Aardrijkskunde samenvatting Hf1 § 2.1 t/m 2.4
2.1 Een levende planeet
Oceanus--> tweederde water dus betere naam dan de aarde.
Heelal: alles wat er in ruimte is.
Ster: gloeiend hete gasbol die door kernreacties enorme hoeveelheden energie produceert en uitstraalt.
Planeet: koude bol die rond sterren draait en daardoor verwarmt wordt.
Planeten dicht bij de aarde zijn opgebouwd uit gesteente. Andere bestaan uitgas.
Licht van de zon doet er 8 min. over om bij de aarde te komen. Sterrenlicht doet er duizenden jaren over.
De aarde, mars en Venus lijken op elkaar, maar er zijn ook verschillen.
Basalt: vulkanisch gesteente waaruit de oceaanbodem is opgebouwd. Het ligt gem. 4000 meter lager dan de continentale korst.
Graniet: stollingsgesteente wat op continenten voorkomt.
Graniet, sedimentgesteenten bestaat de continentale korst uit. Dat kon ontstaan doordat er water is. Graniet is een mengsel van lava en water.
Organische sedimentgesteenten: sediment gesteente dat bestaat uit overblijfselen van planten en dieren.
De aarde is geschikt voor levende organismen, maar het wordt ook opgebouwdt door die organismen.
Doordat planten en kalkdieren CO² opnemen isdat nu opgeslagen in de aardkorst door vervorming van gesteenten. De Atmosfeer van de aarde bevatte net zoveel CO² als de atmosfeer van Venus & Mars nu. De aarde is 4,5 miljard jaar geleden gevormd door grote stukken steen en ijs. En aarde werd tot 5000ºC verhit door de vrijkomende energie. Daarna is de aarde langzaam afgekoeld en zijn de aardkern, aardmantel en aardkorst gevormd. Door de vulkanische activiteit kwam er waterdamp en CO² in de atmosfeer. Door de afkoeling werd waterdamp water, dat is nu grotendeels in de Oceaan. Toen werd de planeet langzaam aan leefbaar.
2.2 het gezicht van de aarde verandert
Ozonlaag: gas dat zich bevind op grote hoogte in de dampkring, en de aarde beschermt tegen de schadelijke ultraviolette straling.
Trilobiet: de fossiele overblijfselen van uitgestorven schelpdieren die op de zeebodem leefden.
Ammoniet: de fossiele overblijfselen van uitgestorven inktvissen met een opvallende schelp. Ze zweefden in het water.
2.3 Het dagboek van de aarde
Fossiel: De versteende overblijfselen en afdrukken van dieren en planten.
Sedimentgesteente: Gesteente dat ontstaat uit samengeperste korrels.
Conclusies die je kunt trekken uit gesteenten:
1. Evolutie van het leven: De ontwikkeling naar steeds complexere vormen van leven tijdens de geologische geschiedenis.
Bacteriën > weekdieren > schelpdieren > vissen > landplanten > amfibieën > reptielen > zoogdieren.
2. Plant- en diersoorten sterven om de 23 miljoen jaar oud. Dat kan komen doordat de omstandigheden op de aarde veranderen.
Relatieve ouderdom: De volgorde waarin bepaalde gesteenten of fossielen zijn ontstaan.
Absolute ouderdom: De ouderdom in gemeten jaren. Dat kan met radioactiviteit . daarmee kan je kijken naar de hoeveelheid uranium.
PRE-CAMBRIUM > CAMBRIUM > ORDOVICIUM > SILUUR > DEVOON > CARBOON > PERM >TRIAS > JURA > KRIJT > TERTIAIR > KWARTAIR NU
2.4 Een komen en gaan van soorten
Meteorieten: Groot brok steen dat tussen de planeten beweegt en soms ermee in botsing komt.
30km/s > in de atmosfeer, grote vuurbal > *BOEM* > duizenden keren zo grote kracht dan de zwaarste atoomwapen. Binnen enkele seconden, een onvoorspelbare verwoestingen.
Krater: een circelvormige laagte in een terrein.
*BOEM*? Brokstukken gaan in de atmosfeer, een groot bombardement, steen wordt verpulvert, komt in de atmosfeer, aarde verduisterd, zwavelhoudend dus zure regen, door de inslag een temperatuur van 1000ºC, alle dieren en planten dood. EEN GROTE MILIEURAMP DUS.
