Leesbelevingsverslag: De donkere kamer van Damokles.

De donkere kamer van Damokles. Het is één van de meerdere meesterwerken van Willem Frederik Hermans(1921-1995). Willem behoord tot ‘De Grote Drie’ van de naoorlogse Nederlandse literatuur en is daarom één van de grootste Nederlandse schrijvers van de 20e eeuw. In 1958 bracht hij het boek De donkere kamer van Damokles uit  bij de uitgeverij G.A. van Oorschot. Het boek is omvangrijk met een aantal van 335 pagina’s. Men kan het boek kopen in de boekhandel voor een prijs van 20 euro, dat zeker zijn geld waard is.

Het boek gaat over Henri Osewoudt. Hij woont in Nederland en raakt tijdens de Tweede Wereldoorlog betrokken bij allerlei verzetsactiviteiten. Hij wordt gestimuleerd door Dorbeck, een Nederlandse officier die een tweelingbroer  van hem kon zijn. Osewoudt volgt alle aanwijzingen van Dorbeck op en raakt daarom in allerlei problemen verzeild. Toen het vaderland eenmaal bevrijd was ,wordt hij opgesloten door de geallieerden en wordt hij gezien als een landverrader in plaats van een held. Om zijn onschuld te bewijzen moet hij aantonen dat Dorbeck weldegelijk bestond ,omdat hij alles van de zaak afweet. Tot zijn verslagenheid zijn alle getuigenissen dood en alle materiële bewijzen verdwenen. Men gelooft dan ook dat Osewoudt hallucineert of dat hij het hele verhaal rond Dorbeck verzonnen heeft en word bestempeld als een collaborateur.

Osewoudt is een minderwaardige man (klein, geen baardgroei) en heeft niet veel levenslust (sigarettenwinkel i.p.v. studies). Hij leert Dorbeck kennen die voor hem zijn ideale voorbeeld is, hij is heldhaftig, krachtig en heeft een persoonlijkheid. Osewoudt kijkt naar hem op en daarom volgt hij Dorbeck’s opdrachten uit. Hij stelt vast dat hij zonder Dorbeck helemaal niks is en dat blijkt dan ook op het einde van het verhaal. Osewoudt heeft Dorbeck nodig om zijn onschuld te bewijzen ,maar Dorbeck is nergens te bespeuren met als gevolg dat Osewoudt blijft vast zitten.  De schrijver doet de lezer dan zelf twijfelen of Dorbeck weldegelijk echt bestaat, of geen hallucinatie is van Dorbeck. Het kan namelijk in de familie zitten ,want zijn moeder heeft als gevolg van hallucinaties zijn vader vermoord en wordt ontoerekeningsvatbaar verklaard. De donkere kamer van Damokles verwijst naar de plaats waar men foto’s ontwikkeld en waar Osewoudt zijn onschuld uiteindelijk toch niet kon bewezen worden. Damokles zijn leven hing af van een zwaard en in het verhaal hangt Osewoudt zijn onschuld af van foto’s waar Dorbeck wel of niet opstaat. De donkere kamer kan ook verwijzen naar het isolement van Osewoudt in het begin van het verhaal en naar de cel waar hij maandenlang in moest zitten, wachtend op een oordeel.

Het verhaal is chronologisch opgebouwd , men begint met Osewoudt als klein kind en eindigt met zijn dood. Men kan het einde op twee manieren opvatten. Het kan een gesloten einde zijn ,omdat het hoofdpersonage sterft en het verhaal daarmee ophoudt. Maar aan de andere kant is het een open einde ,omdat we niet weten of Dorbeck weldegelijk heeft bestaan. Ik was persoonlijk benieuwd naar het einde en ik dacht dat het wel allemaal goed zou komen met hem ,maar het was voor mij toch wel een anticlimax. Het verhaal wordt volledig opgebouwd tot het einde om dan te eindigen met een dood hoofdpersonage, wat ik helemaal niet verwacht had. Ik zit nog vol met vragen over het boek en dat is dan één van de redenen waarom het boek niet cliché is ,maar toch iets onverwachts heeft. Alle feiten over de oorlog maakt het boek realistisch ,maar er zitten wel kleine gebeurtenissen in die in de praktijk niet mogelijk zijn. Een voorbeeld hiervan is dat Osewoudt perfect identiek is met Dorbeck. Verschillende specialisten zagen het verschil niet eens op de foto en dat is in de realiteit niet biologisch mogelijk. Een tweede voorbeeld is dat Osewoudt zich met gemak kan voordoen als verpleegster, zonder dat iemand het merkt. Het kan wel mogelijk zijn, maar de kans is heel klein (tenzij bij medische ingrepen).

Een les die in het verhaal verborgen zat en me aansprak is dat men nooit een persoon mag beoordelen op wat jijzelf denkt of wat de anderen zeggen. Osewoudt was onschuldig ,maar de politie geloofde dit niet. Hij wist de werkelijkheid ,maar kon dit helaas niet bewijzen. Het thema van schuld en onschuld komt hierbij duidelijk naar boven en het zet ons wel aan tot nadenken.

 Het geheim van de blijvende populariteit van De donkere kamer van Damokles zit denk ik vooral bij de gebeurtenissen in het verhaal met de perfecte beschrijving erbij die heel goed past in de tijd van toen. Het boek zet je tot nadenken en roept veel vragen bij je op. Ondanks het kille einde heb ik alleen maar positieve commentaar en vind ik het een boek dat je zeker eens moet gelezen hebben. Een echte aanrader dus!