Titel: Figuranten
Auteur: Arnon Grunberg
Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
Aantal pagina's: 303 MARGINALITEIT IN EEN ABSURD JASJE In Figuranten denkt Ewald Stanislas Krieg terug aan de tijd in Amsterdam, toen hij samen met Broccoli, die eigenlijk ‘Michaël Eckstein’ heet, en Elvira een ‘club van Geniën’ had opgericht. Ze willen het alle drie maken in de filmindustrie en Broccoli is ervan overtuigd dat ze het ver zullen schoppen. Broccoli wil Elvira zien schitteren in het stuk Mac Beth en Ewald moet het doen met een paar kleine rolletjes waarbij het ene stuk nog meer marginaal is dan het andere. Een laatste poging is de oprichting van wat zij operatie-Brando noemen, hierbij moeten ze alledrie proberen zoveel mogelijk op Marlon Brando lijken. Later besluit Ewald dan toch maar om schrijver te worden en krijgt als opdracht om voor Frederika Steiner een monoloog te schrijven waarbij zij naakt op een zwarte kubus zit. Uiteindelijk vindt Broccoli dat Nederland te klein is voor het talent van Elvira en vertrekken ze met z’n tweeën naar Amerika. Zes jaar later gaat Ewald ze achterna, wordt makelaar en geldwolf, maar vindt ze nooit meer terug. Het hele verhaal is een komen en gaan van verschillende personages, de een nog vreemder dan de ander. Van de moeder van Brocolli, die een obsessie heeft voor haar bestek tot meneer Berk, die een vriend van de Ecksteins is en die al zijn hele leven zijn naam wil veranderen in B. Geen enkel personage komt ook nog maar in de buurt van wat ik als ‘normaal’ zou bestempelen, bij iedereen kwam het woord ‘marginaal’ bij me op. Dit maakt het boek ook heel menselijk. En door de luchtige manier van schrijven die Arnon Grunberg hanteert, is het voor hem heel gemakkelijk om moeilijke thema’s als seksualiteit, handicap en verkrachting aan bod te laten komen. Eigenlijk is de vriendschap tussen Broccoli, Ewald en Elvira enorm oppervlakkig. Zoals iedere relatie die in het boek voorkomt. Allen proberen ze zo weinig mogelijk van elkaar te weten komen. Ze zijn allen even ongeïnteresseerd en daarbij is Elvira nog het meest fatalistisch van de drie: “Mijn vriendinnen vonden mijn leven surrealistisch, maar vanaf het moment dat ik mijn ouders ontmoette was het al surrealistisch geweest. Ik heb nooit veel anders gedaan dan ik nu deed. Niet te veel vragen stellen en niet al te verbaasd zijn. Alles proberen op te vatten alsof het vanzelfsprekend is, alsof het niet anders kon gaan dan het is gegaan.” Het boek gaat volgens mij eigenlijk niet over de vriendschap of over de ambities van het drietal, het gaat meer over schijn en werkelijkheid. Over hoe andere mensen over je denken en hoe je wil dat anderen over je denken. Zo is Mevrouw Eckstein, voor ze moeten vluchten door de louche praktijken van haar man, enorm bang voor de buurtkritiek. Elvira zegt dat er gefluisterd wordt over haar. Mevrouw Meerschwam, de huisvrouw van de familie Eckstein, klaagt steeds over hoe de buren denken over het huis. En Broccoli wil, ondanks al hun mislukte pogingen om beroemd te worden, maar niet toegeven dat ze dit waarschijnlijk ook nooit zullen worden. Ook voor Ewald draait het leven om schijn en werkelijkheid: “Als ik eenmaal die monoloog voor Frederika had geschreven kon ik ophouden met mijn pogingen acteur te worden. Behalve Broccoli en Elvira was er toch niemand die daarin geloofde. Er was ook niemand die daar ooit in geloofd had. Ik zou monologen schrijven voor actrices en gereformeerde pijn en katholieke pijn en joodse pijn op het papier kwakken. Het zou lijken of ik een beroep had. Mensen zouden me respecteren of doen alsof ze me respecteerden. Dat was al heel wat.” Het is zeer moeilijk om ook maar iets van rode draad doorheen het verhaal te zien. Het is eigenlijk meer een opsomming van allerhande personen die maar een kleine rol gespeeld hebben in het leven van Ewald. De auteur heeft, ondanks zijn heel vlotte schrijfstijl, waarschijnlijk nog nooit van “een spanningsboog” gehoord. Geen enkele keer wordt de lezer nieuwsgierig gemaakt naar iets wat nog zou kunnen gebeuren, er is niets dat de lezer aan het boek kluistert. Als je midden in het boek zou stoppen, zou je niet eens het gevoel krijgen dat het nog niet gedaan is. Zo heb je ook bij het werkelijke einde van het boek niet echt het gevoel dat het boek ten einde is, maar evenmin wil je dat er méér is. Ondanks het vernieuwende in zijn stijl, wat me eigenlijk een beetje doet denken aan écriture automatique – gewoon opschrijven wat je denkt, en de enkele passages die nog wel humoristisch waren, heeft het boek me maar matig kunnen boeien. Waarschijnlijk ben ik te ernstig om van de absurditeit te kunnen genieten, maar dit boek is nu eenmaal niet aan mij besteed.