1. iridium, in de grond van 65 miljoen jaar oud.
2. In jonger gesteente komen geen fossielen van dino’s meer voor.
3. de krater Yucatan is gedateerd op 65 miljoen jaar geleden.
Ons menselijke soort ontwikkeld zich pas de afgelopen 2,4 miljoen jaar.
In het perm> een groot stuk land> geen water> een uitgestorven boel.
Hoe meer CO², hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de zeespiegel.
4.1 Het archief van Nederland
Dalingsgebied: een gebied dat miljoenen jaren lang wegzakt en wordt opgevuld met sedimenten.
Breuken: scheur in de grond waarlangs bewegingen kunnen ontstaan.
Steenkool: gesteente dat ontstaat als veen onder hoge druk wordt samengeperst.
Steenzout: lagen zout die in de aarde voorkomen.
Zandsteen: sedimentgesteente dat ontstaat uit samengeperste zandkorrels.
Kalksteen: gesteente dat is opgebouwd uit samengeperste schelpen en kalkskeletjes en algen.
4.2 Vulkaan onder de waddenzee
Devoon: Limburg aan zee, het Brabants massief. (350 miljoen jaar gelden)
Carboon: moeras, ardennen ontstaan( 300 miljoen jaar geleden)
Krijt: 40° noorderbreedte lag Nederland. Veel zee. (Vulkaan>warmer op aarde, hooge zeespiegel) (100 miljoen jaar gelden)
Tertiair: Nederland in de Noorzee. (5 miljoen jaar gelden)
Oranje: land blauw: zee
4.3 Dinosauriërs in Nederland?
Dagbouw: het aan de oppervlakte afgraven van delfstoffen; het tegenovergestelde van mijnbouw.
Belemniet: het fossiele overblijfsel van het inwendig skelet van een uitgestorven inktvissoort.
Deze reptielen hebben als bijnaam; donderkeilen omdat ze boven komen na hevige regen- en onweersbuien.
Mosasaurus: een in zee levend reptiel dat tegelijk met de dinosauriers leefde
In 1999 is bij maastricht een oervogelfossiel gevonden(66 miljoen jaar oud) ze denken dat hij afstamt van vleesetende dinosauriërs.
4.4 Delfstoffen in de diepte
Delfstof: stof die uit de aardkorst wordt gehaald omdat hij nuttig is voor de mens.
Inkolingsproces: het proces waarbij veen door samenpersen verandert in steenkool.
Steenkool: gesteente dat ontstaat als veen onder hoge druk wordt samengeperst.
Aardgas: gas dat ontstaat tijdens het inkolingsproces.
Aardolie: olie die ontstaat wanneer micro organismen die op de zeebodem hebben geleefd worden samengeperst.
Steenzout: lagen zout die in de aarde voorkomen.
Zoutdiapapier: Zoutpijler die omhoog geperst is.
Seismisch bodemonderzoek: her opsporen van delfstoffen met behulp van kunstmatig opgewekte trillingen.
Het aardgasveld van Nederland is op het Siberische gasveld na de grootste ter wereld. Veen wordt door de oplopende druk en temperatuur wordt het eerst bruinkool en dan steenkool=inkolingsproces. Steenkoolmijnen in Zuid-Limburg al 30 jaar dicht, te duur en steenkool bij verbranding te vervuilend. Maar nog een reden: in 1960 vond men aardgas. De porien van zandsteenlagen van het Perm waren gevuld met aardgas. Het is daar blijven zitten doordat er een ondoordringbare laag boven zit, anders verdwijnde het onder het inkolingsproces gewoon in de lucht. Lagen uit de Perm in het noorden van Nederland bestaan uit zandsteen met daarop een zoutlaag. Zoutlaag is ondoordringbaar en houdt aardgas tegen. Aardgas is ontstaan uit steenkool (moedergesteente) en opgeslagen in zandsteen (reservoirgesteente)
Zout: soda en keukenzout. Zoutlagen erg diep, sommige plaatsen niet, doordat het erg buigbaar is, op sommige plaatsen wordt het omhoog gedrukt waardoor zoutdiapieren ontstaan. Door via een buis water in de grond te doen waar zout in oplost en dat omhoogpomt en het zout eruit haalt, win je zout. Aardolie is veel minder van dan aardgas. Moedergesteente van aardolie bevindt zich in de lagen die tijdens de Juratijd zijn gevormd. Reservoirgesteente zin in de Krijtlagen. Ook bij aardolie ondoordringbare lagen nodig om het tegen te houden. Door de winning van aardgas zakt Nederland nog sneller. Het aardgasveld van Slocheren is 25 cm gezakt door de winning van aardgas. Je voelt er niets van, een enkele keer een lichte aardbeving.
