Hoofdstuk 1

Aardrijksunde
H1: Stedelijke gebieden in de VS
1.2: Een wereld van steden
Een wereldstad, metropool, global city (New York, Tokyo, Londen)
-> concentratie hoofdkantoren en mno’s
-> een dicht netwerk van verbindingen
-> intensieve uitwisseling informatie en ideeën
-> banken, financiële instellingen, beurs
-> een oververtegenwoordiging van de internationale dienstverlening
-> internationale culturele knooppunten
De wereldsteden vormen samen een stedelijke netwerk en hebben met steden op een lagerniveau verbindingen via een hub en spokenetwerk.

Door globalisering vd architectuur gaan wereldsteden op elkaar lijken en door globalisering is de productie uitgewaaierd over de hele wereld, terwijl de commando- en controlecentra zich nog bevinden in de wereldsteden en de centrumlanden.

Een megastad, een stad met meer dan 10 miljoen inwoners -> groeien snel. Steden in periferie / semiperiferie groeien sneller dan steden in het centrum.
Groei door: hoge natuurlijke groei, hoog vestigingsoverschot (trek platteland > stad) & uitbreiding stad => zorgt voor problemen met werk & voorzieningen: slecht riool, slecht drinkwater, tekort gezondheidszorg + onderwijs, slums, grote informele sector.

Black holes, steden die niet opgenomen zijn in het netwerk van wereldsteden en die dus minimaal profiteren van de economische groei door de globalisering, omdat
- de koopkracht van de stedelijke bevolking en het achterland laag is
- sociale en politieke onrust
- de nationale ideologie of politieke opvatting verzet zich tegen te veel invloed van de westerse liberale markt economie.

1.3: Steden in de VS
New York (financieel, zakelijk, cultureel), Los Angeles (film, entertainment), Washington (politiek centrum) => vervullen een belangrijke stuwende en verzorgende functie vh uitgesterkte achterland (= is voor een tal van voorzieningen georiënteerd op een bepaalde centrale stad).
∆ Amerikaanse steden zijn veel sterker op het binnenland gericht dan de Europese steden, grote omvang binnenlandse Amerikaanse markt. 

Het internationale, economische belang van een stad kunnen we afmeten aan:
1. De concentratie van hoofdkantoren en de zakelijke en financiële dienst verlening => NY is nummer één, LA richt zich meer op landen rond de Stille Oceaan.
2. De omvang van internationale vliegvelden => New York is de belangrijkste.

In het (dichtbevolkte) Noordoosten liggen de belangrijkste hoofdkantoren en zakelijke diensten. Dit zwaartepunt verschuift naar het Westen en het Zuiden door:
> verschuiving demografisch zwaartepunt
> economische groei sunbelt-staten (Texas, Florida, Californië)
> de Pacifische zone groeit sneller dan de Atlantische = globalshift

Elementen in de Amerikaanse stad:
* het Central Business District (CBD), met veel wolkenkrabbers (status) => hieromheen oudere, slechtere woonwijken.
* de binnenstad is het zakencentrum
* shoppingmalls in de buurt van de suburbs (rand van de stad)
* moderne bedrijventerreinen en kantoorparken aan de rand van de stad
=> de suburbs bepalen het beeld van de Amerikaanse stad -> de meeste mensen wonen hier dan ook.

1.4: ontwikkelingen aan het stedenfront
1830-1920: het huidige stedelijke patroon in de VS krijgt zijn vorm.
Bereikbaarheid en transport zijn heel belangrijk: rond knooppunten ontstaan grote steden & havenstadjes die goed verbonden zijn met het achterland groeien uit tot belangrijke steden.
Daarnaast dijen steden (nu) uit door hoge automobiliteit en de ontwikkeling ve dicht wegennet => functionele regio ontstaat (elk deel gebied heeft een specifieke functie)

Site = de eigenschappen van een plaats, de aanwezigheid van natuurlijke hulpbronnen
Situation = de positie ten opzichte van andere plaatsen en gebieden.

De opbouw vh stedelijke gebied (= ruimtelijke geleding) wordt door de globalisering sterk beïnvloed.
-> de maakindustrie verschuift naar lagelonenlanden
-> hoogwaardige industrie schuift naar de rand vd stad (goedkoper en beter bereikbaar)
-> de dienstensector verschuift ook naar de suburbs, bedrijven worden opgesplitst > back office (= fysiek contact met klanten is niet nodig) naar suburbs en front office blijft in het centrum.
Uiteindelijk zal ook de back officie verschuiven naar een lagelonenland.
-> outsourcing: bedrijven richten zich op hun kernactiviteiten en laten de rest uitvoeren door gespecialiseerde bedrijven (vaak verweg).

Amerikaanse steden groeien meer horizontaal dan Europese steden => centrum – voorsteden – randzone. In deze randzones / edge cities ontstaan soms nieuwe stedelijke centra, in de buurt van bijvoorbeeld verkeersknooppunten. Hier heb je: de tertiaire sector, grote kantoorcomplexen en shoppingmalls, veel parkeerplaatsen (VS = autoland) & gated communities > de ruimtelijke segregatie keert terug naar de rand van de stad. (De Amerikaanse samenleving kent een veel hogere dynamiek dan de Europese, sociale ladders enzo)  => de geleding van de stad verschuift van monocentrisch naar polycentrisch.

