azteken tot de komst van Spaanse conquistador Cortès.
1500 -> intocht Spanjaarden; veel geweld, einde indiaanse rijken, begin koloniale periode.
1821 -> Mexico onafhankelijk
19e eeuw -> gekenmerkt door bewind van dictators
1910-1929 -> Mexicaanse revolutie à einde van dictators

-±1950 -> grote hoeveelheden aardolie gevonden -> overheid kiest voor snelle industrialisatie

jaren '40 en '50 -> economische groei
jaren '70 en '80 -> groei stagneerde; gevolg van -> daling van olieprijzen, groeiende schuldenlast, toenemende inflatie
jaren '90 -> devaluatie van de peso -> grote terugslag
Mexico wordt nu gekenmerkt door lage lonen, hoge werkloosheidscijfers en ongelijke inkomensverdeling.

- 1776 -> breuk van VS en Groot-Brittannië -> 13 Britse koloniën vormden de Verenigde Staten van Amerika.
19 en 20e eeuw -> oorlogen en aankopen -> grondgebied wordt uitgebreid met 37 staten -> werkt als magneet op miljoenen mensen uit andere continenten.
Door inspanning van immigranten is Amerika uitgegroeid tot een grootmacht.
1890-1924 -> piekjaren van immigratie -> meer dan 15 miljoen immigranten kwamen de VS
binnen.
20e eeuw -> immigratiewetten -> getracht de immigratie te beheersen.
Momenteel is meer dan de helft van alle immigranten afkomstig uit Latijns-Amerika en meer dan een kwart komt uit Azië.

Grensgebied
- huidige grens tussen Mexico en de VS is pas in 1848 tot stand gekomen.
Blanke kolonisten vestigden in het huidige Texas, toen nog grondgebied van Mexico.
1836 -> Amerikanen roepen het gebied uit tot de republiek Texas. -> Mexico pikt dat niet -> oorlog.

1848 -> vrede. Mexico werd gedwongen om het grondgebied van huidige staten California, New Mexico, Arizona, Nevada, Utah, delen van Colorado en Wyoming af te staan.
Mexicanen die in Texas woonden, kregen onvrijwillig het Amerikaanse staatsburgerschap.

- Tegenwoordig grensgebied lengte van meer dan 3.000 km. Grote Oceaan tot de Golf van Mexico. Aan weerszijden is een grensgebied van 100 km het land in. 4 Amerikaanse en 6 Mexicaanse staten grenzen. 4 dubbelsteden.

El Paso-Ciudad Juàre
- El Paso-Ciudad Juàrez bekende dubbelstad. Ligt aan Rio Bravo. Werd in 1659 als El Paso Del
Norte gesticht. Werd in 2 delen gesplitst. Houden nauwe relaties met elkaar.

* El Paso -> zuidwesten van Amerikaanse staat Texas, 600.000 inwoners, groeide begint 20e eeuw door de 4C s: cattle, copper, cotton en climate.
Jaren '40 -> Amerikanen bouwden grote militaire basis bij de stad. Deze zorgde aan de andere kant van de grens in Ciudad Juàrez voor werk in de prostitutie en illegale handel.
* Ciudad Juàrez -> grootste stad in deelstaat Chihuahua van Mexico, 1,6 miljoen inwoners en groeit snel.
2010 -> prognoses komen uit op 2 miljoen inwoners.
1960 -> stad is echt gaan groeien. Vestiging van arbeidsintensieve bedrijven werkte als magneet op Mexicanen die op het arme platteland woonden.

Kruispunt
- grensgebied Mexico en VS is goed voorbeeld van een regio waarin welvarende en niet welvarende landen bij elkaar komen. Komt tot uiting in economisch, demografische en sociaal-culturele kenmerken.

* Economisch; Meciocaase regio is welvarender dan Mexico in zijn totaliteit. In grensgebied in VS liggen gebieden die achterstand hebben in vergelijking met het gemiddelde van de VS.
* In grensgebied wonen meer dan 10 miljoen mensen, ruim 6 miljoen aan Mexicaanse kant, rest in de VS.
45% van totale aantal woont in gebied van staten California en Baja California. En 15% in El Paso-Cuidad Juàrez. Andere gebieden kennen lage bevolkingsdichtheid.
* overeenkomst; snel groeiende bevolking. 1950-1980 bevolking Mexicaase kant 3x en VS 2x
groeipercentage van bevolking is rond 3%.