2.1 Een levende planeet
Oceanus--> tweederde water dus betere naam dan de aarde.
Heelal: alles wat er in ruimte is.
Ster: gloeiend hete gasbol die door kernreacties enorme hoeveelheden energie produceert en uitstraalt.
Planeet: koude bol die rond sterren draait en daardoor verwarmt wordt.
Planeten dicht bij de aarde zijn opgebouwd uit gesteente. Andere bestaan uitgas.
Licht van de zon doet er 8 min. over om bij de aarde te komen. Sterrenlicht doet er duizenden jaren over.
Basalt: vulkanisch gesteente waaruit de oceaanbodem is opgebouwd. Het ligt gem. 4000 meter lager dan de continentale korst.
Graniet: stollingsgesteente wat op continenten voorkomt.
Graniet, sedimentgesteenten bestaat de continentale korst uit. Dat kon ontstaan doordat er water is. Graniet is een mengsel van lava en water.
Organische sedimentgesteenten: sediment gesteente dat bestaat uit overblijfselen van planten en dieren.
De aarde is geschikt voor levende organismen, maar het wordt ook opgebouwdt door die organismen.
Doordat planten en kalkdieren CO² opnemen isdat nu opgeslagen in de aardkorst door vervorming van gesteenten. De Atmosfeer van de aarde bevatte net zoveel CO² als de atmosfeer van Venus & Mars nu. De aarde is 4,5 miljard jaar geleden gevormd door grote stukken steen en ijs. En aarde werd tot 5000ºC verhit door de vrijkomende energie. Daarna is de aarde langzaam afgekoeld en zijn de aardkern, aardmantel en aardkorst gevormd. Door de vulkanische activiteit kwam er waterdamp en CO² in de atmosfeer. Door de afkoeling werd waterdamp water, dat is nu grotendeels in de Oceaan. Toen werd de planeet langzaam aan leefbaar.
2.2 het gezicht van de aarde verandert
Ozonlaag: gas dat zich bevind op grote hoogte in de dampkring, en de aarde beschermt tegen de schadelijke ultraviolette straling.
Trilobiet: de fossiele overblijfselen van uitgestorven schelpdieren die op de zeebodem leefden.
Ammoniet: de fossiele overblijfselen van uitgestorven inktvissen met een opvallende schelp. Ze zweefden in het water.
2.3 Het dagboek van de aarde
Fossiel: De versteende overblijfselen en afdrukken van dieren en planten.
Conclusies die je kunt trekken uit gesteenten:
1. Evolutie van het leven: De ontwikkeling naar steeds complexere vormen van leven tijdens de geologische geschiedenis.
Bacteriën > weekdieren > schelpdieren > vissen > landplanten > amfibieën > reptielen > zoogdieren.
2. Plant- en diersoorten sterven om de 23 miljoen jaar oud. Dat kan komen doordat de omstandigheden op de aarde veranderen.
Relatieve ouderdom: De volgorde waarin bepaalde gesteenten of fossielen zijn ontstaan.
Absolute ouderdom: De ouderdom in gemeten jaren. Dat kan met radioactiviteit . daarmee kan je kijken naar de hoeveelheid uranium.
PRE-CAMBRIUM > CAMBRIUM > ORDOVICIUM > SILUUR > DEVOON > CARBOON > PERM >TRIAS > JURA > KRIJT > TERTIAIR > KWARTAIR NU
2.4 Een komen en gaan van soorten
Meteorieten: Groot brok steen dat tussen de planeten beweegt en soms ermee in botsing komt.
30km/s > in de atmosfeer, grote vuurbal > *BOEM* > duizenden keren zo grote kracht dan de zwaarste atoomwapen. Binnen enkele seconden, een onvoorspelbare verwoestingen.
Krater: een circelvormige laagte in een terrein.
1. iridium, in de grond van 65 miljoen jaar oud.
2. In jonger gesteente komen geen fossielen van dino’s meer voor.
3. de krater Yucatan is gedateerd op 65 miljoen jaar geleden.
Ons menselijke soort ontwikkeld zich pas de afgelopen 2,4 miljoen jaar.