1.5: New York, the Big Apple (vanaf 1850 veel immigranten)
Aantrekkingskracht op mensen die een nieuwe start willen maken.
Kosmopolitische uitstraling door grote diversiteit een culturen en etnische groepen > een wereldse instelling gekenmerkt door een tolerante houding ten opzicht van andere ideeën, producten en culturen. New York is een belangrijke mainport met een uitgestrekt achterland. (mainportregio= haven en achterland ve belangrijke internationale mainport.

New York ontwikkelde zich snel tot de belangrijkste industrie-, haven- (tot 1960 de grootste) en handelsstad, want het ligt geografisch heel sterk. Deze belangrijke handels- en transportfunctie trok ook het bank- en verzekeringswezen aan. (Wall Street, 1865) => basis latere status internationaal financieel centrum. Waar geld is komt cultuur vanzelf. New York is beroemd door zijn ontwerpers, kunstenaars en designers. (textielindustrie floreerde tot 1950). New York is dus ook wel een creatieve stad (een stad met een concentratie van creatieve ondernemingen). Door al die creativiteit is er ook veel innovatie. Gentrificatie treedt op: mensen werkzaam in de creatieve sector trekken weer in de stad, waardoor de vervallen wijken worden opgeknapt > de wijken trekken nieuwe / rijke bewoners aan => de wijk wordt te duur voor de oorspronkelijke bewoners en die vertrekken naar de voorsteden. (= een vervallen wijk wordt opgeknapt en wordt een woonwijk voor hogere inkomens)
New York is een dienstenstad met voorzieningen voor de bewoners, de toeristen, de zakenwereld en de internationale dienstverlening, de financiële wereld en de supranationale organisaties. => Big Apple, hoofdkantoren, vertegenwoordiging grote banken, VN (met advies- en onderzoeksbureaus).
Manhattan, hier concentreert de zakenwereld zich vooral > wolkenkrabbers. Ook zitten er veel cultuur gerelateerde bedrijven in Manhattan, muziekstudio’s etc. Tegenwoordig verplaatsen veel bedrijven hun routinewerkzaamheden naar het platteland / de rand van de stad / lagelonenlanden. Dit komt omdat de moderne informatietechnologie bedrijven footloose maakt. 

1.6: Los Angeles, cultureel en economisch knooppunt
Los Angeles heeft een hoogwaardige industrie (wapens en elektronica), een grote haven, een internationaal zaken- en financieel centrum, een internationaal centrum van film- en entertainmentindustrie en is het verzorgingscentrum van een groot achterland.
In LA is een multi-etnische stad en een migrantenstad. Ook neemt het aantal hispanics snel toe door de jonge, Mexicaanse migranten en het hogere geboortecijfer (van o.a. deze Mexicaanse migranten). Vanaf 1965 vooral veel migratie door de verspoeling van de immigratie wet, gezinshereniging en gezinsvorming was nu mogelijk. In de Mexicaanse woonwijken (migranten netwerk) ontstaat vaak een schaduweconomie die migranten aantrekt (informele sector / zwart werk). Van volgmigratie is ook sprake > familie, vrienden en streekgenoten volgen. => hierdoor latinosering van LA, de verschillen in leeftijdsopbouw tussen de vergrijzende blanke bevolking en de hispanics worden steeds groter, ruimtelijke segregatie (etnisch vooral).
De ruimtelijke segregatie (scheiding van woonwijken) kan leiden tot sociale polarisatie (proces waarbij de tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen steeds sterker worden en leiden tot oplopende spanning en onenigheid) en vorming van ghetto’s.(vooral wanneer de economische groei stagneert).

Los Angeles kent meerdere centra, met echte edge cities. Ook heeft Los Angeles een eindeloze gordel suburbs > supervoorbeeld urban sprawl => steeds meer van deze suburbs vormen gated communities (= rijke blanke middenklasse). Ook is de woningdichtheid in LA hel laag, door de groot bouwkavels en de laagbouw. Daarnaast ligt LA in een droog gebied en wordt er dus geremd op watergebruik door een nijpend watertekort.

1.7: Washington, centrum van politieke en militaire macht
Washington is de federale hoofdstad van het machtigste land van de wereld, hier zijn dus ook veel politiek instellingen en hier is veel internationale pers. Door de globalisering is de politiek internationaler geworden, neemt de bevolking toe en verandert de ruimtelijke inrichting vd stad.
Megalopolis: stedelijke zone aan de oostkust, van Boston tot Washington (aka BosWash).
In het noordwestelijk deel van de stad zijn veel politieke instelling geclusterd, in dit relatief kleine gebied zitten veel internationale organisaties die op soort zijn gegroepeerd. Dit komt doordat het een agglomeratievoordeel oplevert als aanvullende / ondersteunende bedrijven zich dicht bij elkaar vestigen. Voor politici is het ook handiger om face to face contact te hebben ipv via moderne informatietechnologieën. Het gebied met politieke instituten verschuift langzaam naar het noorden. Ook in Washington is sprake van gentrificatie, bijvoorbeeld in de wijk Adams Morgan. Ook zijn er suburbs en edge cities. (Tysons Corner)

Meer dan de helft van de inwoners is Afro-Amerikaan > Washington heeft als hoofdstad bij de toelating v migranten nooit onderscheid gemaakt naar ras of geloof (in tegen stelling tot het zuiden) & de suburbanisatie is selectief (de blanke rijkere mensen verhuizen naar de suburbs) => sterkte ruimtelijke en sociale segregatie.
> Montgomery is een rijkere deel in Washington en Temple Hills is een armer deel