Auteur: Arnon Grunberg
Uitgeverij: Nijgh & Van Ditmar
Aantal pagina's: 303 MARGINALITEIT IN EEN ABSURD JASJE In Figuranten denkt Ewald Stanislas Krieg terug aan de tijd in Amsterdam, toen hij samen met Broccoli, die eigenlijk ‘Michaël Eckstein’ heet, en Elvira een ‘club van Geniën’ had opgericht. Ze willen het alle drie maken in de filmindustrie en Broccoli is ervan overtuigd dat ze het ver zullen schoppen. Broccoli wil Elvira zien schitteren in het stuk Mac Beth en Ewald moet het doen met een paar kleine rolletjes waarbij het ene stuk nog meer marginaal is dan het andere. Een laatste poging is de oprichting van wat zij operatie-Brando noemen, hierbij moeten ze alledrie proberen zoveel mogelijk op Marlon Brando lijken. Later besluit Ewald dan toch maar om schrijver te worden en krijgt als opdracht om voor Frederika Steiner een monoloog te schrijven waarbij zij naakt op een zwarte kubus zit. Uiteindelijk vindt Broccoli dat Nederland te klein is voor het talent van Elvira en vertrekken ze met z’n tweeën naar Amerika. Zes jaar later gaat Ewald ze achterna, wordt makelaar en geldwolf, maar vindt ze nooit meer terug. Het hele verhaal is een komen en gaan van verschillende personages, de een nog vreemder dan de ander. Van de moeder van Brocolli, die een obsessie heeft voor haar bestek tot meneer Berk, die een vriend van de Ecksteins is en die al zijn hele leven zijn naam wil veranderen in B. Geen enkel personage komt ook nog maar in de buurt van wat ik als ‘normaal’ zou bestempelen, bij iedereen kwam het woord ‘marginaal’ bij me op. Dit maakt het boek ook heel menselijk. En door de luchtige manier van schrijven die Arnon Grunberg hanteert, is het voor hem heel gemakkelijk om moeilijke thema’s als seksualiteit, handicap en verkrachting aan bod te laten komen. Eigenlijk is de vriendschap tussen Broccoli, Ewald en Elvira enorm oppervlakkig. Zoals iedere relatie die in het boek voorkomt. Allen proberen ze zo weinig mogelijk van elkaar te weten komen. Ze zijn allen even ongeïnteresseerd en daarbij is Elvira nog het meest fatalistisch van de drie: “Mijn vriendinnen vonden mijn leven surrealistisch, maar vanaf het moment dat ik mijn ouders ontmoette was het al surrealistisch geweest. Ik heb nooit veel anders gedaan dan ik nu deed. Niet te veel vragen stellen en niet al te verbaasd zijn. Alles proberen op te vatten alsof het vanzelfsprekend is, alsof het niet anders kon gaan dan het is gegaan.” Het boek gaat volgens mij eigenlijk niet over de vriendschap of over de ambities van het drietal, het gaat meer over schijn en werkelijkheid. Over hoe andere mensen over je denken en hoe je wil dat anderen over je denken. Zo is Mevrouw Eckstein, voor ze moeten vluchten door de louche praktijken van haar man, enorm bang voor de buurtkritiek. Elvira zegt dat er gefluisterd wordt over haar. Mevrouw Meerschwam, de huisvrouw van de familie Eckstein, klaagt steeds over hoe de buren denken over het huis. En Broccoli wil, ondanks al hun mislukte pogingen om beroemd te worden, maar niet toegeven dat ze dit waarschijnlijk ook nooit zullen worden. Ook voor Ewald draait het leven om schijn en werkelijkheid: “Als ik eenmaal die monoloog voor Frederika had geschreven kon ik ophouden met mijn pogingen acteur te worden. Behalve Broccoli en Elvira was er toch niemand die daarin geloofde. Er was ook niemand die daar ooit in geloofd had. Ik zou monologen schrijven voor actrices en gereformeerde pijn en katholieke pijn en joodse pijn op het papier kwakken. Het zou lijken of ik een beroep had. Mensen zouden me respecteren of doen alsof ze me respecteerden. Dat was al heel wat.” Het is zeer moeilijk om ook maar iets van rode draad doorheen het verhaal te zien. Het is eigenlijk meer een opsomming van allerhande personen die maar een kleine rol gespeeld hebben in het leven van Ewald. De auteur heeft, ondanks zijn heel vlotte schrijfstijl, waarschijnlijk nog nooit van “een spanningsboog” gehoord. Geen enkele keer wordt de lezer nieuwsgierig gemaakt naar iets wat nog zou kunnen gebeuren, er is niets dat de lezer aan het boek kluistert. Als je midden in het boek zou stoppen, zou je niet eens het gevoel krijgen dat het nog niet gedaan is. Zo heb je ook bij het werkelijke einde van het boek niet echt het gevoel dat het boek ten einde is, maar evenmin wil je dat er méér is. Ondanks het vernieuwende in zijn stijl, wat me eigenlijk een beetje doet denken aan écriture automatique – gewoon opschrijven wat je denkt, en de enkele passages die nog wel humoristisch waren, heeft het boek me maar matig kunnen boeien. Waarschijnlijk ben ik te ernstig om van de absurditeit te kunnen genieten, maar dit boek is nu eenmaal niet aan mij besteed.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden