De Aanslag

Na de oorlog

Door: Eruan Hendriks

Harry Mulisch ‘’De Aanslag’’ De Bezige bij, Amsterdam, 1982 (eerste druk)

Schoten klinken overal,  mensen schreeuwen en rennen voor hun leven. Anton zit verscholen in het gras. Hoe heeft dit kunnen gebeuren?  48 uur geleden zat hij nog vredig thuis en nu moet hij vrezen voor zijn leven.

 De Aanslag is geschreven door Harry Mulisch, zijn zevende roman. Het boek bevat 348 bladzijdes. Het verhaal is uitgestrekt over verschillende episodes het geheel gaat over het leven van Anton en hoe hij de oorlog verwerkt. Het verhaal speelt zich af in 1945, 1952, 1956 en 1981; het duurt dus in totaal bijna 37 jaar. Het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller die vaak algemene opmerkingen maakt over de gebeurtenissen in het boek

Origineel maar moeilijk boek.

Het was een koude nacht in de hongerwinter deze nacht zou de rest van zijn leven  veranderen.

‘’Even later was niets anders meer te horen dan het stuiteren van de dobbelsteen en de stappen van de pionnen over het karton’’ (blz 27) toen er plots zes scherpe knallen klonken. Even stond de tijd stil. Schoten?  Vroeg  Anton. Zijn broer peter stond op en keek snel door de voordeur die op een kiertje stond angstig fluisterde hij: ze hebben iemand neergeschoten. En het werd doodstil.

Later bleek de neergeschoten man Fake Ploeg te zijn. Een gehate man die werkte voor de Haarlemse politie en zo ook voor de Duitsers. Maar het feit dat hij voor de deur van Antons huis lag zal veel in zijn leven veranderen. Binnen no-time stonden de Duitsers voor de deur. Zijn ouders werden in een auto gestopt en zijn broer vluchtte. Anton werd ook in een auto gestopt en zag zo hoe de Duitsers zijn huis in de fik staken.  Wat hij die avond heeft meegemaakt zal hem de rest van zijn leven achtervolgen en zijn beslissingen beïnvloeden.  

Ik vond het in eerste instantie een erg leuk boek omdat het de effecten van de oorlog goed laat zien wat erg bijzonder is in een oorlogsverhaal. Ook is het leuk dat het verhaal zich realistisch uitstrekt over verschillende tijdperiodes. Dit kun je zien aan het feit dat Antons gedrag en emoties mee veranderen met zijn leeftijd. Waar hij vroeger zijn emoties liet overnemen kan hij later in het verhaal zich inhouden.

Toch vond ik het boek moeilijk om te lezen, omdat er veel sprongen in de tijd voorkomen.  Als er  bijvoorbeeld een sprong van de ene naar de andere episode plaatsvindt, begrijp je een deel van het verhaal niet meer en is het verhaal al geheel minder goed te volgen. Ook heb ik soms gehad dat je aan het lezen ben en dan kom je erachter dat de tijd 10 jaar verder is. Hierdoor zijn sommige stukken van het verhaal erg ingewikkeld. Zoals de volgende situatie: op het ene moment loopt Anton zijn kamer uit en dan in het volgende hoofdstuk direct daarna staat hij in dezelfde kamer maar dan 10 jaar later terwijl de sprong in de tijd niet genoemd wordt.

Wel vond ik goed dat de schrijver een neutrale opstelling had in het verhaal. Hij maakte bijvoorbeeld geen onnodige racistische opmerkingen richting de Duitsers. Toch heeft Harry Mulisch wel personen in het verhaal verwerkt die een stevige mening en geloof hebben. Bijvoorbeeld er is een persoon in het verhaal ( Cor Takes ) die sterk tegen de Duitsers is ook is er Fake Ploeg jr. Die streng tegen het communisme is. Beide personages laten dit ook merken met harde opmerkingen.

Kortom: De aanslag is een erg interessant en origineel boek. Maar als je het verhaal na de eerste twee hoofdstukken nog niet kan volgen stop dan direct, want dan is het niet JOUW BOEK!

623 woorden