Chili: hoofdstuk 3

Belangrijke punten hoofdstuk 3:

Klimaten:

• In het noorden woestijnklimaat
• Rond Santiago: mediterraan klimaat
• In het zuiden gematigd zeeklimaat 
• In de Andes hooggebergte klimaat

De klimaatfactoren:

• Het subtropisch maximum (dalende lucht warmt op, bevat meer waterdamp, maar bewolking lost op)
• Humboldtstroom (koude zeestroom, water koelt af boven zee, geen verdamping)
• Andesgebergte (lucht stijgt op, oosten van berg krijgt regen)

El Nino:

• minder vis, meer kwallen en haaien
• opwarming van zeewater, meer verdamping, meer neerslag
• modderstromen, overstromingen, aardverschuivingen in chili
• Amerika: minder orkanen, Azië: droogte

Temperatuurfactoren:

• breedteligging: hoe verder van evenaar hoe kouder
• hoogteligging: hoe hoger hoe kouder
• hoe verder van zee hoe warmer in zomer /  kouder in winter
• aanvoer van koude / warme zeestromen
• ligging van gebergte: wel of geen beschuttig ligging

Wet van Buys Ballot:

• wind ontstaat door verschillen in luchtdruk
• draaiing van aarde zorgt voor wind voor een afwijking: corioliseffect

Atacamawoestijn:

• droogste ter wereld
• door uitbreiding: verlies vruchtbare grond en te weinig water voor mijnstadjes
• water halen uit mist: camanchaca

Platen:

• aardkorst bestaat uit verschillende platen en breuken
• platen en breuken zijn ontstaan door endogene krachten
• convectiestromen zorgen voor barsten en scheuren in de korst
• zware oceanische plaat duikt onder lichtere continentale plaat: subductie
• continentale plaat wordt meegetrokken
• wrijving tussen platen zorgt voor spanning: losschieten is aardbeving

Aardbevingen:

• altijd naschokken door ontladen spanning: op andere plekken langs breuk, en in nabijgelegen breuken
• Hypocentrum is waar die vormt onder de grond
• epicentrum waar hij is boven de grond
• zwaarste aardbeving bij convergentie

Breuken:

• zijschuivende breuk: horizontaal schuiven van platen
• opschuivingsbreuk: aardkorst wordt omhoog geduwd
• afschuivingsbreuk: door oprekking breekt stuk grond en zakt naar beneden

Seismisch gat:

• lang geen zware aardbeving is geweest
• dan plots heel zware aardbeving
• noorden van chili 

Gebergten:

• altijd aan rand van (oude) plaat 
• gevormd door endogene krachten
• jong: hoge toppen, hooggebergten, minder dan 65 miljoen jaar geleden, alpen himalaya
• oud: veel afgebroken toppen e opgevulde dalen: ardennen

Vulkanen ontstaan:

• Nazcaplaat (oceanisch) met basalt onder Zuid-Amerikaanse plaat (continentaal) met graniet
• convectiestromen trekken de boden 600+ meter naar beneden
• oceanische plaat smelt, er komt magma vrij dat vormt nieuw gesteente en vulkanen

Drie platen:

• nazca- zuid amerikaanse en antarctische plaat
• antarctische plaat duikt 2cm per jaar onder de nazcaplaat:mid-oceanische rug bij subductiezone, aardkorst kan niet oud worden
• platen drijven uit elkaar

Stratovulkaan:

• steil
• stroperig magma
• bij subductie ontstaan
• lagen lava en as
• explosieve uitbarsting

Cadeiravulkaan:

• oude vulkaan
• brede krater door ingestorte magmakamer
• kratermeer en nieuwe vulkaan in de cadeira

Schildvulkaan:

• bij divergentie
• flauwe helling
• bij mantelpluim, die boven zee komt
• dun, vloeibaar magma
• effusieve uitbarsting

Hotspot:

• mantelpluim komt boven water, scheurt aardkorst er komt magma naar boven: schildvulkaan
• rij eilanden
• platen bewegen, mantelpluimen niet
• canarische eilanden

Verstedelijking:

• 2 kenmerken:
• 1 grote stad (megastad vanaf 10 miljoen inwoners) met veel kleine steden (Santiago is de primate city is chili)
• urbanisatiegraad is hoog

Opbouw stad:

• historische binnenstad en cbd
• hoe verder van cbd hoe armer, nieuwer de huizen en slechter kwaliteit van huizen
• industrie en arbeiderswijken liggen langs de drukste wegen

Santiago:

• migratie platteland + hoge vruchtbaarheidscijfers migranten = explosie inwonersaantal & groei krottenwijken
• probleem: luchtvervuiling door smog en inversie
• bij inversie: lucht kan niet opstijgen door warmere hogere luchtlaag, hierdoor kan de vervuilde lucht door fabrieken en auto's niet opstijgen en blijft hangen