In het perm> een groot stuk land> geen water> een uitgestorven boel.
Hoe meer CO², hoe hoger de temperatuur, hoe hoger de zeespiegel.
4.1 Het archief van Nederland
Dalingsgebied: een gebied dat miljoenen jaren lang wegzakt en wordt opgevuld met sedimenten.
Breuken: scheur in de grond waarlangs bewegingen kunnen ontstaan.
Steenkool: gesteente dat ontstaat als veen onder hoge druk wordt samengeperst.
Steenzout: lagen zout die in de aarde voorkomen.
Zandsteen: sedimentgesteente dat ontstaat uit samengeperste zandkorrels.
Kalksteen: gesteente dat is opgebouwd uit samengeperste schelpen en kalkskeletjes en algen.
4.2 Vulkaan onder de waddenzee
Devoon: Limburg aan zee, het Brabants massief. (350 miljoen jaar gelden)
Krijt: 40° noorderbreedte lag Nederland. Veel zee. (Vulkaan>warmer op aarde, hooge zeespiegel) (100 miljoen jaar gelden)
Tertiair: Nederland in de Noorzee. (5 miljoen jaar gelden)
Oranje: land blauw: zee
4.3 Dinosauriërs in Nederland?
Dagbouw: het aan de oppervlakte afgraven van delfstoffen; het tegenovergestelde van mijnbouw.
Belemniet: het fossiele overblijfsel van het inwendig skelet van een uitgestorven inktvissoort.
Deze reptielen hebben als bijnaam; donderkeilen omdat ze boven komen na hevige regen- en onweersbuien.
Mosasaurus: een in zee levend reptiel dat tegelijk met de dinosauriers leefde
In 1999 is bij maastricht een oervogelfossiel gevonden(66 miljoen jaar oud) ze denken dat hij afstamt van vleesetende dinosauriërs.
4.4 Delfstoffen in de diepte
Delfstof: stof die uit de aardkorst wordt gehaald omdat hij nuttig is voor de mens.
Inkolingsproces: het proces waarbij veen door samenpersen verandert in steenkool.
Aardgas: gas dat ontstaat tijdens het inkolingsproces.
Aardolie: olie die ontstaat wanneer micro organismen die op de zeebodem hebben geleefd worden samengeperst.
Steenzout: lagen zout die in de aarde voorkomen.
Zoutdiapapier: Zoutpijler die omhoog geperst is.
Seismisch bodemonderzoek: her opsporen van delfstoffen met behulp van kunstmatig opgewekte trillingen.
Het aardgasveld van Nederland is op het Siberische gasveld na de grootste ter wereld. Veen wordt door de oplopende druk en temperatuur wordt het eerst bruinkool en dan steenkool=inkolingsproces. Steenkoolmijnen in Zuid-Limburg al 30 jaar dicht, te duur en steenkool bij verbranding te vervuilend. Maar nog een reden: in 1960 vond men aardgas. De porien van zandsteenlagen van het Perm waren gevuld met aardgas. Het is daar blijven zitten doordat er een ondoordringbare laag boven zit, anders verdwijnde het onder het inkolingsproces gewoon in de lucht. Lagen uit de Perm in het noorden van Nederland bestaan uit zandsteen met daarop een zoutlaag. Zoutlaag is ondoordringbaar en houdt aardgas tegen. Aardgas is ontstaan uit steenkool (moedergesteente) en opgeslagen in zandsteen (reservoirgesteente)
Zout: soda en keukenzout. Zoutlagen erg diep, sommige plaatsen niet, doordat het erg buigbaar is, op sommige plaatsen wordt het omhoog gedrukt waardoor zoutdiapieren ontstaan. Door via een buis water in de grond te doen waar zout in oplost en dat omhoogpomt en het zout eruit haalt, win je zout. Aardolie is veel minder van dan aardgas. Moedergesteente van aardolie bevindt zich in de lagen die tijdens de Juratijd zijn gevormd. Reservoirgesteente zin in de Krijtlagen. Ook bij aardolie ondoordringbare lagen nodig om het tegen te houden. Door de winning van aardgas zakt Nederland nog sneller. Het aardgasveld van Slocheren is 25 cm gezakt door de winning van aardgas. Je voelt er niets van, een enkele keer een lichte aardbeving.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden
G.
G.
Een handige en bruikbare samenvatting, bedankt
13 jaar geleden
Antwoorden