Schindler's List (1993)

Boek- Filmbespreking van “Schindler’s List”

Biografie van de Schrijver: Thomas Keneally:

Het boek “Schindler’s Ark” werd geschreven door Thomas Keneally. Hij werd geboren in 1935 in New South Wales (Australië). Hij brak zijn priesterstudie af, begon rechten te studeren en diende tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij begon met schrijven in de jaren zestig en zijn eerste belangrijke roman, die zelfs is verfilmd, gaat over de rassendiscriminatie tegen de Aboriginals. Dit boek heet \"The Chant Of Jimmy Blacksmith\" en is voor het eerst gepubliceerd in 1972.

Daarna heeft Keneally nog verscheidene boeken geschreven waarin het thema \"oorlog\" altijd centraal staat. (\"Gossip From The Forest\", 1976 en \"Confederates\", 1979) Zijn beroemdste boek is zonder twijfel “Schindler’s Ark” uit 1982. Dit boek leverde Keneally de Booker Prize op (de hoogste Engelse literaire onderscheiding), later is het boek verfilmd door Steven Spielberg onder de naam \"Schindler\'s List\".

Later volgden nog \"A Family Madness\"; (1985), \"The Playmaker\"; (1987), \"Flying Class Hero\"; (1991), \"A River Town”; (1995) en \"Bettany\'s Book”; (2000). Hij schreef ook nog onder het pseudoniem \"William Coyle\" de boeken \"Act Of Grace\"; (1988) en \"Chief Of Staff”; (1991).

Biografie van de Regisseur: Steven Spielberg

Steven Spielberg groeide op in Phoenix, Arizona, als de introverte zoon van een emotioneel afwezige elektronica-ingenieur en een concertpianiste. Hij maakt zijn eerste amateurfilm met script, waarvoor hij de nodige fondsen bekomen had met zijn handeltje in bomen, toen hij 12 jaar oud was! Een jaar later won hij een prijs voor zijn 40-minuten durende oorlogsfilm, genaamd “Escape to Nowhere”. Op 16-jarige leeftijd, werd Spielbergs ambitieuze 140-minuten durende sciencefiction productie, “Firelight”, vertoond in een locaal filmtheater.

Toen hij nog filmcollege liep in Cal State, werd zijn 24-minuten durende kortfilmpje “Amblin\'” vertoond op het Atlanta Film Festival. Het filmpje werd zo goed ontvangen dat het hem als 20-jarige een zevenjarig contract als TV-regisseur opleverde in Universal-MCA. Na zijn falen met \"Always\", \"The Empire of the Sun\" en \"Hook\" kwam Steven Spielberg in 1993 terug met “Jurassic Park” en “Schindler’s List”, die volledig de behoeften aan commercie en kunst vervulden. “Jurassic Park”, een 70 miljoen dollar kostende, met special-effects volgeladen verfilming van Michael Crichtons gelijknamige boek, bracht 100 miljoen op in negen dagen en verpulverde daarmee ook natuurlijk zijn vorig record \"E.T.\".

Spielbergs portret van het zachtaardige nazi-partijlid Oskar Schindler leverde hem zijn langverwachte Oscars voor Best Director en Best Picture op. Het kostte Spielberg zo’n 10 jaar om zijn cast en crew op de been te krijgen. Steve Zaillian “vertaalde” voor hem het boek in een script. Gebaseerd op Thomas Keneally\'s Booker Prize-winnende Holocaustnovelle, leverde het sterke zwart-wit docudrama hem de meest respectvollende en lovende kritieken van zijn hele carièrre op. Hij stortte de noemenswaardige opbrengsten van de film, die hij \'bloedgeld\' noemde, aan het Righteous Persons Foundation.