- grens is vaak scherpe scheiding op sociaal en cultureel gebied tussen gebieden aan weerskanten ervan. Grenszone van Mexico-VS heeft eigen gezicht dat vooral wordt bepaald door de taal end e overeenkomsten en relaties tussen de gebieden.
* Weinig Mexicanen die in grensgebied wonen worden niet beïnvloed door liggen nabij de VS. De banden met VS blijken vooral uit beweging van mensen en goederen over de grens.
* Mexicanen die aan VS-kant wonen, hebben nog meer te maken met de mix van 2 culturen. Vooral uit economische noodzaak zijn velen de Engelse taal machtig en gaan ze op in de Amerikaanse samenleving. Toch laten ze de Mexicaanse cultuur moeilijk los.
* Bij Amerikanen is weinig invloed van de grens. Voor hen geen economische noodzaak om Spaans te leren of te verdiepen in de cultuur van het buurland.

Prikkeldraad wordt grensmuur
- 30 jaar geleden was de grens prikkeldraad. Kleine groepjes gingen van Mexico naar de VS. Verschil tussen kleine groepjes en de meer dan 1 miljoen illegalen in 2005 is groot.

Illegale migratie tegengaan -> Amerikaanse regering overgegaan op strenge bewaking. Sommige mensen vluchten ook door de woestijn. Kans op uitdroging -> op de koop toe.
2004 -> 325 mensen uitgedroogd, waarvan 172 in de Sonorawoestijn in Arizona.

§1.2 Noord-Amerika als handelsblok
- Vooral economisch gebied is samenwerking tussen landen in de wereld toegenomen. Nationale economieën met elkaar verbonden geraakt -> door uitbreiding van handel in goederen en diensten.
Oorzaak; ontwikkeling van moderne technologie.
* 2 belangrijke zogenoemde multilaterale instellingen zij de GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) en haar opvolger sinds 1995 de WTO (World Trade Organization).
GATT & WTO -> gaan uit van principe dat elk land moet produceren waarin het het beste is. -> tegen lage kosten.
* dit proces van internationalisering gekenmerkt door groeiende productie, marketing en distributie van goederen en diensten.
De economische betekenis van grenzen vermindert en lokale markten smelten samen tot één wereldmarkt.

NAFTA
- 1 januari 1994 -> NAFTA (North American Free Trade Agreement) ingesteld.
NAFTA -> economisch samenwerkingsverband tussen Canada, VS en Mexico -> doel; tariefmuren tussen de 3 landen af te breken.
Tot 2003 -> meeste tarieven op handel en investeringen afgeschaft.

In Europese Unie ontstaat door steeds verdergaande uitbreiding van de EU een geweldig vrij handelsblok met een grote interne afzetmarkt.
* opvallend is deelname van Mexico aan NAFTA. Met in totaal meer dan 400 miljoen consumenten en een gezamenlijk BBP van 9.000 miljard dollar vormt het NAFTA-blok een belangrijke concurrent van de EU.

Voor- of nadelig?
- Samenwerking tussen Mexico, Canada en VS zijn voordelen en nadelen.
Voordelen; verwachting dat de totale werkgelegenheid zou toenemen, dat er efficiënter zou worden gewerkt en dat het inkomen omhoog zou gaan.
- Critici in de VS waren bang voor de werkgelegenheid in hun eigen land. Andere experts voerden juist aan dat de arbeidskosten slechts 15% van de totale kosten uitmaken. Zij vonden dat juist Mexico de grootste risico s zou lopen.

Na 10 jaar NAFTA
- Totale omvang van Mexicaanse export steeg van 61 miljard dollar in 1994 tot 173,3 miljard dollar in 2002. Waarde van de invoer nam toe van 79,3 tot 185,4 miljard dollar.
Vanaf 1994 is landbouwexport van VS naar Mexico verdubbeld tot 7,9 miljard dollar in 2002. De Mexicaanse export van landbouwproducten verdubbelde ook bijna tot 6,1 miljard dollar.
- Minimumloon in Mexico daalde met 18% en aantal Mexicanen dat in armoede leeft, is gestegen van 50,9 tot 58,4%. De grote verliezers zijn de boeren. Ongeveer 15 miljoen mensen zijn voor hun bestaan grotendeels afhankelijk van de maïsproductie. Door afschaffing van de tarieven is Mexico overspoeld met goedkopere maïs uit de VS. De prijs van maïs is gedaald met 70%.
- Milieu is ook een grote verliezer. Critici melden dat de milieuvervuiling in de grensstreek sinds 1994 geweldig is toegenomen. Dit wordt vooral toegeschreven aan de vestiging van veel nieuwe bedrijven in het grensgebied.