Hoofdstuk 7

De Geo3 HV H7 Rusland en zijn buren

§ 7.1 Een weerbarstige natuur

Klimaat

► Grote delen van Rusland zijn in de winter erg koud. Oorzaken:

● Rusland is een grote landmassa. Hoe verder oostwaarts, des te kouder het wordt.

● Rusland ligt op hoge breedte. Dat betekent: lange winters met weinig zonnewarmte.

● Het hooggebergte in het zuiden houdt de warmere tropische lucht tegen.

Bodem

► Het klimaat heeft veel invloed op de bodem.

● Een groot deel van Rusland heeft een podzol. Deze komt voor op zandgronden met naaldbossen (taiga). De neerslag spoelt voedingsstoffen uit. Daardoor is de bodem onvruchtbaar en ontstaat een oerbank.

● De tsjernozem of zwarte aarde vind je in een vruchtbare lössgordel ten zuiden van de podzol. Neerslag en verdamping zijn in evenwicht, dus geen uitspoeling.

■ De zwarte aarde heeft een dikke laag humus.

Permafrost

►Permafrost is grond die altijd bevroren is. Naarmate je dichter bij de Noordpool komt, neemt de permafrostlaag in dikte toe. Alleen in de zomer ontdooit de bovenlaag; daardoor ontstaan moerassen. In de drassige bovenlaag groeien mossen, grassen en lage struiken op de toendra.

● De permafrost zorgt voor grote problemen bij het bouwen en bij het aanleggen van wegen, spoorwegen en aardolieleidingen.

Transportproblemen over land

► Door de weerbarstige natuur is het moeilijk de grote afstanden te overbruggen.

● Voor al in het voorjaar problemen. In gebieden met permafrost kan het dooiwater niet wegzakken. Gevolg is dat onverharde wegen onbegaanbaar worden. De Russen spreken van raspoetitza.

Transportproblemen over water

► In de lange winter zijn de meeste rivieren bevroren en dus onbruikbaar. De meeste rivieren in het Europese deel van Rusland zijn regenrivieren, dus in zomer te lage waterstand.

● Rivieren stromen van zuid naar noord; de verkeerstromen zijn van west naar oost.

● In het voorjaar smelt de sneeuw het eerst in het zuiden. Het smeltwater komt terecht in de bovenloop van de rivieren en de benedenloop is nog bevroren. De slechte afwatering leidt tot overstromingen.

Dit wil je ook lezen:

Online oplichting

§ 7.2 Land van veranderingen

Geschiedenis

► Rusland is vanaf het jaar 1300 vanuit Moskou uitgegroeid tot het grootste land ter wereld. Van oudsher was de grond in bezit van de tsaar en de adel. Tot aan het begin van de twintigste eeuw hadden boeren niets te vertellen.

● In 1917 was de Russische revolutie. Daarna ontstond de Unie van Socialistische

Sovjetrepublieken (USSR), het eerste communistische land ter wereld.

Planeconomie

► Na de revolutie werd de staat eigenaar van de productiemiddelen. Er kwamen grote landbouwbedrijven. De arbeidskrachten die over waren, moesten werken in de fabrieken.

● In de Sovjetunie was er een planeconomie. De staat bepaalde met vijfjarenplannen wat en hoeveel er moest worden geproduceerd

■ De kwaliteit van producten was slecht (er was geen concurrentie) en er werd nauwelijks gelet op het milieu.

En nu?

► In 1991 viel de USSR uiteen. Rusland stapte over op een vrijemarkteconomie. In het begin ging het economisch slecht.

● Tegenwoordig is Rusland een van de vier BRIC-landen. Het land verdient veel geld met de export van aardolie, aardgas en andere natuurlijke hulpbronnen.

Demografische tijdbom

► Na de val van het communisme daalde de bevolking hard.

● Dat is toe te schrijven aan een afname van het geboortecijfer. In 2013 was er voor het eerst een heel klein geboorteoverschot.

● Het hoge sterftecijfer droeg ook bij aan de bevolkingsafname. De levensverwachting van een man in Rusland is laag.

● Het migratiesaldo laat een stijgende lijn zien.

Gevolgen