De belangrijkste films van Steven Spielberg zijn:

- als regisseur: “Duel”; (1973), “The Sugarland Express”; (1974), “Jaws”; (1975), “Close Encounters of the Third Kind”; (1977), “1941”; (1979), “Raiders of the Lost Ark”; (1981), “E.T.: The Extra Terrestrial”; (1982), “Twilight Zone, The Movie, (1983), “Indiana Jones and the Temple of Doom”; (1984), “The Color Purple”; (1985), “Empire of the Sun”; (1987), “Indiana Jones and the Last Crusade”; 1989), “Always”; (1989), “Hook”; (1992), “Jurassic Park”; (1993), “Schindler\'s List”; (1993), “The Lost World: Jurassic Park”; (1997), “Amistad”; (1997), “Saving Private Ryan”; (1998), “A.I.”; (2001), “Minority Report”; (2002), “Catch Me If You Can”; (2002),…

- als producent/uitvoerend producent: “I Wanna Hold Your Hand”; (1978), “Used Cars”; (1980), “Continental Divide”; (1981), “Poltergeist”; (1982), “Twilight Zone: The Movie”; (1983), “Gremlins”; (1984), “The Goonies”; (1985), “Back to the Future”; (1985), “Young Sherlock Holmes”; (1985), “The Money Pit”; (1986), “An American Tail”; (1986), “Innerspace”; (1986), “*Batteries Not Included”; (1987), “Who Framed Roger Rabbit?”; (1988), “The Land Before Time”; (1988), “Back to the Future II”; (1989), “Dad”; (1989), “Back to the Future III”; (1990), “The Flintstones”; (1994), “Casper”; (1995), “Twister”; (1996), “Men in Black”; (1997), “Jurassic Park III”; (2001), “Men in Black 2”; (2002),…

Steven Spielberg speelt ook een klein rolletje in de musical “The Blues Brother’s”, met Dan Aykroyd en John Belushi, hijj speelt de belastingsontvanger waar de Brothers naar op zoek zijn.

Het Verhaal / Biografie van Oskar Schindler:

Oskar Schindler werd geboren op 28 april 1908, in het Oostenrijkse Zwittau. De familie Schindler was katholiek. Het gezin bestond uit vader Hans, moeder Louisa, dochter Elfriede en zoon Oskar. Oskar had veel joodse vrienden. Ras, bloed en bodem betekenden weinig voor de jonge Oskar. Hij hield zich liever bezig met zijn motorfiets.

Het meisje met wie hij trouwde kwam uit een dorp ten oosten van de Hanavlakte. Oskar had Emilie ontmoet op een feestje in Zwittau. Veel mensen vonden dat het stel niet bij elkaar paste. De mensen dachten dat Oskar alleen met Emilie trouwde om de bruidsschat die zij meekreeg (ongeveer een half miljoen Reichsmark). De achterdocht van de mensen bleek voor niets geweest te zijn, want Oskar was de zomer dat ze trouwden tot over zijn oren verliefd op Emilie. Een aantal jaar na het huwelijk vervulde Oskar zijn dienstplicht en kwam erachter dat het dienstleven niets voor hem was. Weer thuis in Zwittau verwaarloosde hij Emilie en bleef als een vrijgezel tot laat in cafés zitten praten met de aanwezige meisjes.

Omdat hij voor zichzelf wil werken, gaat hij op zoek naar een fabriek om die over te nemen. Zo komt hij in aanraking met Itschak Stern, een joodse boekhouder die wel wat joodse investeerders kan vinden voor Schindler\'s Deutsches Emailwaren Fabrik. Ondertussen werkt hij wel nog steeds voor de nazi’s. Omdat de joodse werknemers door de oorlogsomstandigheden erg goedkoop zijn, werken er al snel 2300 in zijn fabriek.

Op 20 maart 1941 komt er in Krakau een speciaal joods getto. Oskar behandelt zijn werkkrachten goed, hij zorgt nl. voor voldoende voedsel en probeert ze ook zoveel mogelijk uit de klauwen van de nazi\'s te houden. Oskar wordt hiervoor een keer opgepakt, maar dankzij zijn contacten weer vrijgelaten. Later, op zijn vierendertigste verjaardag, 28/4/’41, wordt hij nog een keer opgepakt en wel omdat hij een joods meisje gezoend had, die hem in naam van de fabriek een cadeautje kwam geven. Hij wordt echter weer na een paar dagen al vrijgelaten. Intussen heerst er in het getto grote onrust. Iedere jood die geen ‘blauschein’ heeft wordt opgepakt en weggevoerd. Sommige joden weten dit niet en hebben dus geen ‘blauschein’ gehaald. Oskar redt twee van deze mannen uit een trein die al klaar staat om te vertrekken.

In februari 1943 wordt het getto van Krakau ontruimt en de joden naar werkkampen gestuurd, behalve als ze onmisbaar waren voor de oorlogsinspanningen. Tijdens één van die ontruimingen fixeerde hij zich op een meisje met een knalrood jasje aan dat rondliep in al die chaos. Het maakte Schindler kotsmisselijk, want wat had het meisje nu in godsnaam misdaan?! Stern probeerde op die manier zoveel mogelijk mensen van \"zijn volk\" te redden. Ook mensen die helemaal niet opgeleid waren om in de fabriek te werken. Schindler wint het dienstmeisje van Amon Goeth, Helen Hirsch, met een spelletje kaarten, omdat hij van haar gehoord had wat een vreselijke dingen Goeth deed. Verder koopt hij hoge nazi’s om met allerlei exclusieve luxe-producten. In 1944 krijgt Oskar te horen dat hij met zijn fabriek moet verhuizen. Hij moet een lijst maken van de joden die hij mee wil nemen.

Op 15 oktober gaan de arbeiders die op zijn lijst voorkomen per trein naar Brinnlitz. Alleen komen de vrouwen en de kinderen door een administratieve vergissing in Auschwitz terecht. Ze houden zich sterk tot Schindler hen weer weet op te pikken. Schindler probeert ook zo veel mogelijk arbeiders uit de werkkampen te krijgen, door schenkingen te doen aan belangrijke personen.

Met zijn arbeiders produceerde hij munitie van , een natúurlijk, zeer lage kwaliteit, omdat ze hier toch niet waren voor opgeleid. Hierdoor wou niemand ze kopen, maar dat was natuurlijk het laatste wat Oskar wou; hij wou het zeker nooit op zijn geweten gehad hebben dat hij munitie produceerde waar mensen mee gedood werden. Door hooggeplaatste SS\'ers om te kopen, kon hij voorkomen dat ze vragen begonnen te stellen. Schindler doet zou bijna zijn hele vermogen op om zoveel mogelijk joden af te kopen via smeergeld aan de SS\'ers. Op deze manier heeft Oskar Schindler duizenden joden gered van een gruwelijke dood.

Na de oorlog moest Schindler vluchten, omdat hij heel die tijd een trouw lid van de nazi-partij was gebleven. Uit angst voor het oprukkende Russische leger en de Amerikanen vlucht hij naar Zwitserland. Later probeert hij een nieuw leven op te bouwen in Argentinië met het opstarten van een fokkerij. Nadat dit mislukt begint hij terug thuis in Duitsland een cementfabriek, maar deze flopt totaal. Hier komt hij gedurende de rest van zijn leven niet meer bovenop. Hij overlijdt op 9 oktober 1974 aan verkalking van hersenen en haarvaten en wordt in Jeruzalem begraven, temidden van de joden voor wie hij zoveel betekende.

Vergelijking van Film en Boek:

Het is zeer moeilijk om een boek in een film te vertalen, in lopende dialogen. Spielberg heeft er dan ook voor gekozen Schindlers biografie te verfilmen op die manier, waarbij de behandelingen van de joden tijdens de oorlogsperiode centraal staan. Daardoor moet hij al die details die het leven van Schindler iets meer kleur geven voornamelijk naar de achtergrond schuiven, maar door de mimiek van Liam Neeson (de acteur die de rol van Oskar voor zich neemt) voel je echt die warmte die Oskar zou uitgestraald hebben en zijn geheimzinnige aantrekkingskracht op vrouwen.

In de proloog van het boek komen we heel wat te weten over de afkomst van Oskar Schindler en zijn vrouw Emilie, maar de film begint met Schindler temidden van de decadente sfeer waarin de nazi’s tijdens de oorlog leefden. De rijkdom waarin de nazis leefden en met welke beestachtigheid de joden in die periode behandeld werden, vormde het trieste contrast tussen de “Ubermensch” en de “Untermensch”. Verder heeft hij bijna alle personages zoals ze in het boek geschetst worden, laten aantreden in de film. Spielberg heeft voor een zwart-witopname gekozen, omdat hij met bepaalde kleuren op bepaalde momenten, wou spelen. Zo is er bijvoorbeeld het meisje met het knalrode jasje (waar zelfs in het boek sprake van is!), dat zich gewillig laat gebruiken om de “onschuld” in die letterlijk grauwe oorlogsperiode naar voren te laten treden. Schindler was een Duitse zakenman, dus is het boek doorspekt met allerlei onderhandelingen met nazi’s en zijn andere contacten.

Een aantal in het oog springende gebeurtenissen vinden op een ander moment plaats in de film. Zo is er bijvoorbeeld het voorval waarbij een jongen, Lisiek, wordt doodgeschoten door Untersturmführer Amon Goeth, omdat hij een vuilrand niet uit diens bad krijgt. Het boek “opent” a.h.w. met dit voorval, terwijl dit in de film plaatsvindt als hij zijn fabriek al heeft opgestart.

Ook de muziek, die gecomponeerd werd door Spielbergs vaste componist John Williams heeft een meerwaarde aan deze film gegeven, het ondersteund op gepaste momenten de dramatische momenten in de film, bijvoorbeeld het moment waarop het meisje met het knalrode jasje doorheen het getto drenteld terwijl ze word omgeven door allerlei moorden. John Williams gebruikte voor deze scene een kinderlijk aandoend liedje, wat het allemaal des te schrijnender maakt.

Wat ik ook wel opvallend vind is het einde van het boek, waar de schrijver “besluit” met de laatste rustplaats van Schindler. Spielberg laat hierbij de in zwart-wit gefilmde “Schindlerjuden” aan de horizon verdwijnen en overgaan in de “Schindlerjuden” van vandaag die op de kijker toestappen. De overlevenden passeren zo tezamen met hun acteurs (!) het graf van Schindler en laten er elk een keitje op achter. Dan neemt de camera een afstand en zien we acteur Liam Neeson aan het graf van Oskar Schindler staan. Dit was Spielbergs eigen manier om een hommage te brengen, hij was nl. zelf ook joods!

Concluderende Beoordeling:

Spielberg heeft mooi werk geleverd met deze verfilming, een project waar hij al jarenlang van droomde. Het is natuurlijk een hele uitdaging om een boek te verfilmen, want je wil natuurlijk zoveel mogelijk materiaal behouden. Maar hij heeft toch een heel intelligente keuze kunnen maken tussen stukken die echt nodig waren om de verschrikkingen te laten zien. Momenten die echt beklemmend waren, zijn vooral de scenes bij de opruimingen van het getto in Krakau waarbij de joden als beesten worden afgeslacht. Ook ontroerend is de scene waarbij de dokter in het plaatselijk ziekenhuis de doodzieke joodse patiënten van een pijnlijke dood verlost. Eigenlijk hangt er doorheen heel de film een beklemmende sfeer die je bij momenten echt naar de keel grijpt, omdat je zo al wat weet wat er allemaal op til staat.

Vooral het einde vind ik magistraal, waarbij hij (in kleur deze keer!) de Schindlerjuden van vandaag bij wijze van spreken hand in hand laat lopen met de acteurs. Verder is het de enige film waarbij je zó kunt meevoelen met wat er in de film gebeurt en je voelt ook onmiddellijk sympathie voor Schindler, die desondanks een nazi-embleem op zijn revers heeft.